سیاست‌های دولت چین برای "زندگی شاد" اویغورها

زن در حالیکه به تصویر چند ساختمان در محوطه‌ای با حصارهای بلند روی صفحه مانیتور خیره شده، می‌گوید: «آنجا زیر بلندترین پرچم برنامه‌های صبحگاهی اجرا می‌شد و ساختمان کنار آن، محل برگزاری دادگاه بود.» دادگاهی نمایشی بدون حضور وکیل، یا فرصتی برای دفاع یا حق اعتراض. اشک از چشمان زن سرازیر می‌شود و او چند دقیقه بی‌صدا گریه می‌کند.

خاطرات روزهایی که او در اردوگاه آموزش اجباری گذرانده دوباره زنده شدند. بازداشت خودسرانه و بازجویی‌هایی که شب‌ها او و زنان همبند او را بی‌خواب می‌کرد و سرانجام روزی که او مجبور شد به جرمی که هرگز مرتکب نشده بود، اعتراف کند. او می‌گوید: «وحشتناک است که آخرین نشان آزادی را هم از تو می‌گیرند.»

این زن که دو سال از عمر خود را در اردوگاهی در استان سین کیانگ چین سپری کرده، می‌‌گوید دیگر میلی به ادامه زندگی ندارد. او از اقلیت ایغور چین است.

ایغورها که اغلب مسلمان هستند، در استان سین کیانگ در شمال غربی چین، دور از پکن زندگی می‌کنند و از نظر فرهنگی و قومی به همسایگان خود در قزاقستان یا قرقیزستان شباهت بیشتری دارند. ایغورها که از سالیان دور در آرزوی استقلال هستند، در تمام زمینه‌ها مورد تبعیض‌، آزار و اذیت حکومت کمونیستی چین و تحت نظارت دائم آن هستند.

چین مدعی است که دلیل این نظارت، مسائل امنیتی است و به حوادث سال ۲۰۰۹ میلادی استان سین کیانگ اشاره می‌کند که شاهد اعتراضات گسترده اویغورها علیه حکومت مرکزی چین بود. در اعتراضات آن سال، در پایتخت این استان دستکم ۱۴۰ نفر کشته شدند. سال ۲۰۱۴ میلادی هم بمب‌گذاران انتحاری در بازاری در این شهر ده‌ها نفر را به کام مرگ کشاندند. پکن با اشاره به این حملات تروریستی، سیاست‌های سخت‌گیرانه خود در استان سین کیانگ را توجیه می‌کند.

دادگاه‌های نمایشی در اردوگاه‌های آموزش اجباری

از پایان سال ۲۰۱۶ میلادی به بعد سخت‌گیری دولت چین در مورد اویغورها بیشتر شد. از آن زمان تاکنون شبکه‌ای بزرگ از چند اردوگاه کارآموزی تأسیس شده که بر اساس برآورد سازمان‌ها و فعالان حقوق بشر، دستکم یك میلیون ایغور در آنها زندانی هستند.

هرکس آزاد می‌شود به شدت نظر می‌ماند و اغلب برای کار اجباری به یکی از کارخانه‌‌های منطقه فرستاده می‌شود که برخی از آنها برای شرکت‌های خارجی، از جمله شرکت‌های آلمانی کالا تولید می‌کنند.

دولت چین می‌گوید هدف از تأسیس "مراکز آموزش حرفه‌ای داوطلبانه" مبارزه با "تفکرات افراطی" در استان سین کیانگ است. اما اسنادی که به بیرون درز کرده‌اند، گویای حقیقت دیگری هستند: اویغورها باید از دین و فرهنگ خود صرفنظر کنند و زبان ماندارین بیاموزند.

همبستگی مردی با ایغورهای چین در تظاهرات هنگ کنگ

ایغورهای بسیاری تا کنون به دلایل واهی به این اردوگاه‌ها فرستاده شده‌اند. مثلأ داشتن یک جلد قرآن در قفسه کتاب‌ها می‌تواند صاحب‌خانه را برای ماه‌ها و حتی سال‌ها ناپدید کند و بستگان و دوستان او تنها می‌توانند حدس بزنند که چه بر سر او آمده است.

