ناگفته‌هایی از تعطیلی یک پروژه سینمایی با موضوع توان موشکی ایران

به گزارش خبرنگار مهر، پیش تولید فیلم سینمایی «به هدی» با مضمون توانمندی‌های موشکی ایران کلید خورد که پیش از شروع فیلمبرداری متوقف‌شد. فیلمی با فیلمنامه احسان ثقفی که قرار بود حسین دارابی آن را کارگردانی کند و محمدرضا شفاه نیز تهیه‌کننده آن باشد، پروژه‌ای که تقریباً تمام عوامل آن انتخاب شده و قرار بود تابستان سال گذشته جلوی دوربین برود ولی به یکباره متوقف شد و هیچ‌وقت دقیقاً گفته نشد که دلیل توقف ناگهانی پروژه چه بود.

احسان ثقفی در این باره به خبرنگار مهر گفت: ایده کار اردیبهشت ۹۷ در باشگاه فیلم سوره با پیشنهاد محمدرضا شفاه به من و حسین دارابی داده شد. مبنای کلی کار درباره شکل‌گیری دیوار موشکی ایران توسط شهید تهرانی‌مقدم و طرح ابتدایی کار بسیار جذاب بود و طبق صحبت‌هایی که با نیروی هوا فضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی داشتیم با ساخت اثری با این موضوع موافق بودند. کتاب، فیلم و مستنداتی را که داشتند، در اختیار ما قرار دادند که با دست باز و اطلاعات کامل‌تری به موضوع بپردازیم. سپس ما شروع به نگارش فیلمنامه کردیم.

وی افزود: با گذشت زمان متوجه شدیم قصه اصلی علیرغم جذابیت، ضعف‌هایی نیز دارد و با یک اثر کامل و دراماتیک فاصله داشت. به همین دلیل ما مجبور بودیم تغییراتی در شخصیت‌پردازی‌ها اعمال کنیم. صحبت‌هایی هم با نیروی هوافضای سپاه شکل گرفت تا بتوانیم با دست بازتری به این موضوع بپردازیم. این قصه یک برداشت آزاد از موضوع اصلی بود و ما با همین روند تا یک سال پیش رفتیم، ولی وقتی فیلمنامه شکل گرفت، کمی اختلاف نگاه به وجود آمد و همین اختلاف نگاه‌ها باعث شد کار متوقف شود.

اختلاف‌نظر بر سر وفاداری به واقعیت

فیلم‌نامه‌نویس پروژه «به‌هدی» ادامه داد: علت اصلی این موضوع، اتفاقاتی بود که با واقعیت زاویه داشت و مورد پسند آن‌ها نیز قرار نگرفت. یک جورهایی میزان دراماتیک شدن ماجراها و میزان وفاداری به واقعیت چیزی بود که باعث اختلاف سلیقه شد. البته همان زمان هم در چند جلسه سعی کردیم نظرات را با هم جمع کنیم و پروژه را ادامه بدهیم ولی متأسفانه این اتفاق نیفتاد و نهایتاً منجر به توقف پروژه در آن زمان شد.

ثقفی عنوان کرد: ما در مرحله طرح فیلمنامه با مسئولان این حوزه جلساتی داشتیم؛ در این باره که اسامی شخصیت‌ها تغییر می‌کند. من همان جا هم گفتم که ما اصلاً توان اینکه این شخصیت‌ها را عیناً مانند واقعیت نشان دهیم، نداریم. حقیقت ماجرا نیز همین بود که ما با تغییر شخصیت‌ها بتوانیم کنه واقعیت را نشان دهیم. بخش فرهنگی این سازمان هم از روز اول به گونه‌ای با ما برخورد داشتند که کاملاً به ما اعتماد دارند و ما هم به همین دلیل ریز جزئیات را با آن‌ها هماهنگ نمی‌کردیم. ولی در نهایت به این جمع‌بندی رسیدند که این فیلمنامه به نوعی تحریف تاریخ است! بعد از آن هم توضیحات ما از این باب که فیلم ما یک فیلم داستانی است و نه مستند راه به جایی نبرد.

