ارمغان بایدن برای نفت ایران

آفتاب‌‌نیوز :

فروش نفت ایران که به‌طور کم سابقه‌ای به علت تحریم‌ها کاهش یافته، ممکن است با اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نوامبر سال جاری میلادی دستخوش تغییرات اساسی شود. این تحلیلی است که برخی کارشناسان بازار طلای سیاه مطرح کرده‌اند و به باور آنها، اگر نامزد احتمالی حزب دموکرات، جو بایدن بتواند رئیس‌جمهور فعلی آمریکا را شکست دهد، با بازگشت این کشور به برجام و برداشته شدن تحریم‌های گسترده، نفت ایران راه خود را مجددا به بازار پیدا خواهد کرد. پیش از این، توافق ایران و ۱+۵ زمینه‌ساز جهش تولید نفت کشور در دوره‌ای کوتاه شد و صادرات به حالت عادی بازگشت.

کارشناسان به این دلیل به چنین تحلیل‌هایی رو آورده‌اند که شانس جو بایدن که در گذشته معاون رئیس‌جمهور سابق آمریکا، باراک اوباما بود، برای برنده شدن در انتخابات پیش‌رو طبق نظرسنجی‌ها بالاتر از دونالد ترامپ قرار گرفته است. تحلیلگران این جهش در محبوبیت بایدن را به عملکرد ضعیف ترامپ در مدیریت دو بحران اخیر آمریکا یعنی شیوع گسترده کرونا در این کشور و همچنین اعتراضات ضد‌نژادپرستی علیه پلیس این کشور مرتبط می‌دانند. هلیما کرافت، رئیس استراتژی کالایی در آر‌بی‌سی کپیتال مارکتس یکشنبه به بیزینس اینسایدر گفته افزایش تولید و فروش نفت ایران در نتیجه پیروزی احتمالی بایدن در انتخابات می‌تواند سبب مازاد عرضه در بازار شده و قیمت طلای سیاه را پایین بیاورد. دیگر کشور تحت تحریم‌های آمریکا، ونزوئلا نیز در این سناریو منتفع خواهد شد و ممکن است بتواند فروش نفت را از سر بگیرد.

با این حال، سیاست‌های محیط زیستی که کمپین بایدن اعلام کرده حکایت از تقویت انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش حمایت از انرژی‌های فسیلی از جمله نفت در آمریکا دارد که با اعتراض رهبران انقلاب شیل آمریکا همچون میلیاردر مشهور و رئیس شرکت کانتیننتال ریسورسز، هارولد هام روبه‌رو شده است. صنعت نفت آمریکا نگران است در صورت ورود بایدن به کاخ سفید، قوانین مالیاتی و محدودیت در حفاری موجب کاهش تولید نفت شود. آمریکا با سرمایه‌گذاری در میادین شیل توانست به بزرگ ترین تولیدکننده نفت جهان تبدیل شود؛ هرچند تولید این کشور اکنون به علت شیوع کرونا و کاهش تقاضا و قیمت نفت به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است. با وجود هشدار کرافت و برخی دیگر تحلیلگران در مورد احتمال وقوع مازاد عرضه در این سناریو، نرسی قربان، کارشناس ایرانی بازار نفت در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، چنین نظراتی را «اغراق‌آمیز» خواند و گفت: «به چند دلیل بازگشت نفت ایران به بازار نمی‌تواند قیمت نفت را پایین بیاورد. نخست اینکه، از زمان شیوع کرونا در جهان، سرمایه‌گذاری جدیدی در صنعت نفت انجام نشده که در بلندمدت موجب کمبود تولید و عرضه در بازار خواهد شد. دوما، با کاهش تولید از سوی شرکت‌های شیل موازنه‌ای شکل گرفته و بازگرداندن تولید نفت دشوار خواهد بود. علاوه بر این، همان‌طور که دفعه قبل با برگشت نفت ایران به بازار پس از رفع تحریم‌ها، اتفاق خاصی در قیمت رخ نداد، این بار نیز کشورهایی مانند عربستان که جایگزین نفت ایران در بازار شده‌اند، همکاری خواهند کرد تا قیمت سقوط نکند.» در این میان، اخیرا وزارت نفت ایران قراردادهایی را با شرکت‌های داخلی برای افزایش تولید نفت امضا کرده و بیژن زنگنه در حساب توییتری خود گفته «تحریم‌ها ماندنی نیست، باید ظرفیت تولید نفت را بالا ببریم تا بتوانیم با قدرت به بازار برگردیم و سهم ایران را پس بگیریم.»

