محاکمه غیابی آمران و عاملان قتل خاشقچی در ترکیه

دادگاهی در ترکیه محاکمه دو تن از نزدیکان محمد بن ‌سلمان، ولیعهد عربستان و ۱۸ نفر از دیگر شهروندان سعودی را آغاز کرد. این اشخاص که همه بدون استثناء تابعیت عربستان سعودی را دارند، متهم به قتل جمال خاشقچی (جمال قاشقجی) هستند، روزنامه‌نگار منتقد که اکتبر/ مهر دو سال قبل در کنسولگری عربستان در استانبول به قتل رسید و به یک معنا سر به نیست شد. انتظار می‌رود اسناد تازه‌ای از نحوه اعدام فراقانونی خاشقچی در دادگاه افشا شود.

تحقیقات در پرونده خاشقچی با تفتیش اقامتگاه سرکنسول عربستان در استانبول آغاز شد و اکنون با محاککه غیابی آمران و عاملان قتل وارد مرحله تازه ای می شود. (عکس: آرشیو)

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس دادستان ترکیه ۲۰ شهروند سعودی را به قتل فجیع خاشقچی متهم کرده است. ولیعهد عربستان سعودی نیز در مظان این اتهام قرار گرفته که به دستور او خاشقچی به قتل رسید. در دادگاه ترکیه و در متن کیفرخواست اما از محمد بن سلمان نامی به میان نیامده است. دادستان ترکیه برای متهمان که بعد از قتل خاشقچی موفق شدند خاک ترکیه را ترک کنند، درخواست حبس ابد داده است.

عربستان سعودی درخواست ترکیه برای استرداد متهمان را اجابت نکرد. ریاض در دادگاهی که پشت درهای بسته برگزار شد، پنج نفر از این متهمان را محاکمه کرد. دادستانی عربستان سعودی ۲ دی / ۲۳ دسامبر سال گذشته از صدور حکم اعدام آن‌ها خبر داد. صلاح خاشقچی، یکی از پسران این روزنامه‌نگار منتقد اما در ماه رمضان سال جاری اعلام کرد:

«در این شب مقدس این ماه مبارک (…) ما، فرزندان شهید جمال خاشقچی، اعلام می‌کنیم قاتلان پدرمان را می‌بخشیم.»

این احتمال وجود دارد که قاتلان خاشچقی از قصاص نجات پیدا کنند. خدیجه چنگیز، نامزد جمال خاشقچی اما با صراحت اعلام کرده است که دادخواهی ادامه دارد:  

«جمال خاشقچی اکنون تبدیل به یک نماد بین‌المللی شده و قتل او خارج از تصور بود. هیچ‌کس حق ندارد قاتلان او را عفو کند.»

او خواستار برقراری عدالت در مورد قاتلان خاشقچی شده است.

اگنس کالامار، گزارشگر ویژه سازمان ملل نیز اعلام کرده است که با محاکمه‌ای که در ریاض برگزار شد آخرین گام برای تحقق عدالت در ارتباط با «اعدام فراقانونی» خاشقچی برداشته نشده و این پرونده همچنان باز است.

به دلیل این چالش‌ها محاکمه غیابی آمران و عاملان قتل خاشقچی در ترکیه اهمیت ویژه‌ای دارد. این پرسش مطرح است که در جریان برگزاری جلسات دادگاه چه اسناد تازه‌ای ارائه می‌شود و آیا نشانه‌ای از بقایای جسد روزنامه‌نگار منتقد به دست می‌آید یا خیر.

