ایاصوفیه در گذار تاریخ: کلیسا، مسجد، موزه و دوباره مسجد

دیوان مدنی عالی ترکیه جمعه (دهم ژوئیه برابر ۲۰ تیر) حکم داد که عمارت پرشکوه ایاصوفیه نمی‌تواند تنها به عنوان موزه کارکرد داشته باشد.

به گزارش خبرگزاری آناتولی، عمارت ایاصوفیه وضعیت وقفی دارد و از اموال یک بنیاد دینی است که توسط سلطان محمد دوم (فاتح) تأسیس شد. سلطان یادشده ایاصوفیه را به عنوان مسجد در نظر گرفته بود و بنابرین نمی‌توان آن را به منظور دیگری اختصاص داد.

بنا به گزارش رسانه‌های ترکیه دولت قصد دارد اقامه نماز را از ۱۵ ژوئيه در ایاصوفیه مجاز سازد. در ترکیه از نیمه ژوئیه معمولا به یادبود کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶ علیه رجب طیب اردوغان مراد می‌شود.

هرگاه کشمکش‌های اعتقادی و سیاسی در ترکیه بالا می‌گیرد، فریاد عده زیادی از سنت‌گرایان و محافظه‌کاران بلند می‌شود که آرزو دارند مشهورترین بنای تاریخی استانبول را بار دیگر در نقش مسجد ببینند.

این درحالی‌ست که کلیسای ارتدوکس، که بیشتر پیروان آن در یونان و روسیه به سر می‌برند، با مسجد شدن ایاصوفیه به شدت مخالف است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

بنائی در کانون کشمکش‌های دینی

ایاصوفیه (که در یونانی به معنی دانایی مقدس است) در قرن ششم میلادی توسط پادشاهان قلمرو روم شرقی (بیزانس) بنا شد و محل تاجگذاری پادشاهان مسیحی بیزانس بود.

در سال ۱۴۵۳ سلطان محمد، پادشاه جهانگشای عثمانی، شهر"کنستانتین" (قسطنطنیه) را فتح کرد، نام آن را به استانبول برگرداند و آن را پایتخت خود ساخت. او که مسلمانی مؤمن بود، ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کرد. در دوره سلطان سلیمان اول (مشهور به سلیمان قانونی) نقاشی‌ها، نگارگری‌ها و نمادهای مسیحی داخل ایاصوفیه پوشانده شد تا نماز جمعه در آنجا خوانده شود.

از ظرایف خیره‌کننده این بنا سقف گنبدی رفیع آن است به بلندی ۵۶ متر؛ اشکال و طرح‌های مرمرین و شمایل موزاییک متنوعی به سبک هنر بیزانس بر دیوارها نقش بسته‌اند.

مصطفی کمال (آتاتورک، پدر ترکیه نوین) در جریان سکولارسازی حاکمیت ترکیه، این مسجد را به موزه برگرداند. این تصمیم اما همواره خاری در چشم ارباب سنت و شریعت بود.

بنیادی که امروزه هدف مسجد شدن مجدد ایاصوفیه را دنبال می‌کند، حکم ۱۹۳۴ را که به دستور آتاتورک به اجرا گذاشته شد، غیرقانونی دانسته و خواهان لغو آن شده است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

چنانچه ایاصوفیه بار دیگر به حالت مسجد در آید، باز هم درهای آن به روی توریست‌ها باز خواهد ماند، زیرا این بنای پرشکوه از منابع مهم درآمد ترکیه است.

بنا به آمار رسمی در سال گذشته بیش از سه میلیون و ۷۰۰ هزار نفر از ایاصوفیه دیدار کردند، یعنی بیشتر از هر موزه دیگری در ترکیه.