همتی در دوراهی نهادگرایی و لیبرالیسم/ آلبرت بغزیان: همتی باید پاسخ دهد چرا نرخ ارز را رها کرد؟/ ابوذر ندیمی: روش بانک مرکزی تلفیقی و واقع‌گرایانه است

گروه سیاسی فردا: نوسان قیمت ارز و سکه و به تبع آن تحمیل فشارهای فزاینده اقتصادی بر مردم و خصاه اقشار کم‌درآمد یکی از مهم‌ترین مشکلات این روزهای کشور است که حتی رهبر انقلاب هم اخیرا در سخنانشان به مشکلات معیشتی مردم اشاره کردند و مسئولان را برای حل این بحران فراخواندند. اما چه نهادهایی در کنترل نرخ ارز و طلا نقش‌آفرین هستند؟ بی‌گمان یکی از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین ارگان‌ها بانک مرکزی است که همواره می‌تواند با اتخاذ سیاست‌های پولی و بانکی و همچنین ارزی از بالارفتن نرخ ارز جلوگیری کند، کمااینکه در اوایل دوره ریاست عبدالناصر همتی بر بانک مرکزی یعنی در سال97 تا حدودی این اتفاق افتاد و نرخ ارز به میزانی کنترل شد. اکنون که بازهم نرخ ارز و به خصوص دلار افزایش یافته و متعاقبش قدرت خرید مردم کاهش یافته این پرسش به‌وجود می‌آید که اگر همتی به عنوان رئیس بانک مرکزی دوسال پیش توانست این مهم را محقق کند، چرا اکنون نمی‌تواند؟ برخی می‌گویند که همتی در ابتدای کارش با پیروی از مکتب نهادگرایی سعی کرد که با دخالت در تعیین نرخ ارز آن را کنترل کند که نتیجه‌اش هم ثبات قیمت دلار تا مدت قابل توجهی بر حدود 13هزار تومان بود اما ناگهان گویا که این کنترل رها شد

آلبرت بغزیان: اقتصاددان‌های محدودی وجود دارند که قائل به مکتب اقتصادی خاصی باشند

آلبرت بغزیان، استاد دانشگاه و اقتصاددان درباره نوع عملکرد بانک مرکزی در دوره همتی به «فردا» گفت: «نرخ ارز سرمنشاء همه نابسمانی‌های اخیر در طلا و مسکن است زیرا وقتی مصالح اولیه ساخت مسکن بالا برود طبیعی است که قیمت تمام شده هم بالا می‌رود و مصالح ساختمانی ارتباط زیادی با قیمت ارز دارد. قیمت طلا هم ارتباط مستقیم با نرخ ارز دارد زیرا قیمت طلا بر اساس قیمت جهانی سنجیده می‌شود. نکته دیگر اینکه وقتی ارز بالا می‌رود همه قیمت‌ها هم افزایش می‌‌یابد اما وقتی پایین می‌آید قیمت کالاها به آن نسبت پایین نمی‌آید و ما به چنین شرایطی عدم تقارن می‌گوییم. در ابتدای کار آقای همتی در بانک مرکزی قیمت دلار کاهش یافت و اتفاقا تا مدتی هم قیمت ثابت بود اما دیدیم که قیمت‌ کالاها پایین نیامد زیرا بازار اطمینان نداشت که قیمت دلار بازهم به 16هزار تومان نرسد زیرا 16هزار تومان را تجربه کرده بود و وقتی نرخ ارز از 13هزار تومان رو به افزایش گذاشت، قیمت کالاها هم افزایش یافت. حال اینکه گفته می‌شود در آقای همتی در سال97 به پیروی از نهادگرایی تصمیم می‌گرفت و سپس با سیاست بازار آزاد حرکت کرد چندان صحیح نیست زیرا به جرأت می‌گویم در ایران افراد بسیار محدودی هستند که دارای مکتب اقتصادی باشند؛ یعنی از یک مکتب اقتصادی خاص پیروی کنند و بر آن کار کرده باشند. اگر بروید در آمریکا یا اروپا و اقتصاددانی به شما بگوید که نهادگرا هستم یا به بازار آزاد اعتقاد دارم، یعنی او بر مکتب موردنظر کار کرده است و تحصیلاتش در آن زمینه است. نمی‌شود که روزی گفته شود دولت بر اساس نهادگرایی و کنترل نرخ ارز اداره می‌شود و روز دیگر گفته شود که سیاست دولت عدم دخالت است. ما فقط می‌توانیم بگوییم که بانک مرکزی در سال97 با پایین آوردن نرخ ارز و تثبیت قیمت 13هزار تومان کار خوبی انجام داد اما بعدش که نرخ رها شد، نتیجه بدی به دنبال داشت. آقای همتی باید پاسخ دهد که چرا نرخ ارز را رها کرد و چرا اراده‌اش را در این موضوع از دست داد؟ این پرسشی است که من و امثال من نمی‌توانیم پاسخ دهیم و باید تصمیم‌گیرندگان در دولت و بانک مرکزی پاسخ دهند».

ابوذر ندیمی: بانک مرکزی نه نرخ ارز را کاملا رها کرده و نه به‌طور گسترده دخالت می‌کند

ابوذر ندیمی، اقتصاددان هم در خصوص همین موضوع به «فردا» گفت: «روش بانک مرکزی در مقطع فعلی واقع‌بینانه است یعنی نه کاملا متکی به عرضه ارز است و نه کاملا به سمت بازار آزاد حرکت می‌کند؛ به بیان دیگر اینگونه نیست که همه ارز‌های موجود در بازار رهاشده باشد یا آنکه دولت با محوریت بانک مرکزی دخالت مستقیم و گسترده داشته باشد».