ماسکی که می‌زنیم سالم است یا ناسالم؟

آفتاب‌‌نیوز :

کرونا آمد و همه چیز را درباره ماسک تغییر داد. همان‌طور که بسیاری از مناسبات زندگی‌مان را عوض کرد، حالا خیلی از ما درگیری روزمره‌مان شده خرید و انتخاب ماسک و این پرسش که بالاخره ماسک سالم کدام است؟ اینکه بالاخره کدام ماسک می‌تواند از ما در برابر این ویروس مهلک محافظت کند.

قبل از اینکه به یک کارگاه تولید ماسک برویم و ببینیم اساساً ماسک استاندارد درچه فضایی و چگونه تولید می‌شود، می خواهم از تجربه‌ای شخصی هم برایتان بگویم، تجربه‌ای که شاید خیلی از شما در این مدت با آن روبه رو بوده‌اید. چند روز قبل برای خرید ماسک به یک داروخانه شیک در مرکز شهر تهران مراجعه کردم. خانم مسئول آنجا برایم توضیح داد که ماسک‌هایشان را در بسته‌های پنجاه تایی عرضه می‌کنند، چرا که نمی‌خواهند دست با آنها تماسی داشته باشد. یک بسته ماسک پنجاه تایی را به قیمت 125 هزار تومان خریدم و راهی محل کارم شدم. چند دقیقه‌ای از گذاشتن یکی از ماسک‌های بسته 50 تایی روی صورتم نگذشته بود که متوجه شدم با کوچک‌ترین حرکت ماسک روی صورتم پاره می‌شود. همین طور جریان هوا را از پشت ماسک کاملاً احساس می‌کردم. آزمایش اینکه ماسک سالم است یا نه، کار سختی نبود. یک فندک را مقابل ماسک روشن کردم و نتیجه مشخص بود با دمیدن اندکی شعله خاموش شد. خیلی زود بسته ماسک را به داروخانه برگرداندم. با اولین گلایه خانم متصدی داروخانه بسته ماسک را از من پس گرفت و پولم را پس داد. اما ماجرا این نبود و باز هم این سؤال پررنگ‌تر از قبل برایم باقی ماند.

همانجا پرسیدم، بالاخره ما ماسک سالم را باید از کجا تهیه کنیم و ویژگی ماسک سالم کدام است؟ حتی به خانم فروشنده گفتم که اگر من به داروخانه‌ها اعتماد نکنم، پس دیگر باید به کجا اعتماد کنم و از کجا ماسک بخرم که جوابش این جمله بود: «شما حق دارید. شرکت‌ها این ماسک‌ها را به ما می‌دهند و ما از کیفیت‌شان بی‌خبریم!»

بگذارید برگردم به ماجرای اصلی یعنی بازدیدم از یک کارگاه تولید ماسک، همین را برایتان بگویم که بازدید از یک کارگاه ماسک اصلاً کار ساده‌ای نبود و من با چندین شرکت تولید ماسک تماس گرفتم و هر بار درخواستم برای بازدید رد شد. یکی از آنها دلیلش برای نه گفتن این بود که نمی‌خواهد خط تولیدش لو برود. دیگری می‌گفت وزارت بهداشت پروتکل‌ها ی جدیدی وضع کرده و تا اجرای آنها ورود رسانه‌ها ممنوع است، اما جواب یکی از مدیران از همه جالب تر بود او به من گفت چند نفر از کارکنانش مشکوک به کرونا هستند و تا جواب تست دوره‌ای‌شان نیاید نمی‌تواند به من اجاره ورود بدهد... در نهایت مسئول ماسک ترمه در کرج قبول کرد از کارگاهش بازدید کنیم. او به ما گفت چند سالی در کار تولید ماسک است و این روزها ظرفیت تولید را افزایش داده. کارگاه او مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه کشاورزی کرج است؛ محیطی بزرگ و با تهویه مناسب. همه 120 زنی که در این کارگاه شاغلند ماسک بر صورت داشتند و با دستکش تمام مراحل تولید ماسک را انجام می‌دادند. بخشی از کارگاه به تولید ماسک‌های صنعتی اختصاص داشت؛ همان ماسک‌هایی که سوپاپ دارند اما به اشتباه به ماسک‌های فیلتردار معروف شده‌اند.

بخش دیگر کارگاه هم به تولید ماسک‌های پزشکی، پرستاری و شهری اختصاص داده شده است. دکتر محمدمهدی شیرمحمدی، مدیر این کارگاه برایم توضیح داد که این ماسک‌ها تنها مصرفشان در صنعت است و برای همین روی بسته‌بندی نهایی‌شان ذکر شده مصرف پزشکی‌شان ممنوع است.«خیلی از مردم فکر می‌کردند ماسکی که سوپاپ ندارد یعنی فیلتر ندارد و بی‌کیفیت است. در حالی که حتی ماسک ان 95 هم می‌تواند بی‌سوپاپ و سوپاپ دار باشد که سوپاپ دار آن می‌تواند مصرف صنعتی داشته باشد یا برای مقابله با آلودگی هوا مصرف شود. اما بدون سوپاپش برای کرونا مناسب است. در این سه چهار ماه تلاش کردیم فرهنگ‌سازی کنیم که هم مردم عادی و هم مسئولان و تصمیم گیران در این باره متقاعد شوند که ماسک‌های سوپاپ دار برای بخش سلامت و درمان مناسب نیست و خوشبختانه موفق هم شدیم. ما روزانه و در راستای مسئولیت اجتماعی‌مان در سطح شهر ماسک رایگان توزیع می‌کنیم قبلاً وقتی ماسک بدون سوپاپ به مردم می‌دادیم درخواست ماسک سوپاپ دار می‌کردند اما الان ماسک‌های بدون سوپاپ طرفدار بیشتری پیدا کرده.»

