تیغ تیز معدن زیر گلوی حیات‌وحش/ تخریب زیستگاه یوز را تهدید می‌کند

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: یوز آسیایی از زیرگونه‌های یوز پلنگ، سال‌هاست در معرض انقراض قرار گرفته اما هنوز روزنه‌های امید برای نجات این گونه که تنها ۵۰ قلاده از آن در جهان مشاهده شده، وجود دارد.

استان‌های یزد و سمنان زیستگاه‌های اصلی این گونه نادر به شمار می‌روند و بر اساس آخرین رصدهای انجام شده، ۲۹ مورد حضور این گونه در زیستگاه‌ها مشاهده شده که این برآورد آماری بر اساس مشاهده مستقیم، رد پا و سرگین یوز بوده است.

کارشناسان وجود ۲۹ قلاده یوز در زیستگاه‌های یزد را قطعی می‌دانند

گرچه در استان یزد از سال ۹۴ تاکنون مطالعه جدید برای رصد و پایش وضعیت یوز آسیایی در استان یزد انجام نشده است، اما بر اساس مشاهدات یاد شده، برخی کارشناسان محیط زیست، وجود ۲۹ قلاده یوز تا پایان نیمه اول سال ۹۸ در زیستگاه‌های استان یزد را قطعی می‌دانند.

رصد انجام شده توسط سازمان محیط زیست نشان می‌دهد که مناطق حاشیه‌ای و مرکزی کویر ایران از جمله خارتوران، نایبندان، دره انجیر و … اصلی‌ترین زیستگاه‌های یوز آسیایی هستند و در استان یزد نیز در پناهگاه حیات وحش دره انجیر، منطقه حفاظت شده کوه بافق، پناهگاه حیات وحش کمکی بهاباد، حفاظت شده کالمند بهادران مهریز، پارک ملی سیاهکوه اردکان و شکار ممنوع آریز بافق و برخی مناطق آزاد به ویژه زیستگاه‌های شهرستان‌های اردکان، بافق و بهاباد مشاهده شده است.

نکته جالب توجه این است که تعداد زیادی از معادن استان یزد دقیقاً در این مناطق قرار دارند و جاده‌سازی، بهره‌برداری از معدن، اثرگذاری گرد و غبار ناشی از بهره‌برداری‌های معدنی بر پوشش گیاهی و … اکوسیستم این مناطق را متحول کرده و به آن ضربه وارد کرده است.

جاده‌ها ۷ قربانی از یوز آسیایی در یزد گرفته‌اند

جاده سازی برای ادامه فعالیت و توسعه معادن و صنایع در استان یزد، تاکنون بیشترین قربانی را از جمعیت یوز ایرانی گرفته زیرا در طول چهار سال، هفت قلاده یوز آسیایی در اثر برخورد با خودرو در جاده‌های احداث شده در زیستگاه‌های این گونه، تلف شده‌اند.

یکی از دوستداران و کارشناسان محیط زیست در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: بسیاری از معادن و صنایع استان یزد جانمایی درستی ندارند و بهره‌برداری از آنها در نزدیکی زیستگاه یوز آسیایی و گاه حتی در میانه زیستگاه این گونه در حال انجام است.

موسی شمسایی تاکید کرد: تلف شدن هفت قلاده یوزپلنگ در اثر برخورد با خودرو در جاده‌های احداث شده برای تسهیل امور صنایع و معادن، تنها اتفاقی نیست که تلف شدن این گونه در معرض انقراض را رقم زده بلکه تغییر اکوسیستم ناشی از این فعالیت‌ها نیز بلای جای یوز آسیایی شده است.

نبود شکار یوز را به محل زندگی انسان‌ها نزدیک کرده است

وی افزود: فعالیت‌های صنعتی و معدنی در بسیاری از موارد بر منابع آبی اثرگذار بوده و آنها را از بین برده، از سوی دیگر گرد و غبار ناشی از این ترددها، بوته‌ها و پوشش گیاهی را ضعیف کرده و در بلندمدت از بین برده و این امر سبب شده که دیگر شکار مناسبی برای یوز در منطقه وجود نداشته باشد.

