اوکراین: بازخوانی داده‌ها بیانگر مداخله غیرقانونی در پرواز است

پس از ماه‌ها تعلل ایران برای ارسال جعبه‌های سیاه هواپیمای سرنگون شده اوکراین به کشوری که قادر به بازگشایی و بازخوانی آنهاست، این کار هفته گذشته انجام شد و پیاده کردن داده‌های ضبط شده از اطلاعات پرواز و گفت‌وگوهای درون کابین خلبان در فرانسه صورت گرفت.

هواپیمای مسافربری پرواز ۵۷۲ شرکت هواپیمایی اوکراین بامداد ۱۸ دی ۹۸، دقایقی پس از برخاستن از فرودگاه تهران هدف موشک‌های پدافند هوایی سپاه پاسداران قرار گرفت و سرنگون شد.

مطابق قوانین بین‌المللی، ایران به عنوان کشور محل رخ دادن این حادثه وظیفه انتشار اطلاعات به دست‌آمده از بازخوانی جعبه‌های سیاه هواپیمای سرنگون شده را بر عهده دارد.

دفتر تحقیقات و بررسی ایمنی هوایی فرانسه روز پنج‌شنبه اعلام کرد کار بازخوانی و تحلیل داده‌های جعبه‌های سیاه هواپیمای سرنگون شده اوکراینی با موفقیت خاتمه یافته و نتایج آن در اختیار نمایندگان جمهوری اسلامی قرار گرفته است.

تا کنون جزئیات این نتایج به طور رسمی منتشر نشده اما یوگنی ینین، معاون وزیر خارجه اوکراین روز جمعه سوم مرداد (۲۴ ژوئیه) در یک پیام توئیتری اعلام کرد بازخوانی داده‌های جعبه‌های سیاه با موفقیت انجام شده و "مداخله غیرقانونی" در پرواز ۵۷۲ را تائید می‌کند.

دیپلمات اوکراینی به جزئیات بیشتری اشاره نکرد و گفت کشورهای درگیر این پرونده منتظر دور نخست مداکرات با مقام‌های ایرانی در هفته آینده هستند.

در جریان هدف قرار گرفتن و سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی در نزدیک فرودگاه تهران تمام ۱۷۶ سرنشین آن که شهروندان کانادا، بریتانیا، ایران، افغانستان و اوکراین بودند جان خود را از دست دادند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

به گزارش خبرگزاری ایرنا، آرش خدایی رئیس هیئت اعزامی ایران به فرانسه در بیانیه‌ای ضمن تشریح روند بازخوانی اطلاعات جعبه‌های سیاه هواپیمای پرواز ۵۷۲ نوشت: «نتایج به دست آمده از بازخوانی جعبه‌های سیاه برای صحه‌گذاری و تکمیل اطلاعات موجود و ارائه توصیه‌های ایمنی لازم برای پیشگیری از رخدادهای مشابه استفاده خواهد شد.»

پنهانکاری و تناقض‌گویی مسئولان ایران

او درباره این نتایج توضیح بیشتری نداد و به تاریخ مشخصی برای انتشار عمومی آن اشاره‌ای نکرد. پنهانکاری و ضد و نقیض گویی مسئولان ایران درباره سقوط هواپیمای اوکراینی و ماه‌ها تعلل در ارسال جعبه‌های سیاه به خارج، از نخستین ساعت‌های پس از حادثه تا کنون با انتقادهای شدید روبرو بوده و به بی‌اعتمادی دامن زده است.

مسئولان جمهوری اسلامی به رغم شواهد و گزارش‌هایی که اصابت موشک‌های پدافند هوایی سپاه پاسداران به این هواپیما را علت سقوط آن عنوان می‌کردند تا ۲۱ دی و به رغم آگاهی دقیق از علت وقوع حادثه، این گزارش‌ها را به شدت تکذیب می‌کردند و به ارائه اطلاعات خلاف واقع می‌پرداختند.