دستگاه‌های تولید ماسک با سر و صدا کار می‌کنند و مسئول کارگاه نحوه تولید ماسک‌ها را برایمان توضیح می‌دهد. در جایی ماسک‌ها برش می‌خورند و در قسمت دیگر با دستگاه‌های مخصوص دوخته می‌شوند؛ دستگاه هایی که چرخ خیاطی نیستند و با امواج صوتی کار می‌کنند. چرا که چرخ خیاطی خودش سوراخ‌هایی در پارچه ایجاد کرده که هوا را وارد ماسک می‌کند.لایه‌هایی که در تولید ماسک استاندارد استفاده می‌شود لایه ملت بلون هستند که برای تولید ماسک در این کارگاه استفاده می‌شود. این نوع پارچه برای تولید ماسک‌های بخش پزشکی مناسبند.

ساعت 11 صبح، ساعت ورزش کارکنان است. برخی از کارکنان این کارگاه تحت سرپرستی بهزیستی یا از زنان سرپرست خانوار هستند.کارکنان همگی بیمه اند و دائماً تست دوره‌ای کرونا می‌دهند و موظف به رعایت همه پروتکل‌های بهداشتی هستند. اما به نظر مدیر این کارگاه، ماسک سالم چه ویژگی‌هایی دارد:«همه چیز بعد از کرونا تغییر کرد، درباره ماسک هم باید دو دوره را در نظر بگیریم قبل از کرونا و بعد از کرونا. من حتی پیش‌بینی می‌کنم که برخی استانداردها بعد از این دوره بازنگری خواهد شد. قبل از این شرایط ما به ماسکی سالم می‌گفتیم که مصرف‌کننده را از آلودگی محیطی حفظ کند اما امروزه به ماسکی سالم می‌گوییم که هم مصرف‌کننده را در برابر کرونا حفظ کند و هم اگر مصرف‌کننده کرونا دارد یا ناقل است آلودگی را به محیط انتقال ندهد. اما درباره ماسک تأکید می‌کنم که استفاده از آن واقعاً در این شرایط لازم است چون ناخودآگاه خیلی از ما صورت‌مان را لمس می‌کنیم. این باعث می‌شود کرونا با این لمس کردن وارد بدن‌مان شود. ماسکی که حتی کیفیت کافی را ندارد می‌تواند ازاین تماس جلوگیری ‌کند و ترشحات سرفه و عطسه یا شعاع پرتاب را کم می‌کند. بنابراین همه ماسک‌ها تا حدی مفیدند اما بستگی دارد چه حد انتظاری از آن داریم و کجا از آن استفاده می‌کنیم. اما بهترین ماسک بازار یعنی ان 95 و ان 99 هم محافظت کامل از ویروس نمی‌دهند و نمی‌توانیم با استفاده از آن به بازار و همه جا برویم. اسم این ماسک‌ها رویشان است در بهترین حالت 95 درصد می‌توانند از ورود ویروس جلوگیری کنند و 5 درصد احتمال آلودگی هست. پس فاصله اجتماعی و پروتکل‌های بهداشتی در کنار استفاده از ماسک می‌تواند برای پیشگیری مفید باشد.»

اما مردم چطور می‌توانند ماسک استاندارد را از غیراستاندارد تشخیص بدهند: «تکنیک‌های فنی و علمی برای تست ماسک خوب وجود دارد مثل دستگاه‌های خاص که مردم عادی قادر به استفاده از آنها نیستند. این آزمون‌ها در کشور ما انجام می‌شود و مردم می‌توانند ماسک‌هایی که این شناسنامه استاندارد را از اداره کل تجهیزات پزشکی گرفته‌اند تهیه کنند ولی اگر ماسکی این شناسنامه را ندارد هیچ وقت با قطعیت نمی‌توانیم بگوییم ماسک استانداردی است چون حتی اگر لایه‌هایش استاندارد باشد هیچ تضمینی وجود ندارد که آیا در شرایط استاندارد یعنی در اتاق تمیز و شرایط مناسب هم تولید شده... مردم می‌توانند از تست‌هایی مثل فوت کردن در شعله استفاده کنند یا اینکه ماسکی را که می‌خرید با دم و بازدم امتحان کنید. ماسک مناسب روی صورت باز و بسته می‌شود. یک ماسک استاندارد علاوه بر لایه‌های مناسب باید روی صورت خوب بنشیند و به اصطلاح محکم شود؛ چون اگر یک ماسک چند صد لایه هم داشته باشد اما روی صورت خوب محکم نشود و نشتی داشته باشد ویروس و آلودگی واردش می‌شود.»

این کارگاه ماسک قبل ازشیوع کرونا روزانه 6 هزار ماسک تولید می‌کرد، مسئولان این کارگاه این روزها توانسته‌اند با تلاش بیشترو افزایش تعداد نیروها روزانه 70 هزار ماسک تولید کنند.مسئولان این کارگاه تأکید می‌کنند در چهار ماه اخیر شبانه روزی به تولید ماسک پرداخته‌اند تا نیاز مردم و کادردرمان را تأمین کنند و به‌عنوان تولیدکننده تلاش می‌کنند تولیدشان را ادامه دهند تا نیازی به واردات نباشد و کادر درمان و مردم بتوانند از ماسک سالم استفاده کنند. شاید این روزها که همه‌مان مجبوریم از ماسک استفاده کنیم دست کم تولید ماسک سالم شاید بتواند بخشی از نگرانی‌مان را برطرف کند تا دائم از خود نپرسیم بالاخره ماسکی که می‌زنیم سالم است یا ناسالم؟