این دستاورد نظامی ایرانی، نمونه آمریکایی خود را پشت سر گذاشت/پدری که باعث شد تا خانواده بالگرد نظامی شاهد ایجاد شود +عکس

یکی از سلاح‌های راهبردی که نیروهای نظامی به خصوص نیروهای زمینی هر کشور را در تمامی شرایط پشتیبانی می‌کند بالگردها هستند که می‌توانند به صورت ایستا در زمان طولانی ماموریت خود را انجام دهند.

ساخت بالگرد دانش بسیار بالا و پیچیده‌ای را لازم دارد و چون سلاحی راهبردی محسوب می‌شود هیچ کشوری که دانش تولید آن را دارد حاضر نیست اطلاعات خود را در اختیار کشورهای دیگر قرار دهد و به همین خاطر تعداد کشورهای تولیدکننده بالگرد بسیار کم است، اما با همین وجود، هستند کشورهایی که با تکیه بر توان خود در این عرصه قد علم کردند.

نیاز به وجود بالگرد در بسیاری از کشورها وجود دارد اما فقط چند کشور موفق شدند تا این سلاح راهبردی را به صورت بومی تولید کنند، اهمیت تولید بالگردها در داخل کشور به خاطر این است که می‌توان سلاح را با توجه به شرایط هر کشور از جمله وضعیت آب‌وهوایی ساخت و از طرف دیگر تولید بومی سلاح باعث می‌شود تا اطلاعات در داخل کشور محفوظ بماند.

حضور بالگردها در کشور ما هم به زمان رژیم پهلوی باز می‌گردد که محمدرضا با صرف هزینه‌های بسیار، بالگردهای ترابری و نظامی را از آمریکا خرید و برای تمامی فرآیندها از پرواز تا تعمیر نیروهایی را جهت آموزش به خارج اعزام کرد که پس از آموزش به کشور بازگشتند، اما به خاطر وابستگی شدید پهلوی به آمریکا تمامی اقدامات توسط نیروهای این کشور در ایران انجام می‌شد و نیروهای آموزش دیده فقط ناظر بودند.

این موضوع تا پیروزی انقلاب ادامه داشت تا که وقتی ملت ایران به رهبری معمار کبیر انقلاب دست آمریکایی‌ها را از کشور کوتاه کردند؛ در آن زمان تصور می‌شد که ایرانی‌ها توان عملیاتی کردن بالگردها را ندارند، اما جوانان انقلابی ثابت کردند که اگر فرصت پیدا کنند قادر هستند از پس هر کاری بر بیایند، گواه این موضوع را می‌توان در جنگ تحمیلی دید که چگونه تجهیزات وارد صحنه نبرد شدند.

پس از جنگ، اما رِوال کار عوض شد و متخصصان در کنار ارتقای بالگردهای موجود بحث تولید بالگردهای بومی متناسب با شرایط اقلیمی ایران را در دستور کار قرار دادند، اما چنین کاری نیاز به دانشی پیشرفته داشت که هیچ کشوری هم در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار نمی‌داد؛ پس باید با تکیه بر توان داخلی این کار انجام می‌شد.

در این راستا شرکت پشتیبانی و نوسازی بالگردهای ایران که به اختصار آن را پنها می‌نامند با نیروهای جوان خود مامور به انجام این کار شد که  توانست با روش مهندسی معکوس بالگردهایی را تولید کند و تا امروز هم این شرکت با تکیه بر دانش بومی دیگر روش مهندسی معکوس را کنار گذاشته و از صفر تا صد تولید یک بالگرد را انجام می‌دهد، اما در ابتدا چند نمونه بالگرد را ساخت.

شباویز ایرانی که نمونه آمریکایی را پشت سر گذاشت

فرآیندی که پنها آن را آغاز کرده بود باعث شد تا زمینه برای ساخت بدنه و بخش‌های مختلف سازه بالگرد فراهم شود و این موضوع باعث تولد شباویز شد، این بالگرد را می‌توان اولین تجربه ایران در تولید بالگرد دانست که در سال ۱۳۷۲ ساخته و در میانه دهه ۷۰ هم شباویز ایرانی مجوزهای لازم برای ورود به ناوگان هوایی کشور را گرفت.

