خداحافظی با آزادی بیان در آمریکا؟

پوشش رسانه‌ای اعتراض‌های اخیر در آمریکا، در پی مرگ جورج فلوید، شهروند سیاهپوست این کشور، باردیگر نشان داد، حتی دموکراسی‌های غربی هم آزادی مطبوعات را محدود می‌کنند؛ یکی از گزارشگران "سی‌ان‌ان" در حال گزارش‌دهی درباره اعتراضات، در برابر دوربین دستگیر شد، دو تن از کارکنان خبرگزاری رویترز و گزارشگری از یک روزنامه سوئدی با شلیک گلوله‌های پلاستیکی زخمی شدند و به تیم خبرنگاران رادیوتلویزیون برون مرزی آلمان (دویچه وله) نیز حمله شد.

برخلاف رژیم‌های استبدادی دولت‌های غربی اما به ندرت به گونه‌ای عمل می‌کنند که  مقصر جلوه کنند. نه تنها در آمریکا بلکه برای نمونه در برزیل، رهبران این کشورها به عمد، دست به سانسور دولتی نمی‌زنند یا در ظاهر محدودیتی در آزادی بیان اعمال نمی‌کنند. اما در عوض، ترامپ در آمریکا و بولسونارو در برزیل – که در این کشور به " ترامپ کوچک" مشهور است – با لفاظی‌های رسانه‌ستیزانه و گسترش اخبار جعلی، به شکاف اجتماعی و خشونت دامن می‌زنند. 

این گرایش و این روش خطرناک اما تنها به این دو کشور محدود نمی‌شود و کشورهای اتحادیه اروپا مانند مالتا، مونته‌نگرو، اسلواکی، لهستان، مجارستان، بریتانیا، جمهوری چک و ایتالیا را هم دربرمی‌گیرد.

حمله به خبرنگاران و اهالی رسانه را محکوم می‌کنیم

کریستیان میر، مسئول شعبه آلمان گزارشگران بدون مرز در گفت‌وگو با دویچه وله، با اشاره به تلاش‌های ترامپ برای اهریمنی جلوه دادن رسانه‌ها و تعریف آنها به عنوان دشمن، می‌گوید: «در روزهای گذشته در آمریکا در مجموع ۶۸ مورد حمله به خبرنگاران به ثبت رسیده است.»

با افزودن ۲۶ مورد حمله دیگر به نمایندگان مطبوعات که در پلتفرم آنلاین „US Press Freedom Tracker" به ثبت رسیده است،  خشونت علیه اهالی رسانه تنها در آمریکا از آغاز سال جدید میلادی، در مجموع به ۹۴ مورد رسیده است.

مدیر گزارشگران بدون مرز در آلمان می‌گوید رؤسای جمهوری پوپولیستی مانند ترامپ و بولسونارو به عمد و آگاهانه تلقی "شیطانی" از رسانه را تقویت می‌کنند.

سازمان گزارشگران بدون مرز و اتحادیه ژورنالیست‌های آلمان با انتشار بیانیه‌ای روز دوشنبه ۱۲ خرداد (۱ ژوئن) حمله به خبرنگاران در جریان اعتراضات ضد نژاد‌پرستی در آمریکا را محکوم کردند. در این بیانیه‌آمده است که اکثر این حملات توسط نیروهای پلیس صورت گرفته است. اتحادیه ژورنالیست‌های آلمان این حملات را "توجیه ناپذیر" خوانده و خواستار پیگیری قضایی عاملان آن شده است.

پیام رئیس جمهور برزیل به رسانه‌ها: "خفه شوید!"

رسانه‌های اصلی برزیل روز ۲۵ ماه مه اعلام کردند، پوشش خبری در برابر کاخ ریاست جمهوری "آلورادا" را به دلیل "نبود امنیت" متوقف می‌کنند. از جمله یک شبکه تلویزیونی معروف برزیل به همراه روزنامه‌ "متروپولیس" در این کشور اعلام کردند که کارکنان خود را دیگر به مقر ریاست‌جمهوری نخواهند فرستاد. دلیل این تصمیم تهدیداتی است که از سوی هواداران رئیس جمهور برزیل متوجه رسانه‌هاست.