انصافاً نیروی هوافضا این دغدغه را داشت و ما می‌خواستیم این کار را جلوی دوربین ببریم، ولی به هر حال سلیقه‌ها به هم نزدیک نشد و فرآیند تولید آن فیلم عملاً متوقف شد. سپاه هم پروژه «آفتاب نیمه شب» را جایگزین فیلم «به هدی» و آن را تولید کرد وی افزود: فضای ذهنی آن‌ها با این قضیه هم‌خوانی نداشت و منجر به مخالفت آن‌ها شد. بحث اصلی در میزان دراماتیزه کردن داستان و از آن طرف میزان وفاداری به اصل ماجرا بود که مورد قبول ۲ طرف واقع نشد. البته نکته دیگری هم به وجود آمد و آن ارائه فیلمنامه‌ای از گروه دیگر به این سازمان بود. آن‌ها توانسته بودند فیلمنامه‌ای با نشان دادن شخصیت‌های حقیقی به نگارش درآورند و نیروی هوافضا تصمیم گرفت که با آن پروژه همراهی کند و عملاً پروژه «به هدی» کنار گذاشته شد.

پروژه شهریار بحرانی جایگزین فیلمنامه ما شد

این فیلم‌نامه‌نویس درباره اینکه آن کار، پروژه «آفتاب نیمه شب» به کارگردانی شهریار بحرانی بود یا خیر؟، اظهار کرد: بله. آن کار هم بهمن ماه سال گذشته تقریباً تمام شده و فکر می‌کنم آماده اکران است و حالا باید ببینیم نتیجه کار چطور از آب درآمده است.

وی درباره سرانجام «به هدی» توضیح داد: بخش زیادی از پیش تولید کار پیش رفته بود، عوامل پشت صحنه به صورت کامل انتخاب شده و کار خود را آغاز کرده بودند. همچنین بازیگران فرعی انتخاب و درصدد انتخاب بازیگران اصلی بودیم اما ترکیب نهایی نشده بود. به طور کلی بخش زیادی از پیش تولید جلو رفته و به تولید نزدیک بودیم. رویکردهای ما اما با هم متفاوت بود. ما می‌خواستیم با ابزارهای داستانی، ماجرا را جذاب کنیم که طبعاً باعث می‌شد نتیجه نهایی به اندازه یک مستند به واقعیت وفادار نباشد، اما برای دوستان وفاداری کامل به واقعیت مهم بود و موضوعیت داشت.

این فیلم‌نامه‌نویس ادامه داد: به طور کل ما هم تلاش داشتیم اثری داستانی با زبانی هنرمندانه ارائه دهیم. این نگاه هنری ما با دیدگاه مسئولان مطابق نبود. حالا باز شرایط گفتگو و تولید یک اثر هنری با نیروی هوافضا مطرح شد و آنها هم چیزی تولید کرده‌اند، ولی می‌بینیم که بسیاری از نهادها اصلاً چنین ضرورتی را نمی‌بینند و اساساً وارد عرصه تولیدات هنری و رسانه‌ای نمی‌شوند، چه برسد به اینکه به تولید و خلق اثر بیانجامد.

ثقفی در پایان بیان کرد: تصور کنید توانمندی‌های مختلف ایران در زمینه‌های مختلف علمی، نظامی و تاریخی اگر به آثار هنری تبدیل شوند چه اثرگذاری فوق‌العاده‌ای می‌توانند ایجاد کنند. ولی چنین اتفاقی تا به حال نیفتاده که بخش مهمی از آن به این خاطر است که نهادهای مختلف اساساً دغدغه ترجمه توانمندی‌هایشان به زبان هنر را ندارند چه برسد به اینکه بخواهند وارد پروسه تولید شوند و به گفتگو درباره جزئیات اثر برسیم. البته انصافاً نیروی هوافضا این دغدغه را داشت و ما می‌خواستیم این کار را جلوی دوربین ببریم، ولی به هر حال سلیقه‌ها به هم نزدیک نشد و فرآیند تولید آن فیلم عملاً متوقف شد. سپاه هم پروژه «آفتاب نیمه شب» را جایگزین فیلم «به هدی» و آن را تولید کرد.