بررسی ثبت جهانی خوشنویسی در سال ۲۰۲۲ / اسپانیا شریک مقرنس نشد

مصطفی پورعلی مدیر کل دفتر ثبت آثار تاریخی و فرهنگی به خبرنگار مهر گفت: پرونده‌های پیشنهادی برای ثبت جهانی را به سازمان یونسکو ارسال کرده‌ایم سهمیه کشورها برای ارسال پرونده به صورت ملی یک سال در میان است. به همین دلیل تلاش شد از ظرفیت پرونده‌های چند ملیتی یعنی مشترک با کشورهای دیگر استفاده کنیم که البته این آثار نیز به عنوان میراث جهانی ایران ثبت می‌شوند.

وی گفت: سال گذشته چهار پرونده برای ثبت در اجلاس میراث ناملموس سال ۲۰۲۰ فرستاده شد مانند مهارت ساختن و نواختن ساز سنتی عود مشترک با سوریه، زیارت تادئوس مشترک با ارمنستان، مینیاتور مشترک با ترکیه ترکمنستان، آذربایجان و ازبکستان و جشن مهرگان. منتها تاریخ اجلاس میراث جهانی ۲۰۲۰ به دلیل شیوع ویروس کرونا هنوز اعلام نشده است. ایران در اجلاس ۲۰۲۰ سهمیه ملی ندارد چون در سال ۲۰۱۹ سهمیه ملی را که همان دوتار ایرانی بود استفاده کردیم و این میراث ناملموس جهانی شد. اما پرونده مشترک می‌تواند داشته باشد به همین دلیل برای سال ۲۰۲۰ پرونده مینیاتور با همکاری کشورهای دیگر تهیه شد.

وی گفت: پرونده ثبت ملی یلدا نیز اصلاح و دوباره ارسال شد این پرونده ملی است و سهمیه لازم دارد یعنی مانند هر پرونده ملی دیگر هر دو سال یک بار مطرح می‌شود. پرونده‌هایی که نوروز امسال به یونسکو ارائه شد می‌بایست در سال ۲۰۲۱ بررسی شوند مانند پرونده یلدا. در نوروز ۹۹ دو پرونده مهارت سنتی ساختن و نواختن رباب را مشترک با تاجیکستان و ازبکستان و جشن سده را با تاجیکستان به صورت مشترک ارسال کردیم.

پورعلی گفت: به دلیل محدودیت‌های در نظر گرفته شده به سمت پرونده‌های چند ملیتی رفته‌ایم. حتی می‌خواستیم پرونده مقرنس را با همراهی اسپانیا جهانی کنیم این هنر در ایران تاریخچه طولانی دارد و ممکن است ازایران به نقاط محتلف جهان رفته باشد. در آثار تاریخی کوردوبای اسپانیا مقرنس کار شده با آنها در این باره صحبت کردیم اما گفتند این هنر دیگر در اسپانیا رواج ندارد و برای یک دوره تاریخی بوده است و الان پویا نیست با عراق نیز وارد مذاکره شدیم اما در نهایت نشد بنابراین امیدواریم در آینده این پرونده به عنوان پرونده ملی ثبت شود.

‌ وی گفت: برای پرونده کشتی پهلوانی نیز از مزیت چند ملیتی استفاده می‌کنیم و برای اجلاس ۲۰۲۲ این پرونده را ارسال خواهیم کرد. سعی شد از طبقه بندی برنامه پاسداری خوب از میراث ناملموس استفاده کنیم و پرونده زیارت رضوی و خوشنویسی را در این فرمت تدوین و ارسال کردیم.

وی با بیان اینکه میراث ناملموس ایران بیشتر در فهرست معرف ثبت شده است گفت: در فهرست پاسداری خوب از میراث ناملموس شاید کمتر از ۲۵ کشور پرونده داشته باشند بنابراین می‌توان از ظرفیت این فهرست نیز استفاده کرد و پرونده آئین زیارت رضوی را با استفاده از این ظرفیت ثبت کرد. به همین دلیل پرونده آن تهیه و ارسال شد. پرونده خوشنویسی نیز در این فهرست جای می‌گیرد و ثبت می‌شود چون در ایران پاسداری خوبی از آن شده است و برنامه ملی در این خصوص در کشور جریان دارد.

مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی گفت: یونسکو به تازگی نامه‌ای زده که از مفاد آن این طور برمی‌آید که در این فهرست نیز هر سال هر کشوری تنها یک سهمیه دارد بنابراین احتمال دارد که خوشنویسی که برای یونسکو ارسال شده در سال ۲۰۲۲ مطرح شود.

پور علی در پاسخ به اینکه چرا پرونده نخل در میان برخی از کشورهای همسایه ایران به ثبت جهانی رسید اما ایران با وجود اینکه نخلستان‌های زیادی دارد در این پرونده قرار نگرفت گفت: از کشور ایران برای مشارکت در این پرونده دعوت نشد و گرنه تمایل داشتیم به این پرونده ملحق شویم از طرفی کشورهای تدوین کننده این پرونده نیز کشورهای عربی بودند و پیشنهادی به ایران در این باره ندادند. البته براساس مقررات یونسکو در این خصوص محدودیت نداریم یعنی می‌توانیم در سالهای آینده این موضوع را به صورت ملی ارسال و در فهرست جهانی ثبت کنیم. در پرونده‌های ثبت جهانی ناملموس انحصار نداریم یعنی اگر یک عنصر ناملموس توسط کشوری ثبت شد، انحصار ایجاد نمی‌کند که کشور دیگری آن را ثبت نکند.