نتیجه ماه‌ها تحقیق تیم گزارشگران تحقیقی دویچه‌ وله نشان می‌‌دهد افرادی که به اردوگاه فرستاده می‌شوند، گاه مجبور می‌شوند یک "جرم" برای خود انتخاب کنند تا پرونده‌شان تکمیل شود.

زنی که با دویچه‌ وله صحبت کرده می‌گوید فهرستی از ۷۵ مورد "جرم" به او داده شد تا او یکی از آنها را انتخاب کند.

سه زندانی سابق دیگر اردوگاه‌های آموزش اجباری چین هم در گفتگوهای جداگانه‌‌ای با دویچه وله، جرائم موجود در این فهرست را تأیید کردند. برخی از این جرائم، فعالیت‌های روزمره مثل "پوشیدن روسری، نماز خواندن یا تماس داشتن با بستگان خارج از کشور" بوده است.

این زن که هویتش به دلایل امنیتی محفوظ است، به دویچه‌ وله می‌گوید: «آنها تهدید کردند که تا زمانی که یکی را انتخاب نکنی، اینجا ماندگار خواهی بود.» او می‌گوید خروج از کشور را به عنوان "جرم" برای پرونده خود انتخاب کرده است. این زن که پیش از اعزام به اردوگاه با همسرش به قزاقستان مهاجرت کرده بود، هنگام سفری برای بازدید از بستگانشان در خانه آنها در سین کیانگ بازداشت شد.

یکی از مراکز "بازآموزی" درسین کیان چین

او و سه زندانی سابق دیگر که با دویچه‌ وله گفتگو کردند، حال ساکن قراقستان هستند. مقامات چین احتمالأ پس از خواست خانواده و بستگان ساکن قزاقستان این افراد و در خواست دولت قزاقستان با خروج آنها از چین موافقت کرده‌اند. با این حال وضعیت اقامت این زن هنوز مشخص نیست و او هنوز نگران بستگانش در سین کیانگ است که ممکن است هدف انتقام‌جویی قرار گیرند.

زندانیان پیشین اردوگاه‌های آموزش اجباری می‌گویند آنها پس از انتخاب "جرم" خود به یک اتاق فراخوانده شدند که محل برگزاری دادگاه آنها بوده است، آن‌هم دادگاهی پشت درهای بسته، بدون حق دفاع یا حتی فرصت درخواست تجدید نظر. این روش از قرار در تمام اردوگاه‌ها یکسان نبوده است. محاکمه زندانی گاه فردی گاه همراه سایر زندانیان بوده است. در یک اردوگاه، بستگان فرد هم در دادگاه حضور داشتند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

سپس حكم دادگاه و مجازاتی که برای زندانی در نظر گرفته شد بود به آنها اعلام شد. این زن که دو سال حبس گرفته، می‌گوید: «بعد از اعلام حکم زندانی باید بگویند که از جرم خود پشیمان است و قول می‌دهد که دیگر آن را تکرار نکند.» او می‌گوید لحظه اعلام حكم خود را خوب به یاد دارد، لحظه‌ای که آخرین جرقه امید در او خاموش شد و فکر كرد تا دو سال دیگر زنده نخواهند ماند.

با این حال این زن خوش شانس بوده است. حکم این دادگاه‌های نمایشی می‌تواند ده سال حبس یا حتی بیشتر باشد. زندانیانی که از اردوگاه‌ها بیرون آمدند همگی می‌گویند حبس‌های طولانی مدت به کسانی داده می‌شد که یک "جرم" مذهبی مثلأ مرتب نماز خواندن را انتخاب کرده بودند. آنها می‌گویند این زندانیان شبانه از خوابگاه یا در طول روز از کلاس‌های آموزشی بیرون کشیده می‌شدند و بعد دیگر خبری از آنها نبود. اگر کسی می‌پرسید بر سر آنها چه آمده پاسخ می‌شنید که "اینجا جای سوال پرسیدن نیست".