بازگشت فروش نفت

ایران حدود دو سال پیش نزدیک به ۵/ ۲ میلیون بشکه در روز نفت صادر می‌کرد اما با خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و اعمال تحریم علیه صنعت نفت و بانک مرکزی ایران، فروش این کامودیتی به شدت کاهش یافت. در مورد میزان فروش فعلی ایران اطلاعات ضد و نقیضی وجود دارد که تایید شده نیستند. این ارقام از ۵۰ هزار تا ۹۰۰ هزار بشکه در روز متغیرند. با این وجود، حالا یکی از مشهورترین تحلیلگران کالایی وال‌استریت یعنی هلیما کرافت در مورد سناریوی بازگشت نفت ایران به بازار در صورت انتخاب جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور بعدی آمریکا سخن گفته. کرافت به بیزینس اینسایدر گفته پیروزی جو بایدن در انتخابات سال جاری می‌تواند برای قیمت نفت منفی باشد چراکه بایدن احتمالا موضع ملایم‌تری در برابر ایران اتخاذ می‌کند و تحریم‌ها را برمی‌دارد که راه را برای بازگشت میلیون‌ها بشکه نفت ایران به بازار باز خواهد کرد. او افزود: «اگر شما جو بایدن را به‌عنوان رئیس‌جمهور داشته باشید، او اساسا می‌تواند ایالات متحده را به توافق هسته‌ای با ایران بازگرداند و بیش از یک میلیون بشکه در روز به یکباره وارد بازار خواهد شد. این موضوعات از نظر من برای مسیر حرکتی نفت در سال ۲۰۲۱ بسیار مهم خواهند بود.» کرافت معتقد است بایدن در صورت انتخاب به‌عنوان رئیس‌جمهور آینده آمریکا، احتمالا به اندازه ترامپ در رابطه با ایران موضع تهاجمی نخواهد گرفت و احتمال بالایی وجود دارد که او وارد مذاکرات تازه با ایران درباره توافق هسته‌ای شود.

هفته گذشته، اویل پرایس نیز در گزارشی به تاثیر انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بر بازار نفت پرداخته بود. بر اساس این گزارش، پس از کرونا که نااطمینانی زیادی به بازار وارد کرد، انتخابات آمریکا در ماه نوامبر نیز عامل ناشناخته‌ای در این عرصه خواهد بود. نویسنده گزارش اویل پرایس هم بر این باور است که انتخاب بایدن، تولید نفت و فروش نفت را در ایران افزایش خواهد داد. علاوه بر این، از نظر این رسانه، ونزوئلا نیز ممکن است با کاهش تحریم‌های آمریکا در این سناریو روبه‌رو شود که به بازگشت دست‌کم بخشی از صادرات نفت این کشور که بزرگ‌ترین منابع جهان را در اختیار دارد، منجر شود.

با این حال، نرسی قربان، تحلیلگر ایرانی بازار نفت زمان وقوع این تحولات را خیلی نزدیک نمی‌بیند و می‌گوید با توجه به اینکه انتخابات آمریکا حدود چهار ماه بعد (نوامبر) است و در صورت پیروزی بایدن، او ۲۰ ژانویه سال ۲۰۲۱ وارد کاخ سفید خواهد شد و از سوی دیگر، برنامه‌ریزی دولت این کشور و موفقیت احتمالی در مذاکرات با ایران نیز دست کم چند ماه زمان خواهد برد، حداقل یک سال تا شروع افزایش تولید ایران فاصله داریم. اما قربان معتقد است مانند دفعه قبل، ایران می‌تواند با برداشته شدن تحریم‌ها به سرعت تولید و به تبع آن فروش خود را به نزدیکی سطوح قبلی برساند.

بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران پس از امضای قرارداد توسعه میدان نفتی یاران در حساب توییتری خود نوشت: «تحریم‌ها ماندنی نیست، باید ظرفیت تولید نفت را بالا ببریم تا بتوانیم با قدرت به بازار بازگردیم و سهم ایران را پس بگیریم. افزایش ظرفیت تولید نفت برای ما حیاتی و راهبردی است. قرارداد IPC توسعه میدان مشترک یاران با شرکتی ایرانی برای همین امضا شد. ایران از پا نمی‌نشیند.» نرسی قربان در پاسخ به سوال «دنیای اقتصاد» در مورد رویکرد نفتی ایران گفت: «چنین اقداماتی از نظر من بیشتر برای جبران افت تولید طبیعی میادین نفتی انجام می‌شود چراکه ذخایر نفت و گاز عمری دارند و باید با سرمایه‌گذاری، ظرفیت تولید را ابتدا در همین سطح فعلی یعنی حدود ۴ میلیون بشکه در روز نگه داریم و بعد حتی آن را ارتقا دهیم.» از این صحبت‌ها چنین بر می‌آید که ایران راهبرد خود را آماده نگه داشتن صنعت نفت برای بازگشتی سریع به بازار در صورت فراهم شدن امکان فروش بیشتر، انتخاب کرده است.

نتایج آخرین نظرسنجی که نیویورک تایمز و سینا کالج مشترکا انجام داده‌اند نشان می‌دهد اقبال عمومی به بایدن بالا رفته و ترامپ در رده دوم قرار گرفته است. بر این اساس، بایدن در سرتاسر آمریکا ۱۴ درصد بیش از ترامپ رای بالقوه دارد. همچنین ترامپ شانس کمتری نیز برای جلب نظر رای‌های الکترال نسبت به گذشته دارد چراکه عملکردی ضعیف در دو بحران اخیر آمریکا یعنی کرونا و اعتراضات سراسری علیه نژادپرستی به ثبت رسانده است.

افزایش عرضه جهانی؟

با وجود مثبت بودن سناریوی هلیما کرافت و دیگر کارشناسان برای نفت ایران، آنها بازگشت دومین تولیدکننده سابق بزرگ نفت اوپک به بازار را موجب تقویت سمت عرضه و تضعیف موازنه بازار می‌دانند. از این رو، کرافت می‌گوید: «اگر ما درباره بازیابی قیمت نفت تا سطح ۵۰ تا ۶۰ دلار در هر بشکه در سال آینده حرف می‌زنیم، (باید گفت) یک یا حتی دو میلیون بشکه نفت ایران مانعی موقتی برای بالا رفتن بهای نفت خواهد بود.»

کرافت همچنین هفته قبل گفته بود ورود اوپک پلاس به مرحله دوم توافق که کاهش تولید این گروه را از ۶/ ۹ میلیون بشکه در روز به ۷/ ۷ میلیون از ابتدای آگوست می‌رساند، می‌تواند باعث شود تولیدکننده‌های کوچک‌تر اوپک به اندازه مرحله اول به تعهدات خود پایبند نباشند و بشکه‌های زیادی به بازار سرازیر شود. این موضوع می‌تواند به عدم توازن بازار منجر شود.

با این حال، نرسی قربان این موضوع را تا حدی «اغراق‌آمیز» می‌داند. او بر این باور است که سرمایه‌گذاری طی دوره شیوع کرونا بسیار کاهش یافته و این موضوع بازگشت تولید را به خصوص در میادین شیل آمریکا دشوار خواهد کرد. قربان، علاوه بر این، می‌گوید در صورت برگشتن نفت ایران به بازار، دیگر کشورها از جمله عربستان با هدف جلوگیری از افت قیمت‌ها، همکاری خواهند کرد. ضمن اینکه در دوره قبل رفع تحریم‌ها، نفت ایران باعث کاهش قیمت طولانی مدت نشد.

از سوی دیگر، سیاست‌های محیط زیستی بایدن می‌تواند باعث کاهش تولید نفت بزرگ‌ترین اقتصاد جهان شود که از این طریق، موازنه بازار نیز می‌تواند تامین شود.