زمانی که شورای نگهبان نبود، نامزدهای ریاست جمهوری چگونه تایید صلاحیت شدند؟ /تفاوت نظارت استصوابی و استطلاعی از زبان مدرسی یزدی

آفتاب‌‌نیوز :

آیت‌الله سیدمحمدرضا مدرسی‌یزدی، عضو فقهای شورای نگهبان، به مناسبت چهلمین سالروز تأسیس شورای نگهبان، در پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه با توجه به مباحث مطرح شده پیرامون نوع نظارت شورای نگهبان بر انتخابات، ادله و استنادات قانونی نظارت استصوابی را بیان کنید، گفت: لازم است ابتدا نظارت استطلاعی و بعد نظارت استصوابی را معنی کنیم تا معلوم شود تفاوت این دو چیست؛ استطلاعی، یعنی مطلع شدن مثل ناظری که از دور مطلع شود؛ این ناظر باید نگاه کند و فقط خبر داشته باشد و هیچ اثری هم بر آن مترتب نباشد و فقط در حد یک نصحیت‌کننده عمل کند، مثل بقیه نصیحت‌کنندگان؛ آیا مراد نویسندگان قانون اساسی این معنا از نظارت بوده است؟!

وی افزود: بند ۹ اصل ۱۱۰ قانون اساسی تصریح دارد که صلاحیت نامزدهای رئیس جمهوری باید به تأیید شورای نگهبان برسد، اینجا تأیید شورای نگهبان چه معنایی دارد؟ یعنی شورای نگهبان فقط ناظر باشد و نگاه کند! در حالی که در ادامه همین بند آمده و نص قانون اساسی است، در دوره‌ای که شورای نگهبان نیست باید قبل از انتخاب شدن به تأیید رهبری برسد.

آیت‌الله مدرسی یزدی ادامه داد: در دوره اول ریاست‌جمهوری که شورای نگهبان شکل نگرفته بود، نامزدهای ریاست‌جمهوری باید به تأیید رهبری می‌رسید و پس از آن در بقیه دوره‌ها باید به تأیید شورای نگهبان برسد؛ لذا لفظ تأیید را چگونه می‌شود معنا کرد؟

عضو فقهای شورای نگهبان با بیان اینکه در قضیه نظارت بر انتخابات مجلس شورای اسلامی هم به همین منوال است، افزود: با توجه به وظایف شورای نگهبان که در قانون اساسی آمده است و نظارت بر انتخابات مجلس شورای اسلامی، ریاست‌جمهوری، مجلس خبرگان رهبری و همه‌پرسی قانون اساسی، آیا همه وظایف این شورا محدود به نگاه کردن است؟ معلوم است که چنین چیزی نیست و نظارت باید با تأیید باشد، بدون تأیید اثری بر آن مترتب نیست؛ مجلس شورای اسلامی هم همین را متوجه شده و در قانون انتخابات به صراحت نظارت استصوابی آمده است.

 

وی گفت: در قوانین، بعضی جاها نص واضح است، بعضی جاها نیز چنین ظهور دارد که نوع نظارت، استصوابی است، همچنین بر حسب آنچه اعضای شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی استنباط کرده و قانون عادی هم درباره انتخابات مجلس صراحت دارد، نظارت استصوابی است، بنابراین اینکه نوع نظارت شورای نگهبان، استصوابی است، هیچ جای مناقشه وجود ندارد و غیر از آن، اصلاً امر لغوی می‌شود، پس شبهه امر بی‌جایی است.

آیت‌الله مدرسی‌یزدی در پاسخ به این سئوال که چرا صلاحیت برخی از داوطلبان در دوره‌های پیشین تأیید و در دوره‌های بعدی تأیید نشده؛ این مسأله شبهاتی ایجاد کرده است، گفت: انسان‌ها در دنیا متغیرند و همچنین اطلاعات انسان‌ها ممکن است فرق کند، موقعی ممکن است اطلاعاتی که به شورای نگهبان رسیده است با دوره قبل فرق کند؛ موقعی بوده که بله به شورای نگهبان رسیده هیچ بار منفی هم نداشته بلکه چه‌بسا بارهای مثبت زیادی هم داشته است؛ لذا اعضای شورای نگهبان هم بر اساس قانون، صلاحیت فرد را طبق گزارش‌ها بررسی می‌کنند.

وی افزود: در دوره بعدی یا حتی در همان دوره، قبل از اینکه به مرحله نهایی برسد (قبل از تصویب اعتبارنامه) در فرصتی که هست، احتمال دارد از منابعی مانند وزارت اطلاعات، اطلاعات سپاه، دستگاه قضایی و نیروی انتظامی و جاهایی دیگر که معتبر است، اطلاعات جدیدی بدست بیاید، لذا شورای نگهبان می‌تواند نظرش را تغییر دهد.

آیت‌الله مدرسی‌یزدی در پاسخ به این سئوال که آیا موردی بوده که محرز شده باشد اطلاعات غلط بوده و در دوره بعدی داوطلب تأیید شود، گفت: بعید نیست چنین اتفاقی افتاده باشد، حضور ذهن ندارم، ولی نادراً چنین اتفاقی افتاده است؛ مثلاً مواردی بوده که خود نماینده آمده دفاع کرده، توضیح داده و شواهدی آورده که باعث شده نظر شورا اصلاح شود.