فوت ملک سلمان باعث جنگ قدرت در عربستان می‌شود

خبرگزاری مهر - گروه بین الملل: دیوان پادشاهی عربستان صبح دوشنبه هفته جاری اعلام کرد که ملک سلمان به دلیل التهاب کیسه صفرا، به بیمارستان تخصصی «ملک فیصل» در شهر ریاض، پایتخت این کشور انتقال یافته تا آزمایش‌های لازم روی وی انجام شود.

به نظر می‌رسد ورود ملک سلمان به بیمارستان و یا به عبارت بهتر وارد کردن آن به بیمارستان با هدف انتصاب محمد بن سلمان به عنوان پادشاه جدید پیش از انتخابات آینده آمریکا در ماه نوامبر صورت گرفته است.

به طور کلی تحلیلگران و کارشناسان مسائل سیاسی بر این باورند که بستری شدن ناگهانی ملک سلمان در بیمارستان بی‌ارتباط با تلاش‌های «محمد بن سلمان» برای تکیه زدن بر اریکه قدرت پیش از انتخابات آتی آمریکا نیست.

در همین ارتباط خبرنگار مهر گفتگویی با «پروفسور حسین عسکری» مشاور ملک عبدالله، پادشاه پیشین عربستان سعودی انجام داده است.

«حسین عسکری» مشاور وزیر دارایی (۱۹۷۸ میلادی) و مشاور پادشاه عربستان (ملک عبدالله) بوده و از او به عنوان معمار اقتصاد عربستان نیز یاد می‌کنند. وی استاد تجارت بین‌الملل و امور بین‌المللی دانشگاه جرج واشنگتن آمریکا و رئیس مؤسسه تحقیقات و مدیریت جهانی و رئیس پیشین دپارتمان تجارت بین‌الملل دانشگاه جرج واشنگتن بوده است. زمینه تخصصی و بحث‌های او در دانشگاه جرج واشنگتن بر اقتصاد، توسعه سیاسی و انسانی در خاورمیانه، اختلافات و جنگ‌ها در خاورمیانه، اقتصاد سیاسی نفت و اقتصاد اسلامی متمرکز است.

* «محمد بن سلمان» با قدرت گرفتن، مخالفان خود در رسیدن به پادشاهی را به شیوه‌های مختلف به حاشیه راند و حتی به زندانی و مجازات کردن آنها هم روی آورد از جمله «محمد بن نایف» و «ولید بن طلال». بر این اساس راه را برای به قدرت رسیدن خود هموار کرد. آیا مسیر کاملاً برای رسیدن او به قدرت هموار است؟

من باور ندارم. «محمد بن سلمان» رضایت و توافق خاندان آل سعود برای جانشینی تاج و تخت را از بین برد. ملک سلمان هیچ اقدامی انجام نداد زمانی که پسرش، ولیعهد «محمد بن نایف» را در بازداشت خانگی قرار داد و وی را تحت شکنجه قرار داد تا قبول کند از قدرت کنار بکشد.

«محمد بن سلمان» به نوبه خود بسیاری از اعضای ارشد خانواده خود و سایر سعودی‌های مشهور خارج از خانواده خود را برای گرفتن پول دستگیر کرده و سپس آنها را آزاد کرد. وی بسیاری از مخالفان را دستگیر و تحت شکنجه قرار داده است. برجسته‌ترین مخالف وی «جمال خاشقجی» بود که به دستور وی در ترکیه به قتل رسید. حکومت ظالمانه او دچار عذاب می‌شود. او در هر گوشه پادشاهی دشمنانی برای خود به وجود آورده است. مهمتر از همه، القاعده - دشمن خطرناک و مهلک آل سعود، فقط منتظر زمان و فرصت مناسب است.

*با بستری شدن پادشاه عربستان در بیمارستان، به نظر می‌رسد محمد بن سلمان در صدد است تا قبل از پایان دوره ریاست جمهور ترامپ در آمریکا خود را به عنوان پادشاه مطرح کند. چرا از نظر زمانی محمد بن سلمان اصرار دارد پیش از پایان ریاست جمهوری ترامپ قدرت خود را تثبیت کند؟

ابتدا من ستون‌های حکومت آل سعود را به شما یادآوری کنم- هماهنگی خانوادگی، حمایت و پشتیبانی ایالات متحده به اشکال مختلف، مقدار زیادی پول نقد به دست آمده از فروش نفت برای خرید پشتیبانی داخلی و نقش اندک در مسائل منطقه‌ای. باید گفت دولت ترامپ از ظلم داخلی و جنایات وی در خارج از عربستان سعودی حمایت کرده است. برجسته‌ترین آنها قتل وحشیانه جمال خاشقجی و جنایات محمد بن سلمان در یمن است.

اما همانطور که شما به خوبی می‌دانید چه پادشاه باشد یا نباشد، محمد بن سلمان حاکم بالفعل پادشاهی از زمانی که به عنوان ولیعهد منصوب شده است می‌باشد. ملک سلمان در ساکت نگه داشتن دشمنان خود در ۲۰ هزار عضو قبیله آل سعود تلاش کرده است و باید گفت آل سعود واقعاً یک قبیله هستند نه یک خانواده. معتقدم وقتی ملک سلمان فوت کند، خصومت قبیله‌ای به سرعت رشد خواهد کرد - در ابتدا به صورت پنهانی اما بعد آشکارتر. محمد بن سلمان از این واقعیت می ترسد.

