باید بین حاکمیت و مردم مشارکت و هم‌افزایی وجود داشته باشد

به گزارش خبرگزاری مهر، محمدحسین ساعی رئیس دانشگاه سوره به‌مناسبت فرا رسیدن سالروز تأسیس سازمان تبلیغات اسلامی و روز تبلیغ و اطلاع‌رسانی دینی در خصوص اهمیت و ضرورت تبلیغات گفت: تبلیغات در همه جوامع بشری همیشه مهم بوده و هر چه قدر هم در تاریخ به عقب باز می‌گردیم، مشاهده می‌کنیم هر جایی که حکومتی، کوچک یا بزرگ، در جامعه بشری تشکیل شده، یک نهاد تبلیغاتی نیز به همراه دارد.

وی در ادامه سخنانش افزود: در خیلی از کتاب‌ها، شعر و موسیقی و سرود را از فعالیت‌های تبلیغاتی اولیه جوامع انسانی می‌دانند برای این‌که رهبران گروه‌ها بتوانند جمعی را به صورت «هم‌آهنگ» حرکت بدهند. برخی بر اساس برخی شواهد، اعتقاد دارند که انسان‌ها در چند هزار سال قبل، وقتی می‌خواستند کار مشترکی انجام دهند، یک شعر یا سرود مشترک می‌خواندند تا بهتر و بیشتر بتوانند کار مشترک خود را انجام دهند. بعدها انسان‌ها متوجه شدند که تبلیغات لازمه هر زندگی جمعی است که لازم است در آن جمع وسیعی از آحاد مردم، هم‌آوا و هماهنگ باشند.

ساعی با بیان تغییرات تبلیغات در عصر حاضر گفت: هر چه به سمت جامعه مدرن سده‌های اخیر رسیدیم و جامعه بشری پیچیده‌تر و تخصصی‌تر شد، مفهوم تبلیغات و ارتباطات نیز پیچیده‌تر و البته حیاتی‌تر شد. یعنی جامعه‌ای مثل ایران با ۸٠ میلیون جمعیت، اگر هر کدام از این مردم بر اساس تشخیص خودش کاری را بدون اعتنا و توجه به بقیه و بدون توجه به تاریخ و فرهنگ این جمعیت انجام دهد، قطعأ حالت هرج و مرج و آشفته‌ای به‌وجود آورده و جهت‌گیری نمودارهای حرکتی و توان خرج شده افراد، به گونه‌ای خواهد بود که همدیگر را خنثی کنند؛ و این یعنی حتی بعد از نسل‌ها، تلاش‌ها به نتیجه مثمری نخواهد رسید. حال آن‌که باید مکانیزمی وجود داشته باشد که بتواند هماهنگی و همبستگی در بین مردم یک حوزه جمعیتی ذیل یک حاکمیت ایجاد کرده و این هماهنگی را در طول نسل‌ها ادامه دهد تا بتوان بیشترین بهره‌وری را از معدن تلاش‌های سخت و طولانی، استحصال کرد. مجموعه این اقدامات و تجربه‌های تاریخی بشر، شد همان چیزی که امروزه به اسم تبلیغات، روابط عمومی و دیپلماسی عمومی و مانند آن‌ها می‌شناسیم.

رئیس دانشگاه سوره ضمن بیان دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری در مورد تبلیغات به بیان وظیفه جوانان در برابر حملات فرهنگی دشمنان پرداخت و اذعان داشت: در خصوص صحبت بزرگان دینی این کشور، هرچقدر هم به عقب بازگردیم، مثلاً از دوران مشروطه تا انقلاب اسلامی، همه این بزرگان دینی، توصیه داشتند که تبلیغات اسلامی برای پیروزی همه مجاهده‌ها، نهضت‌ها، قیام‌ها و انقلاب‌های مردم ایران، یک نیاز اساسی و غیرقابل چشم‌پوشی است و باید آن را تقویت کرد. اما متأسفانه در همه این بیش از ۱۲۰ سال گذشته به دلیل مجموعه اقتضائات سیاسی و اقتصادی و امنیتی و مانند آن، در عمل، خیلی اوقات، در وسع ضعیفی به مقوله تبلیغات پرداخته می‌شد.

وی ادامه داد: شما تصور کنید که در سال ۱۳۶٠ یعنی دقیقأ زمانی که کشور در یکی از بدترین و بحرانی‌ترین شرایط سیاسی، اقتصادی و امنیتی یک سده اخیر و حتی در معرض آماج یک تهدید مستقیم امنیتی و نظامی سخت قرار گرفته بود، حضرت امام خمینی (ره) فرمان تشکیل سازمان تبلیغات اسلامی را صادر نمود؛ که همین جایگاه و اولویت تبلیغات را در ذهن بنیانگذار انقلاب اسلامی نشان می‌دهد. بعدها حضرت آقا نکات و صحبت‌هایی راجع به تبلیغات و فعالیت‌های رسانه‌ای و فرهنگی داشتند که نشان می‌دهد مسأله تبلیغات و انواع هم‌خانواده آن، در مجموع، از دید ایشان تا چه اندازه دارای اولویت است.

وی در ادامه به بیان تأثیر تبلیغات در حوزه‌های مختلف پرداخته و گفت: تبلیغات در شرایط سیاسی، اقتصادی، امنیتی، فرهنگی، سیاست داخلی و خارجی، اخلاقی و … از مسیرهای اصلی تنفسی کشور و یکی از راه‌های روشن نجات جامعه فعلی ما با همه مشکلاتش محسوب می‌شود؛ اگر این‌گونه به ماجرا نگاه کنیم، دیگر بودجه نهادهای تبلیغات اسلامی کشور، هزینه تلقی نشده بلکه یک سرمایه‌گذاری مهم، پر سود و بدون جایگزین محسوب خواهد شد. کما این‌که جامعه مدرن امروزی هم به گونه‌ای است که نمی‌شود بدون تبلیغات به حیات خود ادامه دهد. حال در حوزه تبلیغات، انواع مختلفی وجود دارد: تبلیغات تجاری، سیاسی و دینی که از مهم‌ترین اقسام این تقسیم‌بندی هستند.

