تشدید وضعیت جنگی در مرزهای جمهوری آذربایجان و ارمنستان/ کشته شدن دو مقام ارشد ارتش جمهوری آذربایجان

بین الملل تابناک: تشدید درگیری های مرزی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان وارد فاز نگران کننده ای شده است و در همین راستا بسیاری از ناظران از افزایش تنش ها میان این دو کشور ابراز نگرانی کرده اند.

در همین راستا، وزارت دفاع آذربایجان امروز -‌سه‌شنبه- اعلام کرد که در پی افزایش تنش‌ها با ارمنستان دو مقام ارشد ارتش این کشور کشته شدند. 

بنا به بیانیه این وزارتخانه، ژنرال «پولاد قاسموف» و سرهنگ «ایلگار میرزایف» در پی تیراندازی از وی ارتش امنستان در منطقه مرزی تووز کشته شدند. 

«کریم ولی‌اف» معاون وزیر دفاع آذربایجان به خبرنگاران گفت: در شب ۱۴ جولای (دیشب) درگیری‌های شدید در منطقه تووز ادامه یافت. ما با رقیب در درگیری شدید بودیم. حدود ۱۰۰ نیروی رقیب (شکست خوردند) و مقدار قابل توجهی تجهیزات نظامی و اشیای مهم (آن‌ها) از بین رفتند.

جنگ ارمنستان و جمهوری آذربایجان از سال ۱۹۱۸ میلادی تا ۱۹۲۰ میلادی اتفاق افتاد و نزدیک به دو سال طول کشید. با فروپاشی امپراتوری نیکلای دوم، انقلاب روسیه (۱۹۱۷) و ظهور دولت‌های مستقل در قفقاز در سال‌های آخر جنگ جهانی اول، رقابت درزمینه تسلط بر قره باغ و اختلاف مرزی، قومیتی و تاریخی در کوهستان زانگزور (نخجوان) باعث درگیری‌های شدیدی میان اولین جمهوری ارمنستان و جمهوری دموکراتیک آذربایجان تبدیل شد.

وی در ادامه گفت: ارتش آذربایجان هم متحمل خسارت شد. سرلشگر «پولاد گاشیموف» و سرهنگ «ایلگار میرزایف» قهرمانانه در نبردهای صبح جان باختند.

بنابر گزارش خبرگزاری روسی «اسپوتنیک»، سازمان پیمان امنیت جمعی در خصوص تنش‌ها در مرز ارمنستان و آذربایجان ابراز نگرانی جدی کرده و خواستار آتش‌بس فوری شده است.

رسانه‌ها روز یکشنبه از درگیری مرزی میان ارمنستان و آذربایجان خبر دادند که تلفاتی را نیز به همراه داشت. وزارت دفاع آذربایجان اعلام کرد که آتش‌بس در منطقه تووز در مرز آذربایجان و ارمنستان نقض شده و طی درگیری ایجاد شده تلفاتی در میان نیروهای دو طرف حاصل شده است. بر اساس گزارش رسانه‌ها، در این درگیری دست کم دو نیروی نظامی آذربایجان کشته و ۵ نفر دیگر مجروح شدند.

وزارت دفاع آذربایجان روز دوشنبه نیز اعلام کرد یگان‌های ارتش این کشور با حملات دقیق توپخانه و خمپاره‌ای، یک سنگر و تاسیسات نظامی ارمنستان را ویران کردند.

«استفان دوژاریچ» سخنگوی دبیرکل سازمان ملل دوشنبه شب از ارمنستان و جمهوری آذربایجان خواست درگیری‌های مرزی را متوقف کنند و به دنبال کاهش تنش باشند.

سخنگوی «آنتونیو گوترش» با انتشار بیانیه‌ای در این زمینه از ایروان و باکو خواست فورا به جنگ خاتمه دهند و از طرفین درگیر خواست هرچه سریع‌تر گام‌هایی در مسیر تنش‌زدایی بردارند و از اقدامات تحریک‌آمیز خودداری کنند.

سازمان ملل متحد همچنین در این بیانیه حمایت کامل خود را از تلاش‌های سازمان همکاری و امنیت اروپا (OSCE) در زمینه شناسایی شرایط به عنوان یک موقعیت خطرناک و تلاش‌ها برای یک روند صلح آمیز از طریق مذاکرات برای حل و فصل بحران ناگورنو-قره باغ اعلام کرد.

