یوسا از قرنطینه، کرونا و ترامپ می‌گوید/ با غرور عمل نکنیم

ماریو بارگاس یوسا به توصیه‌های دولت گوش کرده و همراه همسرش ایزابل پرسلر در خانه‌شان در «پوئرتو دو هررو» واقع در مادرید در قرنطینه به سر می‌برد. این نویسنده برنده نوبل که اخیراً ۸۴ ساله شد به فعالیت خود ادامه می‌دهد و به تازگی در ویدیوکنفرانس آکادمی سلطنتی اسپانیا هم شرکت کرد.

اول از همه، حالتان چطور است؟

سعی می‌کنیم با روحیه خوب دوران قرنطینه را پشت سر بگذاریم. خوشبختانه اینجا هیچکس جان خود را از دست نداده است.

تصور می‌کردید در چنین وضعیتی زندگی کنیم؟

نه، هیچکس نمی‌توانست در هیچ کشوری تصور کند چنین سورپرایز بدی داشته باشیم. فکر می‌کنیم طبیعت را تحت کنترل خود درآورده‌ایم اما می‌بینیم خیلی ساده‌لوح بوده‌ایم چون بسیار آسیب‌پذیرتر از چیزی هستیم که فکر می‌کنیم.

پاسخ‌ها در کشورهای مختلف فرق داشته‌اند.

اما هیچ کشوری نبوده که کاملاً آماده این چالش باشد. نه آمریکا، نه آلمان، نه فرانسه. بعضی‌ها بهتر پاسخ داده‌اند چون زیرساخت‌های پیشرفته‌تر و توسعه‌یافته‌تری داشتند. همانطور که در کره جنوبی، تایوان و آلمان می‌بینیم. در اسپانیا هم بدون شک رفتار قهرمانانه کارکنان بخش سلامت مثال‌زدنی بوده است. جامعه با رویکرد خوبی نسبت به وفق پیدا کردن با این وضعیت واکنش نشان داده اما زیرساخت‌های کافی برای مقابله با چالش وجود نداشته و در نتیجه ما واکنش دیر و بدی داشتیم.

شناسایی سریع ویروس در کره به خاطر انجام دادن تست‌های بسیار ممکن شده است. به نظر می‌رسد این گستره انجام تست در اسپانیا حداقل تا پایان ژوئن ممکن نخواهد بود، یعنی چهار ماه بعد از گسترش ویروس در کشور.

بله، این مسئله بسیار جدی است. ما داریم هزینه آماده نبودنی را می‌دهیم که می‌توانست باعث شود بسیار پاسخ بهینه‌تری داشته باشیم. به همین دلیل است ما باید خواستار توضیح و بررسی مسئولیت‌پذیری بشویم اما ابتدا باید پاندمی را شکست بدهیم. بعد وقتی که همه چیز کنترل شد باید عملکرد دولت بررسی بشود تا بتوانیم مقایسه کنیم. بعد مشخص می‌شود که کجاها عملکرد بهتری داشتیم و کجا شکست خوردیم و کجا اشتباه‌ها باعث از دست رفتن جان آدم‌ها شده است.

توضیح چین از اینکه چه اتفاقی افتاد گیج‌کننده است.

عملکرد چین هنوز بسیار گیج‌کننده است و مشخص نیست چه اتفاقی افتاده است. مشکل این است که در چین آزادی بیان وجود ندارد و مشخص شده که تعدادی از پزشکان چینی که با شجاعت بسیار وجود این پاندمی را اعلام کردند، مجبور به کناره‌گیری شدند. بعضی از پزشکان هم جان خود را از دست دادند. بدون شک هزاران هزار نفری که به خاطر این پاندمی جان خود را از دست داده‌اند گواه این مسئله هستند و اگر دولت چین از ابتدا با شفافیت عمل می‌کرد این اتفاق نمی‌افتاد.

شما به فرضیه‌هایی که می‌گویند این پاندمی برای تغییر نظم جهانی ایجاد شد باور دارید؟

نه، اما فکر می‌کنم مسلماً گروه‌هایی خواهند بود که سعی می‌کنند از وضعیت سوء استفاده کنند و پروژه‌های خود را پیش ببرند. متاسفانه افراد و گروه‌هایی هستند که می‌خواهند سوگیری پوپولیستی را در جامعه گسترش بدهند و آزادی‌های فردی را محدود کنند و به شرکت‌های خصوصی آسیب برسانند. به نظرم ما باید با تمام قوا علیه این تلاش حرکت کنیم و بیش از هر چیزی از آزادی بیان دفاع کنیم.