اما در حال حاضر او ترامپ-کوشنر را در پشت خود دارد و احساس امنیت می‌کند. اما وقتی سلمان درگذشت و ترامپ دیگر رئیس جمهور نبود، همه چیز می‌تواند از کنترل خارج شود. محمد بن سلمان در قبیله خود جایگاهی ندارد و با حمایت از آمریکا و برقراری ارتباط صمیمانه با واشنگتن مورد تنفر قرار گرفته است. از طرفی دیگر عربستان سعودی دیگر لبریز از پول نقد برای خرید وفاداری و پشتیبانی داخلی نیست. دشمنان منطقه‌ای وی تا حدودی تحت کنترل بوده‌اند و القاعده در حال پر و بال گرفتن است. او می‌خواهد موقعیت خود را محکم‌تر کند زمانی که پدرش هنوز زنده است و ترامپ در قدرت است.

*اگر محمد بن سلمان به قدرت برسد مهمترین مخالفان داخلی او از چه طیف‌هایی هستند و آیا خطر جدی برای او به شمار می‌روند؟

وی مخالفانی در داخل و خارج از عربستان سعودی دارد. آیا آنها در خطر هستند، بله. محمد بن سلمان در داخل، توسط بسیاری از اعضای قبیله آل سعود مورد تنفر قرار گرفته است. «محمد بن نایف» ارتباط نزدیکی با سرویس‌های اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا دارد. متحد نزدیک او در قبیله، شاهزاده «متعب بن عبدالله» که همچنین با گارد ملی عربستان روابط نزدیکی دارد ممکن است در کنار او قرار گیرد یا مخالفت خود را بیان کند. سپس شاهزاده «احمد بن عبدالعزیز» وجود دارد، عموی محمد بن سلمان و وارث قانونی- اگر قوانین جانشینی رعایت می‌شد.

من معتقدم تعدادی از جوانان آل سعود نیز هستند که عطش قدرت دارند. نام آنها هنوز مشخص نیست اما آنها وجود دارند و تلاش خود را برای رسیدن به قدرت خواهند کرد. اما مهم‌تر از همه القاعده بوده که منتظر فرصت طلایی خود است- نه سلمان و نه ترامپ- کوشنر، دو فرصت طلب مالی که از او حمایت کرده‌اند. من فکر می‌کنم محمد بن نایف، متعب بن عبدالله و شاهزاده احمد، اعضای جوان قبیله و القاعده تهدیدهای جدی علیه محمد بن سلمان هستند.

* اگر نامزد دموکرات در آمریکا به ریاست جمهوری برسد و محمد بن سلمان نیز پادشاه عربستان شود، آیا تغییری در روابط آمریکا و عربستان تحت قدرت محمد بن سلمان به وجود خواهد آمد؟

قطعاً بله. همانطور که قبلاً گفتم، محمد بن سلمان در ایالات متحده آمریکا مورد تنفر شدید است. او به دلیل پشتیبانی فاسدی که از طرف ترامپ-کوشنر دریافت کرده است- حمایتی که براساس منافع مالی شخصی آنها بنا شده نه منافع ایالات متحده – موقعیت خود را تقویت کرده است.

بنابراین اگر بایدن پیروز شود، من معتقدم که وضعیت کاملاً تغییر خواهد کرد. بایدن در حال خنثی کردن سیاست‌های ظالمانه ترامپ خواهد بود و یکی از این سیاست‌ها، پشتیبانی از محمد بن سلمان است که در حاشیه قرار خواهد گرفت. بایدن از آل سعود برای رعایت برخی از هنجارها و تبعیت از خواسته‌های سیاسی واشنگتن مطالبه دارد از جمله احترام بیشتر به حقوق بشر، ماجراجویی‌های منطقه‌ای کمتر و برقراری روابط بهتر با همسایگان.

*اگر محمد بن سلمان به قدرت برسد سیاست خارجی عربستان در نبود ملک سلمان دچار چه تغییراتی خواهد شد؟

فوت سلمان به طور قابل توجهی روی سیاست خارجی عربستان سعودی تأثیر نخواهد گذاشت. اما من فکر می‌کنم که سیاست خارجی عربستان خیلی بیشتر به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا بستگی دارد. اگر ترامپ شکست بخورد، من معتقدم محمد بن سلمان با ایران روابط برقرار خواهد کرد و روابط خود با اسرائیل را تقویت خواهد کرد. با این کار، وی در واشنگتن و منطقه جایگاه بهتری پیدا می‌کند. اما اگر ترامپ در قدرت بماند، من فکر می‌کنم محمد بن سلمان به حکومت و سیاست خارجی فعلی خود ادامه خواهد داد – فعالیت‌های تجاوز گرایانه در منطقه برای شکست ایران و بعداً عراق.