دویچه وله را در اینستاگرام دنبال کنید

اهالی رسانه پیوسته آماج حمله‌های لفظی رئیس جمهور برزیل هستند. در آغاز ماه مه و هنگامی که خبرنگاران در پی پاسخ این پرسش که چرا مدیرکل پلیس فدرال برزیل برکنار شده‌است بودند، بولسونارو به رسانه‌ها تاخت که "خفه" شوند. در پایان ماه مارس هنگامی که یک هوادار رئیس جمهور، رسانه‌ها را به شوراندن ملت علیه رئیس جمهور متهم کرد، بولسونارو با تکان دادن سر، گفته‌های او را تأیید کرد.

هواداران رئیس جمهور برزیل خواستار تعطیلی دیوان عالی کشور

هشدار شورای اروپا نسبت به فرسایش آزادی مطبوعات

در اروپا هم تعدی به خبرنگاران و دفاتر رسانه‌ها افزایش یافته است.  شورای اروپا در گزارش خود به این نکته اشاره می‌کند و از مجموع ۱۴۲ مورد حمله به خبرنگاران در ۲۵ کشور عضو این شورا (مجموعا ۴۷ کشور عضو این شورا هستند)، در سال ۲۰۱۹ خبر می‌دهد. یکسال پیش‌تر، ۱۳۹ حمله در ۳۲ کشور به ثبت رسیده بود.

گزارشگران بدون مرز در گزارش شاخص آزادی رسانه سال ۲۰۲۰، از خطر فزاینده برای رسانه‌ها در کشورهایی چون بلغارستان، رومانی، مجارستان، لهستان، یونان، کرواسی، مالتا و بریتانیا خبر می‌دهد.

دویچه وله را در تلگرام دنبال کنید

در گزارش آمده است که در بریتانیا مقامات و نهادهای رسمی، آزادی مطبوعات را محدود می‌کنند و در اعمال این محدودیت‌ها اغلب به امنیت ملی استناد می‌کنند. در سال ۲۰۱۸ دادگاه حقوق بشر اروپا جاسوسی گسترده از خبرنگاران در این کشور را نقض حق بنیادین آزادی بیان و مطبوعات ارزیابی کرد.

الگوبرداری از ترامپ

کریستیان میر از شعبه آلمان گزارشگران بدون مرز، برخورد با رسانه‌ها و برخی خبرنگاران در بریتانیا - برای نمونه اخراج خبرنگاران از نشست‌های مطبوعاتی یا گفته‌های بوریس جانسون - را یادآور شیوه و اظهارات ترامپ در رویارویی با اهالی رسانه می‌داند. 

خواهر دافنه کاروآنا گالیتزیا، روزنامه‌نگار تحقیقی که در مالتا درباره رخدادها و فساد سیاسی گزارش می‌داد و در سال ۲۰۱۷ به قتل رسید، حمله به رسانه‌ها در کشورهای دموکراتیک را اینگونه توضیح می‌دهد که "این گزارش‌دهی از مناطق بحرانی/جنگی نیست که بیشترین خطر را برای خبرنگاران دارد، بلکه بیشترین خطر متوجه خبرنگارانی است که فساد را در کشور خود کشف می‌کنند."

کورینه ولا خواهر روزنانه‌نگار مقتول اهل مالتا نسبت به خطری که تمامی اروپا را تهدید می‌کند، هشدار می‌دهد

کورینه ولا، خواهر دافنه کاروآنا گالیتزیا در نوامبر سال ۲۰۱۹ در کنفرانسی در برلین گفته بود،  اگر خبرنگاران در یک کشور عضو اتحادیه اروپا دیگر احساس امنیت نکنند، این خطر برای امنیت کل اروپاست.

کریستیان میر می‌گوید امکان دارد که ترامپ از ترس و نگرانی محافظه‌کاران از "شورش" به سود خود  در کارزار انتخاباتی بهره‌برداری کند. به گفته او به همین دلیل واکنش رئیس جمهور و چهره‌های شاخص جمهوری‌خواهان در محکوم کردن خشونت پلیس بسیار خوددارانه بوده‌است. میر می‌گوید: «به نظر بدبینانه می‌رسد اما در کوتاه مدت ممکن است ترامپ از خشونت استقبال کند.»