طرح نظامی مصر برای مداخله در لیبی؛ تلاش برای امتیازگیری سیاسی

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل رامین حسین آبادیان: نمایندگان پارلمان مصر طی هفته جاری با برگزاری نشستی محرمانه تصمیم خبرساز و جنجال‌آفرینی را در قبال تحولات لیبی اتخاذ کردند. در همین ارتباط، نمایندگان مصری مجوز اعزام نیرو به لیبی را به «عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهور این کشور دادند.

در همین ارتباط، رسانه‌های خبری اعلام کردند: «در نشست ویژه ای که برای نخستین بار در تاریخ پارلمان جدید مصر به صورت کاملاً محرمانه برگزار شد، نمایندگان با مداخله نظامی ارتش این کشور در لیبی موافقت کردند. در این نشست از حضور رسانه‌ها جلوگیری شد و به نمایندگان اجازه همراه داشتن تلفن همراه داده نشد. این در حالی است که پیشتر پارلمان لیبی در بنغازی از مصر خواسته بود تا در لیبی دخالت نظامی کند.

واقعیت آن است که تصمیم جدید مصر برای مداخله نظامی در لیبی مسأله عجیبی است، چراکه چندی پیش «عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهور مصر از طرح جدید قاهره به منظور برون رفت از بحران کنونی لیبی پرده برداشته بود. رئیس جمهور مصر در طرح خود برای لیبی خواستار برقراری آتش بس فراگیر در این کشور شده بود.

در طرح سیاسی قاهره در خصوص لیبی آمده بود: «تمام طرف‌های درگیر در این جنگ با خاموش کردن آتش سلاح‌های خود مقررات مربوط به آتش بس را رعایت کنند». در این طرح بر اجرایی شدن مصوبات نشست برلین و پایبندی به اعلامیه قانون اساسی لیبی تاکید شده بود. در طرح رئیس جمهور مصر در خصوص لیبی همچنین آمده بود که بحران این کشور می‌بایست به دور از هرگونه مداخلات خارجی حل و فصل شود.

با این حال، تحرکات قاهره برای انجام مداخلات نظامی که به فاصله اندکی از ارائه طرح آتش‌بس آغاز شده است، نشان از آن دارد که مصر نه تنها هیچ اعتقادی به تحقق راهکار سیاسی در لیبی ندارد بلکه از هیچ تلاشی نیز برای پیروزی «خلیفه حفتر» فرمانده شبه نظامیان شرق لیبی دریغ نمی‌کند.

یکی از علل و عوامل اصلی که موجب شده است تا قاهره گزینه نظامی برای ورود به تحولات لیبی را در دستور کار خود قرار دهد، به سلسله شکست‌های میدانی اخیر نیروهای تحت امرِ خلیفه حفتر باز می‌گردد. دولت قاهره به شدت از اینکه خلیفه حفتر در مقابل نیروهای دولت وفاق ملی لیبی متحمل شکست بشود، نگران است؛ به ویژه اینکه نیروهای دولت وفاق ملی لیبی طی هفته‌های اخیر دستاوردهای راهبردی بسیاری را در نبرد با نیروهای حفتر محقق ساخته‌اند.

آخرین دستاورد استراتژیک نیروهای دولت وفاق ملی لیبی در شهر سِرت محقق شد؛ جایی که تحت اشغال نیروهای حفتر بود و پس از سلسله نبردهای گسترده و نفس‌گیر به کنترل نیروهای دولت وفاق ملی درآمد. این تحولات میدانی و تحقق دستاوردهای استراتژیک میدانی موجب شده است تا متحدان خلیفه حفتر از جمله مصر به منظور ممانعت از تحقق دستاوردهای بیشتر، از طرحِ مداخله نظامی مستقیم رونمایی کنند.

