«بزنگاه تاریخی» سیستان و بلوچستان و بایسته های آن

چکیده :مهمترین بایستگی برای موفقیت در این بزنگاه تاریخی، همکاری جمعی: دولت؛ مردم به ویژه جامعه هدف؛ بخش خصوصی؛ جامعه مدنی، سازمان های مردم نهاد، نخبگان، صاحب نظران محلی و معتمدین و... است. همکاری هایی که منحصرا در نقاط عطف جامعه، کارآیی روشنی...

علی شعبانی*

نقاط عطف و «بزنگاه های تاریخی»، مبدأ تاریخ در حیات انسان ها و ملت ها می شوند. کامروایی و پیروزی یا شکست و حرمان در این بزنگاه ها، که بهره و پیامد درایت و هوشمندی انسان هاست، آن ها را به رخدادهای مانا با اثرهمیشگی و هویت آفرین تبدیل می کند.

سیستان و بلوچستان در بزنگاه تاریخی است. در چهار دهه پس از انقلاب، به رغم اندیشه توسعه، هیچگاه، به سان امروز، توجه و تمرکز بر توسعه استان نشده بود. خدمات گسترده ای ارایه شده است، لکن مسأله امروز، سرمایه گذاری زیرساختی و پایداری است که خوداتکایی و توسعه درون زای استان با چشم انداز برون گرا را رقم می زند.

صاحبنظران، ضمن تاکید بر اهمیت سیاست در شکل گیری حکمرانی خوب و حصول آرمان ها، اقتصاد را پیش درآمد سیاست می دانند. توسعه سیاسی در پیوند تنگاتنگ با توسعه اقتصادی است.

در چارچوب سیاست های کلان کشور، امروز توسعه استان در پیوند با اقتصاد ملی و بین المللی، با شتاب در جریان است.

جدا از اینکه توسعه دانش بنیان بخش های: صنعت، معدن، کشاورزی، شیلات، ارتباطات، فناوری های نوین، خدمات رفاهی و ضروری مانند آب و بهداشت و… در مقیاس بزرگ بر معیار توسعه درون زا و برون گرا، برنامه ریزی شده است، اقتصاد کلان استان در پیوستگی با اقتصاد ملی- بین المللی، در زنجیره ارزش منطقه ای و جهانی، پویا و تحکیم می یابد.

تجارت و اقتصاد دریایی در مقیاس بین المللی؛ راه آهن، بزرگراه، فرودگاه، بنادر، منطقه آزاد، مرزهای رسمی و گمرکات، ترانزیت، صادرات و واردات، صنایع فولاد، پتروشیمی، انرژی، پایانه های تخصصی، شهرها و بنادر جدید، گسترش شبکه ارتباطی با سراسر کشور و… گویای این واقعیت است. کافی ست نظری به حجم فعالیت بنادر و ترانزیت از چابهار از آغاز سال تا کنون-تعداد محموله ترانزیتی بین هند و افغانستان؛ خط تجارت دریایی چابهار- چین و…کنیم. همچنین به توجه بی سابقه مردمی، نهادها و سمن ها، موسسات خیریه، نهادهای مالی و سرمایه گذاری فعال در استان و حجم ریالی کمک ها و سرمایه ها،رخدادهایی مانند پیوند شهرداری اصفهان با شهر بنت،حضور استان های معین و…در یک سال و نیم گذشته.

اما با وجود این ها، نیل به آرمان های دیرینه و مدیریت نقاط عطف تاریخی، منوط به مشارکت مردم در فرآیند تحول؛ و مشارکت مردم، در گرو توانمندی و داشتن مهارت های لازم است.

به نظر نویسندگان:«چرا ملت ها شکست می خورند»، توانمندسازی یعنی: امکان استفاده از فرصت های اجتماعی و اقتصادی برای همگان»؛ « دستیابی به جامعه مدنی قدرتمند»؛ و« مهارت عمل جمعی هماهنگ».

توانمندسازی، فراهم کردن زمینه همکاری گروهی برای دستیابی به منافع خصوصی بیش تر است و موجب شکل گیری و تقویت سرمایه اجتماعی می گردد.

محور و اساس توانمندسازی مردم، بر مهارت آموزی عمومی و آموزش های فنی و حرفه ای در جهت بهره مندی برابر افراد از فرصت های اقتصادی-اجتماعی و امکان مشارکت همگان در فرآیند توسعه و تحول است.

مهمترین بایستگی برای موفقیت در این بزنگاه تاریخی، همکاری جمعی: دولت؛ مردم به ویژه جامعه هدف؛ بخش خصوصی؛ جامعه مدنی، سازمان های مردم نهاد، نخبگان، صاحب نظران محلی و معتمدین و… است. همکاری هایی که منحصرا در نقاط عطف جامعه، کارآیی روشنی دارند.

همین ضرورت است که بنیاد همدلان آینده نگر سیستان و بلوچستان ( هاسب) نیز، توانمندسازی همزمان جامعه و مدیران را به عنوان یک اصل محوری در توسعه استان، ضروری می داند و معتقد است ضعف در هر یک از دو بخش، موجب شکنندگی برنامه ها و روند توسعه خواهد شد.

همانگونه که ناتوانی و فقدان دانش و مهارت مردم، باعث جذب نشدن یا عدم بهره وری از منابع می شود؛ ناتوانی مدیران باعث پراش، عدم رسیدن به توسعه متوازن؛ و سبب بروز ناهنجاری های اجتماعی می گردد.

ایجاد نهادهای فراگیر، جامعه مدنی قوی و توانمندی مردم، تحقق توسعه را تسهیل و تضمین می کند؛ همچنین توانمندی مدیران، هدایت درست امور، جلب مشارکت مردم، شتاب روند توسعه، مصرف بهینه منابع و دسترسی به فرصت های برابر را برای مردم تضمین خواهد کرد. دانش و مدیریت، دو رکن مهم توسعه اند. دانایی، پایه ی تحول است.

در پایان سده چهاردهم هجری؛ و آغازین سال های هزاره سوم میلادی، ستاره ی رویای تاریخی استان درخشیدن گرفته است و گرچه اندکی دیر، به قول زرتشت، «آن نیمروز بزرگ» برای استان فرا رسیده است. در این بزنگاه تاریخی و افق روشن فرارو، که گل های امید و زندگانی در معرض شکفتن اند، دریغ است که استعداد ها و ظرفیت ها با تعارضات ناصحیح صرف خنثی کردن توان ها و انرژی ها گردد. توان ها را در جهت هم افزایی، توانمندسازی و کسب مهارت عمل جمعی در جهت موفقیت جمعی صرف کنیم.

*مشاور استاندار سیستان و بلوچستان