وزارت خارجه روسیه هم روز دوشنبه نسبت به درگیری تازه نیروهای جمهوری آذربایجان و ارمنستان ابراز نگرانی کرد. در بیانیه منتشر شده وزارت خارجه روسیه در این باره آمده است: «روسیه نگرانی جدی خود درباره وخیم تر شدن اوضاع در مرز ارمنستان و آذربایجان را ابراز می‌کند. طبق اطلاعات دریافتی، تنش‌ها ادامه دارد و طرفین علیه هم از یگان‌های توپخانه استفاده می‌کنند و این درگیری کشته‌ و زخمی برجای گذاشته است.»

بیانیه وزارت خارجه روسیه بلافاصله پس از اظهارات «نیکُل پاشینیان» رئیس جمهور ارمنستان به میان آمد. پاشینیان در نشست فوق‌العاده دولت این کشور «الهام علی‌اف» رئیس جمهور آذربایجان را مسئول پیامدهای تنش‌های مرزی اخیر برشمرد. وی همچنین از جانبداری دولت ترکیه از باکو در این مسئله انتقاد کرد.

درخواست روسیه برای آتش بس فوری

وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد که "سرگئی لاوروف" رئیس دستگاه دیپلماسی این کشور روز دوشنبه در جریان مکالمات تلفنی جداگانه‌ای با وزرای امور خارجه ارمنستان و جمهوری آذربایجان، با آنها درباره وضعیت بوجود آمده در مرز مشترک این دو کشور در مرز صحبت کرده و از طرفین درگیری خواست تا فوراً آتش‌بس اعلام کنند.

بر اساس این اطلاعات، در این گفتگوی تلفنی وخامت اوضاع در مرز ارمنستان و آذربایجان مورد بررسی قرار گرفت و سرگئی لاوروف از طرفین خواست تا فوراً درگیری‌ها را متوقف کرده و با توجه به تعهدات خود و همچنین پیشنهادات نمایندگان روسیه، ایالات متحده و فرانسه به عنوان روسای مشترک گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا و نماینده ویژه این سازمان، خویشتن داری کرده و از تشدید اوضاع جلوگیری کنند.

وزیر خارجه روسیه تأکید کرد که مسکو هم بر اساس وظایف ملی و هم به عنوان بخشی از ریاست مشترک گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا، همچنان به اجرای نقش میانجی گری خود برای حل و فصل اختلافات بین ایروان و باکو، ادامه خواهد داد.

در بیانیه وزارت خارجه روسیه آمده است که طرف روسی همچنین بر اهمیت این مسئله تاکید کرد که تمامی اعضای گروه مینسک باید در ارزیابی وضعیت فعلی و جلوگیری از اظهارات و اقداماتی که می تواند باعث افزایش بیشتر تنش موجود شود، برخورد مسئولانه‌ای داشته باشند.

علاوه بر این، روز دوشنبه، سپهبد "اونیک گاسپاریان" رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ارمنستان در محل سفارت روسیه حضور یافته و با "سرگئی کوپیرکین" سفیر روسیه و "آندری گریشوک" مستشار نظامی این کشور در ایروان دیدار و گفتگو کرد. در این نشست علاوه بر تشریح وضعیت کنونی در مرز ارمنستان و آذربایجان، همکاری‌های دفاعی دوجانبه نیز مورد بررسی قرار گرفت.

پیشینه درگیری

جنگ ارمنستان و جمهوری آذربایجان از سال ۱۹۱۸ میلادی تا ۱۹۲۰ میلادی اتفاق افتاد و نزدیک به دو سال طول کشید. با فروپاشی امپراتوری نیکلای دوم، انقلاب روسیه (۱۹۱۷) و ظهور دولت‌های مستقل در قفقاز در سال‌های آخر جنگ جهانی اول، رقابت درزمینه تسلط بر قره باغ و اختلاف مرزی، قومیتی و تاریخی در کوهستان زانگزور (نخجوان) باعث درگیری‌های شدیدی میان اولین جمهوری ارمنستان و جمهوری دموکراتیک آذربایجان تبدیل شد.

این جنگ به عنوان بخشی از یک رشته عملیات جنگی در قفقاز (نبرد باکو، نبرد سارداراباد، جنگ ارمنستان–ترکیه) به مدت چهار سال طول کشید.

در اوایل سده یازدهم میلادی انبوهی از اقوام تُرک زبان به قفقاز نقل مکان کردند و بسیاری از اقوام بومی منطقه و از جمله ارمنیان و گرجی‌ها را از جلگه‌های حاصلخیز آنجا بیرون راندند. به‌این ترتیب تسلط و برتری ارمنی‌ها بر مناطق جلگه‌ای کم‌رنگ شد و جمعیت ارمنی قفقاز بیشتر در ارتفاعات و بخش‌های کوهستانی مستقر شدند.