آیا این وظیفه جوامع دموکراتیک است که با اخبار جعلی و گول زدن مردم از طریق رسانه‌های اجتماعی مقابله کنند؟

بدون شک. و با آزادی بیان راحت‌تر می‌توان به مقابله با این پدیده‌ها پرداخت. و اینکه چه کسی باید قاضی این مسئله باشد؟ دولت نمی‌تواند هم خودش عامل و هم قاضی باشد. رسانه‌های مسئول و آگاه باید با این موضوع مبارزه کنند. متاسفانه در کشورهای دیکتاتوری و کشورهای مانند ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه از کروناویروس برای محدود کردن آزادی بیان و حقوق مدنی استفاده می‌شود و باید جلوی این مسئله را گرفت.

از این منظر یک بحث عمومی درباره دوگانگی بین حفظ ایمنی مقابله ویروس و کنترل دولتی شکل گرفته است.

دقیقاً، کشورهایی که بهتر از همه با پاندمی مواجه شده‌اند آزادی بیان و حقوق مدنی را قربانی حفظ ایمنی مقابل ویروس نکرده‌اند. محدود کردن آزادی به معنی مقابله بهینه با ویروس نیست و دقیقاً نتیجه عکس دارد. آزادی وسیله خوبی برای مبارزه با پدیده‌های غیرمنتظره است. حالا نکته مهم این است که در وضعیت هشدار ما تمام کنترل را به دست دولت ندهیم. موقعیت‌های ویژه نیازمند تدابیر ویژه در کوتاه مدت هستند اما به هیچ وجه این محدودیت‌ها نباید ابدی بشوند.

بریتانیا را تا چه حد به عنوان جامعه‌ای لیبرال می‌بینید؟

انگلستان در کل جامعه‌ای بسیار لیبرال است اما حالا تحت رهبری بوریس جانسون بسیار کمتر آزاد است مگر نه؟ (می‌خندد). کشورهای اروپای شمالی مثالی عالی از دموکراسی و احترام به حقوق انسانی هستند. آن‌ها مدلی هستند که ما باید از آن پیروی کنیم.

نظرتان درباره رویکرد دونالد ترامپ چیست؟

من امیدوارم که جو بایدن پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری بشود و ترامپ را کنار بزند که دارد مشکلات بسیاری برای ایالات متحده به وجود می‌آورد. او مخصوصاً تدابیر محافظتی اعمال کرده که عمیقاً ضد آمریکایی هستند و علیه سنت این کشور عمل می‌کنند.

در حال حاضر یک بحران سلامت فوری و عظیم باید حل بشود، اما بعد از آن یک مشکل اقتصادی بزرگ هست که باید با آن مواجه شد.

بله. این نیازمند اتحاد در سطح ملی و در سطح اروپا است. دولت‌ها باید به وضوح اعلام کنند که در یک جامعه مدرن، محور توسعه بخش خصوصی است و باید با تمام وجود و با تمام ابزار در دسترس از تجارت خصوصی حمایت شود. در حالیکه دولت ما دارد از آن انتقاد می‌کند و حتی به مبارزه با آن می‌پردازد.

فکر می‌کنید بعد از پاندمی هیچ چیز دیگر مانند گذشته نخواهد بود؟

فکر نمی‌کنم که همه چیز متفاوت خواهد بود، به نظرم بسیار محتاط‌تر و مسئولیت‌پذیرتر از قبل عمل خواهیم کرد. امیدوارم که این پاندمی باعث بشود یک حس مسئولیت عظیم‌تر در همه ما شکل بگیرد و مانند قبل با غرور عمل نکنیم و فکر کنیم که طبیعت را به سلطه خودمان درآورده‌ایم چون این مسئله حقیقت ندارد. اما بدون شک به تئاتر و سینما و کنسرت‌ها و نمایش‌ها و فوتبال و گاوبازی بازخواهیم گشت. و امیدوارم که من هم زنده باشم تا از آن‌ها لذت ببرم.

۲۴۱۲۴۱