شمسایی عنوان کرد: این اتفاق یا منجر به تلف شدن یوز می‌شود و یا همانگونه که در مناطقی از کشور مشاهده شد، یوز آسیایی به محل سکونت انسان برای جست‌وجوی غذا نزدیک می‌شود که این خود خطری جدی برای این گونه است.

وی تصریح کرد: بهره‌برداری از معادن امری اجتناب ناپذیر در مسیر توسعه است اما می‌توان با جانمایی درست، شناسایی کریدورهای تردد حیات وحش و ایجاد پل‌های زیرگذر و روگذر، عوامل نابودی این گونه را تا حدی برطرف کرد.

تا تعرضات انسانی برطرف نشود امیدی به نجات یوز آسیایی نیست

شمسایی، تخریب زیستگاه و تصادفات جاده‌ای را از اصلی‌ترین عوامل تهدید یوز آسیایی دانست و تاکید کرد: تا زمانی که تدبیری جدی برای این معضلات که همه ناشی از تعرضات انسانی است، نشود امیدی به نجات یوز آسیایی نیست.

اما مسئولان محیط زیست در سطح ملی و استانی در جست‌وجوی راهی برای نجات این گونه در معرض خطر هستند و تاکنون نیز طرح‌هایی را به مرحله اجرا درآورده‌اند اما حتی در زمینه اجرای این طرح‌ها نیز اختلاف نظرهایی بین کارشناسان و پژوهشگران و دوستداران محیط زیست با مسئولان و تصمیم‌گیران در این زمینه وجود دارد.

صاحب‌نظران هر کدام به زعم خود یکی یزد و دیگری سمنان را مناسب اجرای این طرح‌ها می‌دانند و اجرای آخرین طرح سازمان محیط زیست برای حفظ و تکثیر یوز آسیایی در سمنان، دوستداران محیط زیست و تشکل‌های فعال یزد در این زمینه را از حفظ این گونه در استان نا امید کرده است.

با توجه به اینکه در استان یزد دیگر هیچ گونه ماده‌ای از یوز وجود ندارد، فعالان محیط زیست یزد این گونه را در استان منقرض شده می‌دانند و معتقدند راه نجاتی برای یوز آسیایی در یزد نیست.

تابع تصمیمات ملی برای حفاظت از یوز هستیم

مدیرکل محیط زیست استان یزد در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: پیشینه طرح تکثیر نیمه طبیعی یوز پلنگ آسیایی با پیشنهاد و پیگیری‌های استان یزد از حدود سه سال پیش مطرح شد و رایزنی‌های اولیه، انتخاب محل اجرا و طرح اجرایی نیز تدوین شد و در نهایت بنا بر صلاحدیدهای ملی به استان سمنان منتقل و اجرایی شد.

نیره پور ملایی اظهار داشت: تصمیماتی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست برای استان‌های زیستگاه یوز گرفته شده و همه ما تابع این برنامه‌ها هستیم و امیدواریم بتوانیم به خوبی از این گونه محافظت کنیم.

وی عنوان کرد: یوزپلنگ آسیایی در شرایط اسارت زادآوری نمی‌کند بنابراین شرایط نیمه طبیعی در استان سمنان برای حفظ و تکثیر این گونه فراهم شده که امیدواریم استان یزد از نتایج این طرح بهره‌مند شود.

یزد در انتظار نتایج زادآوری یوز آسیایی

فعالان، مسئولان و دوستداران محیط زیست استان یزد در انتظارند تا نتیجه زادآوری یوز آسیایی در شرایط نیمه طبیعی در استان سمنان در یزد رها سازی شود و این استان نیز بتواند شرایطی مشابه برای حفظ و تکثیر این گونه در معرض خطر فراهم کند.

به نظر می‌رسد دخیل کردن سازمان محیط زیست در فرآیند صدور پروانه بهره‌برداری از معادن و جانمایی صنایع نیز بتواند تا حد زیادی از تخریب زیستگاه این گونه ارزشمند جلوگیری کند.