یارانه پنهان انرژی در ایران؛ ۸۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹

آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش تازه‌ای اعلام کرد که ایران در سال ۲۰۱۹ زیر بار حدود ۸۶ میلیارد دلار یارانه انرژی رفته است.

ایران بیشترین یارانه انرژی را می‌دهد و تقریبا سهمی ۱۹ درصدی از کل یارانه‌های انرژی را در جهان دارد.

چین با ۳۰ میلیارد دلار - تقریبا یک سوم حجم یارانه‌های ایران- در مقام دوم و عربستان با کمتر از ۲۹ میلیارد دلار در مقام سوم است.

منظور از یارانه انرژی این است که یا دولت انرژی را با قیمت بالا وارد می‌کند و با قیمت ارزان در اختیار مردم قرار می‌دهد، یا اینکه انرژی در داخل کشور تولید شده و با قیمت ارزان به مردم تحویل می‌شود که در مورد دوم، اصطلاحا به آن «یارانه پنهان» می‌گویند.

ایران واردکننده انرژی نیست و ارقام یاد شده در واقع یارانه پنهان است. بدین ترتیب که اگر دولت ایران این انرژی را به جای داخل در بازارهای جهانی می‌فروخت ۸۶ میلیارد دلار بیشتر درآمد کسب می‌کرد.

یارانه‌های انرژی در ایران از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹؛ منبع: آژانس بین المللی انرژی

یارانه برق در ایران طی سال گذشته ۵۲ میلیارد دلار شده و سهمی بالغ بر ۶۰ درصد کل یارانه‌های پنهان انرژی کشور به خود اختصاص داده است. یارانه محصولات نفتی ۱۸ میلیارد دلار و یارانه گاز نیز ۱۶ میلیارد دلار بوده است.

ایران اوایل پارسال قیمت گاز در بخش‌های مختلف، خصوصا صنعتی و نیروگاهی را افزایش داد. آبان‌ماه پارسال نیز قیمت بنزین به شدت افزایش یافت که منجر به اعتراضات گسترده مردمی شد و بنابر گزارش خبرگزاری رویترز ۱۵۰۰ شهروند به ضرب گلوله نیروهای امنیتی کشته شدند؛ اما جمهوری اسلامی بعد از ماهها سکوت، اخیرا اعلام کرد شمار کشته‌ها «بیش از ۲۰۰» نفر بود.

در پی افزایش قیمت گاز و بنزین، و همچنین افت قیمت سوخت‌های فسیلی، آمارها نشان می‌دهد که یارانه پنهان گاز و مواد نفتی در ایران طی سال ۲۰۱۹ نسبت به سال ۲۰۱۸ افت داشته، اما یارانه‌های برق اوج گرفته است.

یارانه‌های انرژی ایران در سال ۲۰۱۴ حدود ۸۸ میلیارد دلار بود، اما با افت قیمت نفت یارانه‌ها نیز کاهش یافت. با این حال از سال ۲۰۱۶ به بعد با افزایش قیمت نفت، یارانه‌ها همواره سیر صعودی داشته است.

بیشتر در این باره: ایران «بالاترین» یارانه انرژی در جهان را می‌دهد

یکی از علت‌های افزایش یارانه‌های پنهان انرژی، افت چشمگیر ارزش ریال در مقابل دلار است و باعث شتاب گرفتن رشد اختلاف قیمت انرژی در داخل و خارج کشور می‌شود.

افت ارزش ریال در کنار تورم و نرخ بیکاری بسیار بالا، همچنین فقر مردم و وضعیت بحرانی اقتصاد کشور باعث شده که آزادسازی قیمت‌های حامل‌های انرژی در ایران به معضل تبدیل شود.

یارانه انرژی در جهان در سال گذشته بیش از ۳۱۷ میلیارد دلار بوده که بیش از ۲۷ درصد نسبت به سال ۲۰۱۸ کاهش یافته، اما در مورد ایران نزدیک ۱۲ درصد افزایش نشان می‌دهد.

آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید طی سال گذشته تنها یارانه‌های انرژی سه کشور ایران، سری‎لانکا و بحرین افزایش داشته است.

با استفاده از گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی و رادیو فردا؛ ف.ق