میراث سیاسی و مذهبی امام و انقلاب

آفتاب‌‌نیوز :

دستاورد اول سیاسی و اجتماعی است و شاهدی از علت وجودی انقلاب است. آزاد کردن ظرفیت‌های سیاسی اقشار و گروه‌های گوناگون اجتماعی که در نظام شاه در حاشیه قرار داشتند و فرصتی برای مشارکت سیاسی و اجتماعی نداشتند.

این اقشار و گروه‌ها شامل انواع گوناگون می‌شدند، از مذهبیون مدرن و سنتی گرفته تا روشنفکران چپ و راست و تا گروه‌های قومی و... انقلاب موج آزادسازی این نیروهای بزرگ و رو به رشد را تشدید کرد نیروهایی که در دل یک نظام سنتی سیاسی و پادشاهی به خودآگاهی رسیده و رشد کرده بودند و مثل جوجه‌ای که در دل تخم بزرگ شده ولی قادر نیست پوسته تخم را بشکند و خود را رها کند و در صورت بیرون نیامدن تلف می‌شود، کافی است که یک قدرت بسیج‌کننده آن تخم را شکسته و امکان رهاسازی این نیروها را فراهم کند. نیروهایی که با بیرون آمدن از پوسته ضخیم استبداد، بسیار قدرتمند ظاهر شدند. کسانی که درباره اصل انقلاب همچنان تشکیک می‌کنند، توجه ندارند که آن تجمع نیروهای مذکور در پشت درهای نظام بسته و پادشاهی آن رژیم، مثل دیگ بخار عمل می‌کرد و این قاعده کلی برای هر رژیمی است. این آزادسازی نیروها اثرات زیادی داشت ولی سه اثر مهم‌تر آن به شرح زیر بود.

ـ استقلال سیاسی کشور که نظام تصمیم‌گیری را از خارج به داخل کشور منتقل کرد.

ـ افزایش و شکل‌گیری اعتماد به نفس نزد مردم و بویژه جوانان کشور که بسیار مهم و حیاتی بود. تا هنگامی که اعتماد به نفس مزبور نزد کلیه جوانان و اقشار جامعه وجود دارد و امید به آینده را در دل آنان زنده نگه می‌دارد این انقلاب و حرکت رو به جلو خواهد بود.

ـ افزایش مشارکت سیاسی و اجتماعی که متبلور در نظام انتخاباتی ایران بوده است. اگرچه این مشارکت فراز و فرود داشته است و بسته به این که چه تعداد نیرو می‌توانسته‌اند به‌عنوان نامزد گرایش‌های گوناگون امکان انتخاب داشته باشند بود و البته کم‌ترین میزان در اسفند سال ۱۳۹۸ رخ داد و باید امیدوار بود که این فرآیند معکوس شود. سه رکن استقلال، مشارکت و اعتماد به نفس نیروها ضامن تداوم انقلاب و حرکت اصلاحی آن خواهد بود.

دستاورد دیگر حرکت امام خمینی در عرصه مذهب بود که اهمیت آن بیشتر از دستاورد سیاسی است، زیرا چنان تحولی را ایجاد کرده که نیروهای سنتی و مخالف قادر به بازگرداندن آن به گذشته نیستند. در حقیقت همان گونه که نیروهای رو به رشد را از درون جامعه آزاد کرد، اندیشه‌های دینی را نیز از قالب‌های سنتی بیرون آورد و به آن روح تازه‌ای داد، چند مورد زیر برای فهم ابعاد این تحول کافی است.

تأکید و پذیرش جمهوریت؛ برای اولین بار بود که یک روحانی عالی‌رتبه پذیرفت حکومت و اعمال حاکمیت در اسلام از طریق جمهوریت و رأی مردم و تفکیک قوا است و این اتفاق هیچ‌گاه مسبوق به سابقه نبوده است.

تغییر نگاه به نقش و جایگاه زنان در اندیشه امام خمینی(ره) بسیار برجسته است و حضور زنان در انقلاب و اسلامی دانستن حق رأی و حق انتخاب شدن آنان موجب آزادسازی زن از اندیشه سنتی بود که برای تحول جامعه ایران بسیار مهم است. ایجاد مجمع تشخیص مصلحت نظام که به نوعی مقدم دانستن اداره امور کشور و مصلحت عمومی بر فتاوای مرسوم است، تحول بنیادی در اندیشه دینی محسوب می‌شود. نوآوری‌های دینی ایشان محدود به این موارد نیست، شاید اینها ۳ مورد مهم آن باشد.

در نهایت جامعه ایران در آستانه انقلاب، آبستن وضعیت ناشی از فشارهای سیاسی و مطالبه برای نوآوری‌های دینی بود که امام خمینی(ره) آن را به بهترین وجه به دنیا آوردند.

و البته در دوران رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب نیز این راه به طرق مختلف ادامه پیدا کرد و نظام اسلامی اینک با رهنمودهای ایشان گام دوم را برداشته است.