در تازه‌ترین گزارش‌هایی که دادستان نظامی تهران و سازمان هواپیمایی کشوری درباره هدف قرار گرفتن هواپیمای اوکراینی ارائه کرده‌اند علت این حادثه "خطای انسانی" و عدم تنظیم مجدد یکی از سامانه‌های پدافندی پس از جا به جایی عنوان می‌شود.

بازماندگان این حادثه و دولت‌های اوکراین و کانادا توضیحات ایران را ناکافی می‌دانند و خواهان روشن شدن تمام ابعاد این حادثه و برخورد با همه مسببان آن هستند.

هواپیمای مسافربری به عنوان سپر دفاعی؟

سرنگونی هواپیمای اوکراینی چند ساعت پس از آن رخ داد که نیروهای سپاه پاسداران به تلافی کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده وقت نیروی قدس سپاه در حمله پهپادی نیروهای آمریکایی، تعدادی موشک به سمت دو پایگاه نیروهای آمریکایی و متحدانش در عراق پرتاب کردند.

امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه، با یک تاخیر سه روزه در یک گفت‌وگوی تلویزیونی مسئولیت این خطای فاجعه‌بار را بر عهده گرفت و گفت مامور سامانه پدافند هوایی سپاه هواپیمای مسافربری اوکراینی را "اشتباها موشک کروز تشخیص داده" و به سمت آن شلیک کرده است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

یکی از مهم‌ترین اتهام‌هایی که متوجه ایران است دادن اجازه پرواز به هواپیماهای مسافربری، به رغم اعلام آماده باش به خاطر نگرانی از حمله تلافی‌جویانه ایالات متحده است.

جمهوری اسلامی متهم می‌شود که از هواپیماهای مسافربری به عنوان سپر انسانی برای جلوگیری از حمله احتمالی آمریکا سوءاستفاده کرده است. تا کنون مشخص نیست که داده‌های بازخوانی شده جعبه‌های سیاه چه ابعاد پنهانی از این فاجعه را برملا می‌کند.

حامد اسماعیلیون، نماینده جمعی از بازماندگان قربانیان هواپیمای پرواز ۵۷۲ تهران کی‌یف که خود همسر و فرزندش را در این فاجعه از دست داده، در واکنش به پایان بازخوانی جعبه‌های سیاه در صفحه فیسبوک خود نوشت: «بازیِ اصلی بعد از این گزارش آغاز خواهد شد.»

او می‌نویسد احتمالا مکالمات خلبان می‌تواند علت تاخیر ۵۷ دقیقه‌ای در پرواز و برخی پرسش‌ها و ابهام‌های دیگر را روشن کند. بازماندگان این فاجعه امیدوارند تحقیقاتی که بر مبنای بازخوانی داده‌ها به جریان می‌افتد تصمیم‌گیرندگان درباره باز ماندن فضای هوایی و دستوردهندگان برای شلیک موشک به هواپیمای غیرنظامی را به پاسخگویی در برابر محاکم قضایی بین‌المللی وادار کند.

• به اشتباه یا به عمد؟ تاریخچه‌ای از هواپیماهای مسافربری سرنگون شده ژوئیه سال ۲۰۱۴

  بوئینگ ۷۷۷ خطوط هوایی مالزی ، در حالی که از آمستردام راهی کوالالامپور بود، در جنوب شرق اوکراین مورد اصابت موشک‌ قرار گرفت. تمامی ۲۸۹ سرنشین پرواز MH17 کشته شدند. تحقیقات بین‌المللی می‌گویند، موشک شلیک شده به هواپیما روسی بوده است. دادگاه رسیدگی به این پرونده از ماه مارس ۲۰۲۰ در هلند جریان خواهد یافت. اوکراین می‌گوید هواپیما هدف موشک جدایی‌طلبان قرار گرفته است.