بیشتر بخوانید:گزارش اختصاصی دویچه‌‌وله از رفتار سرکوب‌گرانه دولت چین علیه اویغورها

احتمالاً می‌رود آنها به اردوگاهی با درجه نظارت بالاتر یا به زندان فرستاده می‌شدند. تحقیقات "موسسه سیاست استراتژیک استرالیا" نشان می‌دهد، از سال ۲۰۱۸ میلادی اردوگاه‌هایی با بالاترین سطوح امنیتی گسترش پیدا کردند، در حالیکه سایر اردوگاه‌های اسکان کارگران اجباری برچیده شده و یا تبدیل به مراکز دیگری شده‌اند.

چهار زندانی سابق اردوگاه‌های آموزش اجباری چین که دویچه وله چند ماه با آنها در ارتباط بوده، "محاکمه" در سه اردوگاه مختلف سین کیانگ را تجربه کردند. تیم تحقیقاتی دویچه‌ وله محل این سه اردوگاه را با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و اطلاعاتی که در دسترس عموم است، پیدا کرده است.

سه اردوگاه نگهداری ایغورها

جنبه‌های مهمی از صحبت‌های این زندانیان با یکدیگر همپوشانی دارد و نشان می‌دهد که برگزاری دادگاه‌های نمایشی، احتمالأ شیوه رایجی در سین کیانگ است. چند کارشناس نیز بر این باور هستند که این دادگاه‌های نمایشی، بخشی از سیاست‌های مرکزی برای  اردوگاه‌هاست.

ریان تام از دانشگاه ناتینگهام در انگلستان که پیش از تحقیق دویچه وله اطلاعی از دادگاه نمایشی نداشت به دویچه وله می‌گوید به نظر او برگزاری چنین دادگا‌ه‌هایی بسیار "محتمل" است. تام می‌گوید حتی خارج از اردوگاه‌ها هم اویغورها فرصتی برای محاکمه عادلانه ندارند. او می‌گوید: «آنها کاملاً در معرض رفتار خودسرانه اعضای حزب کمونیست چین هستند که می‌توانند ایغورها را سر به نیست کنند.»

بستگان سایر زندانیان اویغور هم از "اقدامات" ظاهرأ خودسرانه علیه آنها خبر می دهند. زنی که در آلمان زندگی می‌کند می‌گوید چند نفر از بستگان او پس از آزادی، دوباره به زندان محکوم و به اردوگاه‌ بازگردانده شدند. او می‌‌گوید: «زندگی آنها را به بازی گرفته‌اند.»

پاسخ چین به پرسش‌های دویچه وله

درخواست‌های مکرر دویچه‌ وله برای پاسخگوی سفارت چین در برلین و وزارت‌خارجه چین در پکن به پرسش‌های مشخص دویچه‌ وله در مورد ایغورها و اردوگاه‌های استان سین کیانگ تا کنون بی‌پاسخ مانده است. سفارت چین در برلین، تا کنون تنها لینک مطلبی را  که پایان سال ۲۰۱۹ میلادی در سایت سفارت با عنوان: "برخی حقایق در مورد سین کیانگ" منتشر شد، برای دویچه وله فرستاده است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

در این مطلب تأکید شده که در سین کیانگ اردوگاه کارآموزی اجباری وجود ندارد و تنها مراکز آموزش مهارت‌های حرفه‌ای برای افرادی وجود دارد که "فریب ایده‌های تروریستی و افراطی را خورده بودند اما هنوز در عمل مرتکب جرمی جدی و خسارت‌بار نشده بودند".

هدف از تأسیس این مراکز هم "بازگرداندن آنها به مسیر صحیح، محافظت از آنها برابر تروریسم و ​​افراط‌گرایی، فراهم کردن فرصت پایدار اشتغال برای ارتقاء کیفیت زندگی" آنها عنوان شده تا اویغورها بتوانند یک "زندگی شاد" پیش رو داشته باشند.