ساعی در ادامه تأکید کرد: در مورد تبلیغات دینی، در جامعه‌ای با تاریخ و هویت ایران اسلامی، باید مابین حاکمیت و مردم مشارکت هم‌افزایی وجود داشته باشد. بخشی از کارها مثل زیرسازی و ایجاد بستر برای حرکت مردمی توسط دولت‌ها ایجاد شود و مردم نیز از این بستر استفاده کنند که بتوانند مباحث تبلیغ فرهنگ دینی و فعالیت‌های اجتماعی منبعث از نگاه دینی را گسترش دهند. برای مثال سال گذشته حضرت آقا بحثی را مطرح نمودند که اگر در فضای مجازی دیدید آشفتگی وجود دارد و محتواهای ناصحیح منتشر می‌شود، جوانان احساس وظیفه کنند و در مقابل آن‌ها محتواهای صحیح منتشر نمایند؛ برای تحقق چنین نهضتی هم مشارکت دولتی و حاکمیتی لازم است و هم مشارکت مردم؛ و هدایت و مدیریت چنین فعالیت‌های مردمی در جامعه پیچیده امروز، نیازمند نهادها و افراد حرفه‌ای است تا توان بالقوه مردمی را به حالت بالفعل درآورند.

عضو هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما با بیان پیش زمینه لازم برای تبلیغات درست در جامعه‌ای مانند ایران، در آستانه قرن جدید خورشیدی خاطر نشان کرد: همان‌گونه که پیش از این اشاره شد، جامعه باید اشخاص و نهادهای حرفه‌ای برای این کار تربیت و تأسیس کند. یعنی هر جامعه برای بقا و پیشرفت خود به افراد و نهادهایی نیاز دارد که به‌صورت حرفه‌ای، برای کار تبلیغات آموزش دیده‌اند؛ و البته قاعدتاً می‌بایستی اخلاق‌مداری از خصلت‌های آنان باشد، چرا که هر چه قدر فضای تبلیغات از اخلاق‌مداری فاصله بگیرد، ضربات سهمگینی به حیات جامعه بشری وارد می‌آورد.

ساعی با اشاره به کمکی که علوم ارتباطات چه کمکی می‌تواند به عرصه‌های نوین تبلیغی در جامعه داشته باشد تصریح کرد: از مجموعه ادبیات نظری که در این حوزه در جوامعی مانند جامعه آمریکا، جمع‌آوری و تدوین شده، دانش ارتباطات به‌وجود آمد. و حال اشکالی که در دانش ارتباطات امروز وجود دارد، این است که تا حدی تجلی فرهنگ و فضای بومی ایرانی و اسلامی آن ضعیف است و بایستی بومی‌تر شود و پس از آن توسط افرادی که در این حوزه، کار حرفه‌ای می‌کنند، یک ارتباط جدی‌تر و تعاملی‌تر با مسائل جامعه برقرار شود. البته پیش زمینه استقرار چنین فرایندی، حمایت همه جانبه و هوشمندانه هر حاکمیتی از نهادهای تبلیغاتی خود است و تا این اتفاق محقق نشود هیچ حرکت پیش روانه‌ای در دنیای پیچیده امروز شکل نخواهد گرفت.

استاد علوم ارتباطات در رابطه با اهمیت سازمان تبلیغات توضیح داد: سازمان تبلیغات اسلامی سازمان بسیار مهمی است که متأسفانه در عمل توسط حاکمیت و جامعه در سال‌های اخیر، کمتر به آن توجه شده است. مدتی پیش جایی خواندم که در ترکیه یعنی کشوری که ادعای حکومت لائیک و اعتقاد به جدایی دین از سیاست دارد، در هر سال با بودجه ۲/۵ میلیارد دلاری از وزارت دیانت ترکیه حمایت می‌شود که اگر با نگاه تطبیقی حساب کنیم، نزدیک به حدود ۵٠ برابر بودجه‌ای است که در جمهوری اسلامی ایران، هزینه نهادهای دینی و تبلیغات دینی ما می‌شود؛ اکنون وضع به گونه‌ای است باید حسرت رسیدن به استانداردهای کشور ترکیه در تبلیغات دینی را داشته باشیم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: متأسفانه در جامعه ما اهمیت تبلیغات اسلامی در بعضی از نخبگان حاکمیتی و غیر حاکمیتی و نیز مردم درک نمی‌شود؛ اگرچه اتفاقات این روزها شاید اهمیت نگاه دینی را در حل گره‌های اقتصادی و سیاسی و حتی امنیتی کشور به خوبی نشان داده است؛ مثلاً همبستگی مردم در بحران کرونا به دلیل فرهنگ دینی ناشی از تبلیغات دینی جامعه ما بود که باعث شد بسیاری از هزینه‌هایی که کشورهای دیگر صرف کردند، در ایران هزینه نکردیم؛ دیدیم که بسیاری داوطلب بودند که فعالیت کنند اما هیچ هزینه‌ای دریافت نکردند. و اگر این فرهنگ بومی ناشی از تبلیغات اسلامی در کشور ما نبود، شاید ده‌ها برابر باید برای مقابله با کرونا هزینه می‌کردیم و چه بسا مثل الآن هم موفق نمی‌شدیم.