در ذهن الکاظمی چه می گذرد؟

مهسا مژدهی: در عراق واقعا چه خبر است؟ پاسخ به این سوال می تواند یک چالش اساسی باشد. تعدد بازیگران و پیچیدگی وضعیت در کشور همسایه به قدری است که حالا دیگر سیاستمدارانش هم نمی دانند که چطور می توانند ثبات نسبی را به آن بر گردانند. بسیاری معتقدند ترور هشام الهاشمی در هفته گذشته و دسته بندی های تازه ای که بعد از این اتفاق شکل گرفت، می تواند عراق را وارد شرایط تازه ای کند.

 مصطفی الکاظمی از روزی که به قدرت رسیده، روز خوش ندیده و این تنها مختص به او نیست. این رسمی است که در بیش از یک دهه گذشته در عراق وجود داشته است. تنش های سیاسی و امنیتی در این کشور به شدت بالاست و هر چهره دیگری هم که در راس قدرت قرار می گرفت، با وضعیتی مشابه رو به رو می شد.

ابهام یک ترور و صف بندی های تازه 

هشام الهاشمی کارشناس امور امنیتی در عراق بود. با الکاظمی رابطه نزدیک خوبی داشت و شناخت وسیعی از عملکرد داعش و گروه های تروریستی در عراق داشت. او در دوران صدام زندانی بود، بعد به القاعده پیوست و بعدتر راهش را تغییر داد. سوابق سیاسی این چهره محبوب در عراق، از هشام الهاشمی شخصی مطلع از اوضاع ساخته بود. در ساعات اولیه ترور و پیش از آنکه داعش پا پیش بگذارد و مسئولیت این اتفاق را برعهده بگیرد، در شبکه های مجازی گروه های مختلف سیاسی انگشت اتهام را به سمت یکدیگر گرفتند. در این میان گروهی از اکانت های توئیتری به شدت مشغول تخریب حشدالشعبی بودند. با این حال وقتی داعش ترور را گردن گرفت و حزب الله عراق هم مواضع خود را در قبال ترور یک شخصیت رسانه ای اعلام کرد، از میزان تنش ها کم شد.

هشام الهاشمی انقدر برای عراقی ها مهم بود که نخست وزیر، رئیس جمهور و رئیس مجلس عراق فوری اعلام کردند که ماجرا را پیگیری کرده و ضاربان او را به دست عدالت می سپارند. الکاظمی صبح روز بعد از مرگ هشام دستور برکناری فرمانده لشکر یکم پلیس فدرال بغداد را صادر کرد. این برکناری به این خاطر روی داد که به نظر این فرمانده کار خود را برای تامین امنیت در عراق به درستی انجام نداده بود.

چند روز قبل از مرگ هشام الهاشمی اما در بغداد، اوضاع در منطقه سبز هم بهم ریخته بود. آمریکایی ها با آزمایش یک سامانه موشکی در خاک عراق، مردم این کشور را عصبانی کردند و بلافاصله برخی حملات موشکی به منطقه سبز که سفارت ایالات متحده در آن قرار دارد، شلیک شد. نماینده پارلمان عراق در واکنش به اقدام غیرقانونی آمریکا در آزمایش سامانه موشکی در خاک این کشور، گفت: آمریکایی ها تصور می کنند که عراق یکی از ایالت های آنها است. این اقدام واکنش های زیادی بر انگیخت و بار دیگر ضرورت خروج آمریکایی ها از خاک عراق را روشن کرد. 

اما همزمان با اعتراض ها به رفتار آمریکایی ها در عراق، در ایالات متحده، دولت ترامپ انگشت اتهام خود را به سوی تهران گرفت و مورگان اورتگاس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در گفت و گو با شبکه اسکای نیوز عربی مدعی شد که داعش تنها چالش عراق به شمار نمی‌رود و آن چه آن را فعالیت‌های شرارت آمیز ایران می‌خواند را نیز یک چالش دیگر برای این کشور عنوان کرد. دامن زدن به این موضوعات و طرح ادعاهای مشابه، یکی از دلایلی بود که در ساعات اولیه ترور الهاشمی، عراقی ها را به دو گروه حامی و مخالف ایران تقسیم کرد.

الکاظمی علیه ایران قدم بر می دارد؟

تیرماه، از روزهای ابتدایی اش در عراق شلوغ و پرحاشیه بود. ششم تیر یگان های ضدتروریسم عراق که تحت فرمان عبدالوهاب الساعدی قرار دارند ضمن حمله به یکی از مقرهای کتائب حزب الله عراق 13 نفر از اعضای این گروه مقاومت را بازداشت کردند. این اتفاق با عکس العمل فوری حشدالشعبی با آزادی این فرماندهان پس از مدتی، رفع شد اما برخی از ناظران این اتفاق را از چشم الکاظمی دیدند که تلاش کرده تا پای ایران و گروه های حامی کشورمان را از حضور در صحنه سیاسی عراق قطع کند. هر چند حضور نیروهای آمریکایی در این ماجرا رد شد اما حدس اینکه چه کسی پشت پرده چنین تصمیمی است کار سختی نبود.

همچنین روز هجدهم تیرماه الکاظمی اعلام کرد که فالح الفیاض، رئیس هیئت حشد الشعبی را از دو منصبش بعنوان رئیس دستگاه امنیت ملی و مستشار امنیت ملی، برکنار کرده و قاسم الاعرجی را بعنوان مشاور امنیت ملی منصوب می‌کند. این در حالی است که مواضع الاعرجی طی فعالیتش در وزارت کشور عراق، مورد قبول قوای سیاسی بویژه سازمان بدر نبوده است. برخی از ناظران این رفتار نخست وزیر را شمشیر کشیدن دولت بر روی حشدالشعبی و گروه های همراستا با آن دانستند.

عراق در حال مذاکره با آمریکایی هاست. بخشی از این مذاکرات مربوط به حضور نیروهای نظامی ایالات متحده است و بخش دیگری از آن مربوط به کمک های مالی به عراق است. قرار است الکاظمی راهی واشنگتن شود تا مذاکرات از نزدیک پیش رود. به نظر می رسد که ایالات متحده مایل نیست که باج چندانی به دولت الکاظمی دهد. اما در بغداد برخی از گروه های سیاسی با همراهی نخست وزیر، سعی دارند تا شرایط را مطابق با خواسته های واشنگتن پیش ببرند. پیش برد اهداف ایالات متحده در عراق می تواند دسترسی به ثبات در این کشور را بیش از پیش به تعویق بیاندازد. 

به نظر می رسد الکاظمی با توجه به سابقه سیاسی خود، حفظ توازن در عراق را در ذهن داشته باشد اما اینکه تا چه اندازه در اعمال آن موفق شود، هنوز مشخص نیست. رویکرد این سیاستمدار در ماه های خرداد و تیر، نشان می دهد که هر چه موعد سفر به واشنگتن نزدیک تر شده، بر فاصله الکاظمی با تهران هم افزایش داشته است. چرخش او از همان ابتدای کار به سمت آمریکایی ها و تن دادن به خواسته های آنان باعث شده تا بسیاری بگویند که اگر نخست وزیر جدید بخواهد به همین منوال پیش برود، اوضاع در عراق از نظر امنیتی و سیاسی بحرانی تر خواهد شد.

در همین رابطه بیشتر بخوانید؛ 
پیام ترور الهاشمی چه بود؟
الشرق‌الاوسط پازل سعودی و آمریکایی را در عراق تکمیل کرد

23/ 312 310