در آن زمان گفته شد که این بالگرد بومی شباهت زیادی به بالگرد بل ۲۰۵ آمریکا را دارد که می‌تواند با تک موتور خود ۱۲ مسافر و ۲ خدمه را جابه‌جا کند، با وجود این که اطلاعات چندانی از این بالگرد منتشر نشده است، اما می‌توان به این نتیجه رسید که به خاطر شباهت به بل ۲۰۵ که در اختیار هوانیروز هم هست موتوری دارد که حدود ۱ هزار و ۴۰۰ اسب بخار قدرت تولید می‌کند.

سقف پروازی بل ۲۰۵ حدود ۲۰ هزار پا با ماسک اکسیژن است و سرعتی بالغ بر ۲۱۶ کیلومتر بر ساعت دارد، این بالگرد با وزن بیش از ۹ هزار کیلوگرمی خود قادر است ۴۵ دقیقه بدون سوخت گیری پرواز کند، شباهت‌های موجود در بل و شباویز باعث می‌شود تا تصور کنیم که بالگرد بومی ایران ابعادی مشابه بل دارد.

پدری که باعث شد تا خانواده بالگرد شاهد ایجاد شود

وقتی اسم بالگرد شاهد برده می‌شود همه بالگرد تهاجمی شاهد ۲۸۵ و بالگرد ترابری شاهد ۲۷۸ را به یاد می‌آورند و کم تر فردی می‌داند که یک بالگرد ساده باعث شد تا این خانواده بالگردی ایجاد شود، پرنده‌ای که به جرات می‌توان آن را پدر خانواده بالگردی شاهد دانست که آن را شاهد ۲۷۴ می‌نامند.

این پرنده یک بالگرد ساده و در رده سبک جمهوری اسلامی ایران است که توسط جوانان ایرانی در دی ماه سال ۱۳۷۸ ساخته و در نمایشگاه همان سال تهران رونمایی شد و دو سال بعد هم در نمایشگاه هوایی کیش به نمایش درآمد و قرار بود تا به نیروهای نظامی کشور جهت انجام ماموریت تحویل داده شود.

نکته قابل ذکر درباره خانواده بالگردی شاهد این است که پیش از شاهد ۲۷۴ چندین نمونه از این خانواده طراحی شد، اما هیچ کدام به مرحله ساخت نرسید تا این که نوبت به این پرنده رسید و پس از آن هم راه برای ساخت نمونه‌های پیشرفته‌تر بالگردهای شاهد باز شد و تا امروز اسکادرانی از خانواده بالگردی شاهد در اختیار نیروهای مسلح ایران است.

بالگرد شاهد ۲۷۴ از یک موتور Allison-۲۵۰-c۱۸ که در برای نمونه قبلی بالگرد شاهد ساخته شد استفاده می‌کند فقط تنها تفاوت آن با نمونه‌های قبلی در تعداد سرنشینان است که در این بالگرد به ۴ نفر افزایش پیدا کرده است.

ظفر ۵۰۰، بالگردی که ثابت کرد بخش خصوصی هم فعال است

ساخت بالگرد در ایران فقط در اختیار دولت و نیروهای نظامی قرار ندارد، این موضوع را بالگرد ظفر ۵۰۰ ثابت کرد که توسط شرکت هلیسا در سال ۱۳۷۵ ساخته شد که برای انجام آن ۵۱ نفر از اعضای فنی، خلبان‌ها و اساتید دانشگاه‌ها بیش از ۲۸ هزار ساعت کار مهندسی و بیش از ۱۹ هزار ساعت کار عملیاتی و آزمایش انجام دادند تا این پروژه در ۱۸ ماه به سرانجام برسد.

ظفر ۵۰۰ برای ماموریت‌های حمل‌ونقل، شناسایی، امدادرسانی و کنترلی ساخته شد و با موتور پیشران artouste-IIIB می‌تواند ۴۵۰ کیلوگرم محموله و ۶ نفر مسافر را تا برد ۵۸۰ کیلومتری حمل کند، این پرنده وزن خالی ۱ هزار ۲۰۰ کیلوگرم و وزن برخواست ۲ هزار و ۲۰۰ کیلوگرم، سرعت ۱۰۵ گره در ارتفاع عملیاتی و سقف پروازی ۱۰ هزار پایی دارد که این میزان تا ۱۸ هزار قابل افزایش است.

ساخت این بالگردها که ظاهری ساده دارند باعث شد تا خودباوری در بین نیروهای جوان بالا برود به حدی که امروز دیگر بدون توجه به تهدیدات دشمنان و با نگاه به داخل هر نیازی به راحتی بر طرف می‌شود تا تمامی توطئه‌های دشمنان که یکی از آن‌ها تحریم‌ها است خنثی شود.

2727