• به اشتباه یا به عمد؟ تاریخچه‌ای از هواپیماهای مسافربری سرنگون شده اکتبر سال ۲۰۰۱

  با اصابت موشک، یک توپولوف ۱۵۴ در ارتفاع ۱۱ کیلومتری دریای سیاه در حالی که ارتش اوکراین در شبه جزیره‌ کریمه مشغول تمرین نظامی بود، منفجر شد. تمامی ۷۸ سرنشین هواپیما کشته شدند.

• به اشتباه یا به عمد؟ تاریخچه‌ای از هواپیماهای مسافربری سرنگون شده اکتبر ۱۹۹۸

  شورشیان توتسی یک بوئینگ ۷۲۷ خطوط هوایی "کنگو ایرویز" را بر فراز جمهوری دموکراتیک کنگو سرنگون کردند. ۴۱ سرنشین هواپیما جان باختند. (تصویر شورشیان توتسی را نشان می‌دهد)

• به اشتباه یا به عمد؟ تاریخچه‌ای از هواپیماهای مسافربری سرنگون شده سپتامبر ۱۹۹۳

  یک هواپیمای مسافربری خطوط هوایی گرجستان در نزدیکی باند فرودگاه مورد اصابت یک موشک قرار گرفت که از داخل اراضی جمهوری آبخازیا که درآن زمان بر سر مالکیت آن درگیری وجود داشت، شلیک شده بود. تنها ۲۴ تن از ۱۳۲ سرنشین هواپیما زنده ماندند. یک روز پیش از این حادثه، شورشیان یک هواپیمای دیگر را بر فراز دریای سیاه سرنگون کرده بودند: با ۲۷ کشته. (تصویر هواپیمایی از خطوط هوایی گرجستان را نشان می‌دهد)

• به اشتباه یا به عمد؟ تاریخچه‌ای از هواپیماهای مسافربری سرنگون شده ژوئیه ۱۹۸۸ (۱۲ تیر ۱۳۶۷)

  پرواز مسافربری ۶۵۵ ایران‌ایر از تهران به مقصد دبی، بر فراز خلیج فارس، با شلیک موشک توسط ناو جنگی یو‌اس‌اس وینسنس آمریکا، بر فراز خلیج فارس سرنگون شد. تمامی ۲۹۰ سرنشین هواپیما جان باختند. آمریکا اعلام کرد که این ناو هواپیمای مسافربری ایران را هواپیمای جنگی تشخیص داده و به اشتباه آن را سرنگون کرده است. (تصویر از سی‌ان‌ان در فرودگاه دبی/ کودکی که بستگان خود را در این پرواز از دست داد)

• به اشتباه یا به عمد؟ تاریخچه‌ای از هواپیماهای مسافربری سرنگون شده سپتامبر ۱۹۸۳

  یک هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ کره‌ جنوبی به دلیل آنچه نیروی هوایی شوروی سابق در آن زمان آنرا تجاوز به حریم هوایی خود خواند، توسط یک جت جنگنده بر فراز دریای ژاپن سرنگون شد. تمامی ۲۶۹ سرنشین هواپیما جان باختند.

• به اشتباه یا به عمد؟ تاریخچه‌ای از هواپیماهای مسافربری سرنگون شده ژوئن ۱۹۸۰

  یک هواپیمای مک دانل داگلاس دی سی – ۹ متعلق به ایتالیا در شمال سیسیل در دریا سرنگون شد. همه ۸۱ سرنشین هواپیما جان باختند. در آن زمان در منطقه رزمایشی توسط ناتو در حال انجام بود. مقامات ایتالیایی در ابتدا از یک سانحه سخن گفتند. اما بعدا در جنوب ایتالیا لاشه‌ هواپیمای شکاری لیبی پیدا شد. احتمال می‌رود این هواپیما در حین تن‌به‌تن هوایی میان فرانسه، لیبی و جت‌های آمریکایی، هدف موشک قرار گرفته باشد.