افزون بر آنچه که گفته شد، مصر از رهگذر طرح خود برای مداخله نظامی در لیبی به دنبال مقابله با ترکیه نیز هست. کشورهایی نظیر ایالات متحده آمریکا، عربستان و امارات به شدت از نقش آفرینی ترکیه در لیبی و حمایت آن از دولت وفاق ملی آزرده خاطر شده‌اند. درست به همین دلیل است که مصر با طرح خود در واقع تلاش می‌کند تا ضمن فرو نشاندن شدت و حدت پیشروی‌های نیروهای دولت وفاق ملی لیبی، ضربه مهکی را نیز به رقیب منطقه‌ای خود یعنی ترکیه وارد سازد.

در همین حال، طرح نظامی مصر برای مداخله در لیبی از زاویه‌ای دیگر نیز قابل بررسی است. در همین ارتباط، برخی اخبار حاکی از آن هستند که طرح نظامی مصر در واقع توسط آمریکا و عربستان طراحی شده است. هدف اصلی از طراحی چنین طرحی در واقع افزایش قدرت چانه‌زنی حامیان خلیفه حفتر از جمله مصر، امارات، عربستان و آمریکا در مقابل دولت وفاق ملی و ترکیه است، چراکه قاهره به هیچ وجه نمی‌خواهد شکست خورده از میدان نبرد لیبی خارج شود.

مقامات مصری خود نیک می‌دانند که تحولات میدانی در لیبی به نفع نیروهای حفتر و متحدان منطقه‌ای آن پیش نمی‌رود. درست به همین دلیل است که با هدف افزایش قدرت چانه زنی خود در عرصه سیاسی، به طرح نظامی متوسل شدند. آنها همچنین به خوبی می‌دانند که در صورت مداخله نظامی ممکن است این اقدام به ظهور و بروز درگیری‌هایی با ترکیه در صحنه لیبی منجر شود. لذا این تحلیل وجود دارد که تصویب طرح مداخله نظامی در لیبی با هدف امتیازگیری سیاسی، صورت گرفته باشد.

افزون بر این نباید این نکته را نیز نادیده گرفت که در حال حاضر مذاکرات «سد النهضه» میان مصر و اتیوپی تقریباً فروپاشیده است و حداقل در شرایط فعلی قاهره امیدی به احیای این مذاکرات ندارد. این بدان معناست که امنیت آبی مصر با خطر جدی مواجه شده است. بنابراین، مقامات مصری خود به خوبی می‌دانند که نباید با ورود به یک نبرد نظامی در لیبی چالشی را به چالش‌های کنونی خود اضافه کنند. سران قاهره نیک می‌دانند که اگر امروز امنیت آبیِ آن‌ها با مخاطره جدی مواجه شده است، دخالت نظامی در لیبی می‌تواند امنیت ملی‌شان را نیز با خطر جدی مواجه سازد.

آنچه که واضح به نظر می‌رسد این است که ارتش مصر در حال حاضر توان بالایی برای انجام عملیات‌های برون سرزمینی ندارد. باید گفت که ارتش مصر ظرفیت محدودی برای مداخله نظامی در لیبی دارد و این ظرفیت محدود نمی‌تواند اهداف قاهره در لیبی را محقق سازد؛ مسأله ای که مقامات مصری نیز خود به آن واقف هستند. این را نیز باید اضافه کرد که در سایه شرایط اقتصادی کنونی در مصر و هزینه‌های هنگفتی که ممکن است دخالت نظامی در لیبی به این کشور تحمیل کند، طبیعی است که مقامات قاهره در توسل به گزینه نظامی به شدت تأمل کنند.

بر اساس تمامی آنچه که گفته شد، به نظر می‌رسد که دولت مصر تنها از دو طریق توان توسل به گزینه نظامی در لیبی را داشته باشد؛ اول اینکه به پشتیبانی هوایی از نیروهای تحت امر خلیفه حفتر بپردازد که هم اکنون نیز در همین زمینه در جنگ لیبی مشارکت دارد و دوم اینکه اقدام به تسلیح قبایل یمنی کند تا بدین‌وسیله این قبایل به نیابت از قاهره با نیروهای دولت وفاق ملی بجنگند.