یک قتل و دو محکمه در دو کشور در یک نگاه

دادستانی ترکیه می‌گوید ژنرال احمد العسیری، ریاست دستگاه اطلاعاتی عمومی عربستان و سخنگوی سابق ائتلاف عربی، دستور می‌دهد که خاشقجی را در استانبول اعدام کنند. در همان روز مطبوعات ترکیه اخباری مبنی بر سفر تیم پانزده نفره سعودی به استانبول و خروج خودروی وَن مشکی از کنسولگری عربستان منتشر می‌کنند.
این اشخاص متهم‌اند که جزو هیأت قتل بوده‌اند:
ماهر عبد العزیز مطرب (متولد ۱۹۷۱): دیپلمات سابق در لندن که در سفرهای بن سلمان به مادرید، پاریس، بوستون و هیوستون او را همراهی کرده.
صلاح محمد الطبیقی (متولد ۱۹۷۱): رئیس پزشک قانونی عربستان.
عبد العزیز محمد الحساوی (متولد ۱۹۸۷): محافظ شخصی شاهزاده بن‌سلمان.
ثائر غالب الحربی (متولد ۱۹۷۹): عضو گارد سلطنتی سعودی.
محمد سعد الزهرانی (متولد ۱۹۸۸): عضو گارد سلطنتی سعودی.
مشعل سعد البستانی (متولد ۱۹۸۷، مرگ ۲۰۱۸): به‌گفتهٔ الجزیره یک ستوان در نیروی هوایی سلطنتی سعودی.
نایف حسن العریفی (متولد ۱۹۸۶)
مصطفى محمد المدنی (متولد ۱۹۶۱)
منصور عثمان أباحسین (متولد ۱۹۷۲)
ولید عبدالله الشهری (متولد ۱۹۸۰)
ترکی مشرف الشهری (متولد ۱۹۸۲)
فهد شبیب البلوی (متولد ۱۹۸۵)
سیف سعد القحطانی (متولد ۱۹۷۳)
الد عایض الطیبی (متولد ۱۹۸۸)
بدر لافی العتیبی (متولد ۱۹۷۳)
در ۲۳ دسامبر ۲۰۱۹ دادگاه عربستان پنج نفر شامل فهد شبیب البلوی، ترکی مشرف الشهری، ولید عبدالله الشهری، ماهر عبدالعزیز مطرب و صلاح محمد الطبیقی را به مرگ محکوم کرد. اما پسران خاشقچی آنها را بخشیدند.

دادستانی ترکیه سعود القحطانی و احمد العسیری، دو تن از محافظان محمد بن سلمان را متهم کرده است که دستور داده‌اند جمال خاشقچی به عنوان یکی از منتقدان حکومت عربستان «زجرکش» شود.

در سالگرد قتل خاشقچی مستندی از شبکه «پی‌بی‌اس» پخش شد. محمد بن سلمان در آن زمان مسئولیت قتل خاشقچی را به عهده گرفت، اما ادعا کرد که از قتل بی‌اطلاع بوده است. ولیعهد سعودی گفته بود «نظارت و کنترل» همه کارکنان دولت از عهده او به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور برنمی‌آید:

 «کشور ما ۲۰ میلیون جمعیت دارد و از این تعداد، سه میلیون نفر برای دولت کار می‌کنند.»

قاتلان برای ترک خاک ترکیه از جت‌ خصوصی دولت سعودی استفاده کرده بودند.

یک گروه ۱۵ نفره شامل دو نفر از کارمندان دفتر محمد بن سلمان، تعدادی مأمور امنیتی، یک متخصص پزشکی قانونی برای قتل خاشقچی به ترکیه اعزام شده بودند. دولت ترکیه به استناد فایل صوتی که از شنود کنسولگری عربستان به دست آورده و در اختیار سازمان سیا هم قرار داده بود، می‌گوید قاتلان بعد از قتل خاشقچی یا به تعبیر سازمان ملل پس از «اعدام فراقانونی» او جنازه روزنامه‌نگار منتقد را تکه تکه کردند.

دادستانی ترکیه می‌گوید متهمان دستور گرفته بودند چنانچه خاشقچی حاضر نشد همراه آن‌ها به عربستان سعودی برود، او را در کنسولگری سر به نیست کنند.

خاشقچی که برای دریافت مدارک ازدواجش به کنسولگری عربستان در استانبول دعوت شده بود، از آمریکا به ترکیه سفر کرده بود. نامزد او خارج از کنسولگری به انتظار ایستاده بود که او را سر به نیست کردند.

بیشتر بخوانید:

فعالان حقوق بشر عربستانی: قتل خاشقچی سیاسی‌‌‌ است