سی سال پس از زلزله رودبار به روایت محمد فرنود

ناله و اندوه جان به دربردگان زمین لرزه رودبار از پس سی سال چون آتش زیر خاکستر است که از دل نمی رود.

وقتی گروه خبری ما صبح واقعه به منجیل رسید، وظیفه ی دیگری به جز پوشش خبری در انتظارمان بود؛ دفن خانواده‌هایی که بازمانده ای از آنها به جا نمانده بود.

همانجا بود که دریافتم عکس خبری می‌تواند به مراتب آن حسی را که در نوشتن گزارش‌ خبری نمی‌گنجد، یک جا به نظر مخاطبش برساند.

عکاسی خبری و مستند در جهان همیشه در بحران‌ها مفهوم و کاربرد ویژه ای داشته؛ زلزله منجیل و رودبار هم از این قاعده مستثنی نبود.

شاهد عینی آن هم محمد فرنود است و گزافه نیست که هادی شفائیه، بنیان گذار فقید رشته عکاسی در دانشگاه تهران، او را عکاس خبری با استانداردهای جهانی می‌دانست.

حق نشر عکس عکاس: محمد فرنود

محمد فرنود اهل مشاهده است نه مصاحبه، اما در ماجرای بازخوانی مصائب رودبار و منجیل لب به سخن گشود. او می‌گوید، در سخت‌ترین شرایط ممکن و بلافاصله با هلی‌کوپتر ارتش به منطقه رسید و پای پیاده به روستاهای اطراف رفت و عکس‌های خود را از بحرانی که واقع شده بود، ثبت کرد. تصاویر متاثرکننده و متنوعی که تقریبا به ۱۲۰ کشور جهان ارسال شد و افکار عمومی دنیا را در بهت و حیرت فرو برد، مصداق بارز آن هم کمک‌های بی شماری بود که روانه ایران شد.

حق نشر عکس عکاس: محمد فرنود

اگرچه این کمک‌ها آنچنان که باید و شاید به دست زلزله‌زدگان نرسید و گزارش‎هایی نیز از فروش برخی از اقلام در بازار مولوی تهران منتشر شد که تکذیب مقام‎های وقت را به همراه داشت.

البته این تنها دستاورد عکاسی خبری نبود و همان سال، وورلدپرس فتو، مهم‌ترین و معتبرترین مسابقه سالانه عکس خبری جهان، به تصاویر محمد فرنود از زلزله رودبار ادای احترام کرد.

۳۷ هزار کشته، ۶۰ هزار زخمی و ۵۰۰ هزار بی خانمان، زمین لرزه‌ی رودبار را در فهرست مرگبارترین ۱۰ زلزله صد سال گذشته در جهان ثبت کرد.

حق نشر عکس عکاس: محمد فرنود

بهرام بیضایی، کارگردان شهیر ایران گفته از افسونی که در عکس های فرنود است، نمی توان فرار کرد و این افسون چیزی نیست، جز بی‌پناهی حیرت‌آور بشر در برابر فاجعه ای به نام جنگ و زلزله. به گفته او عکس‌های فرنود، خیلی امین و دقیق گرفته شده است. از همین رو عکس رژه نیروهای مردمی‌اش را بارها در فیلم سگ کشی استفاده کرده. آقای بیضایی گفته بود که قصد داشت از عکس‎های زلزله رودبار هم فیلمی بسازد، اما فرصت آن را نیافت.

اما عکاس خبری نیز به ماهیت بشری خود از وقایع و بحران ها تاثیر می گیرد. محمد فرنود می‌گوید، زلزله رودبار به فاصله دو سال بعد از پایان جنگ عراق و ایران اتفاق افتاد و بعد از سی سال هنوز هم تصاویر آن همه خشونت بشری و طبیعی از نگاهش دور نمی‌شود.

با این همه اوهمچنان دلبسته عکاسی خبری است و به رغم تدریس برای دانشجویان و برگزاری نمایشگاه عکس‌هایش دست از این کار نکشیده است. او می‌گوید، وظیفه یک عکاس خبری آن است که به سرعت خود را به بحران رسانده و به ثبت وقایع بپردازد.

زنده یاد، مرتضی ممیز، یا آنچنان که معروف است، پدر هنر گرافیک ایران نیز در کتاب کلک نوشته است که فرنود خشونت بشری، طبیعت و زندگی را می‌بیند و با عکس‌هایش آن را در سراسر جهان به دیگران نشان داده و هشدار می‌دهد.

چنین است که تصاویر به جا مانده از عکاسان خبری، وسعت خرابی‌ها، چهره های وحشت زده و اندوهناک بازماندگان زلزله رودبار را در افکار عمومی جهان زنده نگاه داشته است.

حق نشر عکس عکاس: محمد فرنود حق نشر عکس عکاس: محمد فرنود حق نشر عکس عکاس: محمد فرنود حق نشر عکس عکاس: محمد فرنود حق نشر عکس عکاس: محمد فرنود حق نشر عکس عکاس: محمد فرنود حق نشر عکس عکاس: محمد فرنود حق نشر عکس عکاس: محمد فرنود حق نشر عکس عکاس: محمد فرنود حق نشر عکس عکاس: محمد فرنود حق نشر عکس عکاس: محمد فرنود حق نشر عکس عکاس: محمد فرنود

همه عکس‌ها مشمول قوانین حق مولف است.