کاهش شدید تولید اتوبوس در ایران

با وجود آنکه ایران برای توسعه حمل‌ونقل همگانی نیاز شدیدی به اتوبوس دارد تولید اتوبوس در ایران کاهش و قیمت آن افزایش شدید داشته است بگونه‌ای که خریدش برای بیشتر رانندگان دور از دسترس شده است.

بر اساس گزارش سایت گسترش‌نیوز براساس آمار منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت تولید اتوبوس، مینی‌بوس و ون حدود ۴۵ درصد در سال ۱۳۹۸ کاهش داشته است.

رسانه‌های ایران از توقف تولید بسیاری از خطوط تولید اتوبوس در سال ۱۳۹۸ خبر داده بودند. در خطوط تولید اتوبوس‌سازی با سه روش، اتوبوس تولید می‌شد. اتوبوس‌هایی با فناوری قدیمی شرکت‌هایی مثل بنز، اتوبوس‌های چینی و دسته سوم اتوبوس‌های شرکت‌های بزرگ مثل ولوو و اسکانیا.

دسته سوم از خطوط تولید که شامل اتوبوس‌های مدرن بود به دلیل خروج آمریکا از برجام و قطع همکاری شرکت‌های بزرگ مانند ولوو و اسکانیا، عملا از حرکت ایستاده‌اند. این در حالی است که پس از برجام رقابت شدیدی برای تولید اتوبوس در ایران شکل گرفته بود چرا که اقتصاد ایران رو به رشد بود و هر روز میزان سفرها افزایش پیدا می‌کرد و این موضوع بازار بسیار مناسبی برای شرکت‌های بزرگ فراهم کرده بود.

در تیر ماه سال ۱۳۹۵ شرکت اسکانیا اعلام کرد سرمایه‌گذاری گسترده‌ای را در ایران انجام خواهد داد. آنچه در رخدادهای سال‌های بعد بی‌فرجام ماند.

در تیر ماه سال ۱۳۹۵ شرکت اسکانیا اعلام کرد سرمایه‌گذاری گسترده‌ای را در ایران انجام خواهد داد.

هنریک سون مدیرعامل اسکانیا گفته بود: «در سمنان سرمایه‌گذاری می‌کنیم و روند همکاری‌های دو طرفه بین شرکت اسکانیا و شرکت‌های ایرانی در ساخت و تجهیز ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای افزایش خواهد یافت. شرکت سوئدی به دنبال تامین قطعات مینی‌بوس‌های اسکانیا از شرکت‌های خودروسازی ایرانی است تا با توجه به مرغوبیت کالاهای ساخت ایران، ناوگان حمل‌ونقلی خود را از خرید قطعات بی‌نیاز سازد همچنین این تولیدات می‌تواند زمینه‌ساز صادرات گسترده این محصولات در سطح جهان باشد.»

در آن زمان شرکت‌های خصوصی مانند عقاب‌افشان و رانیران در حالت قدرت گرفتن بودند.

اسکانیا و ولوو از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اتوبوس و کامیون در جهان هستند و در آن زمان برنامه گسترده‌ای برای تبدیل ایران به پایگاه منطقه‌ای خود داشتند. مشابه این برنامه را شرکت‌هایی مانند مرسدس بنز هم برای ایران برنامه‌ریزی کرده بودند.

در همان زمان البته شرکت‌های چینی هم نفوذ زیادی در ایران پیدا کرده بودند و بخش زیادی از اتوبوس‌های خطوط اتوبوس‌رانی در تهران توسط تولیدات شرکت‌های چینی پوشش داده می‌شدند.

ناوگان حمل‌ونقل بین جاده‌ای ایران هم اکثرا دست دو نشان اسکانیا و ولوو بود.

حتی قیمت اتوبوس‌های تولید شده در ایران با تکنولوژی قدیمی، افزایش یافت و بسیار گران شد. اتوبوس‌هایی که عموما در شرکت‌های دولتی مثل ایران خودرو دیزل ساخته می‌شوند.

اما با خروج آمریکا از برجام شرکت‌های غربی و حتی بسیاری از تولیدکنندگان چینی از ایران رفتند. با افزایش قیمت دلار خرید اتوبوس برای رانندگان ایرانی سخت شد و اتوبوس‌ها، قیمت‌های میلیاردی پیدا کردند.

این در حالی است که صنعت حمل‌ونقل ایران نیاز فراوانی برای بازسازی و توسعه ناوگان اتوبوس‌رانی دارد.

در چنین شرایطی حتی قیمت اتوبوس‌های تولید شده در ایران با تکنولوژی قدیمی، افزایش یافت و بسیار گران شد. اتوبوس‌هایی که عموما در شرکت‌های دولتی مثل ایران خودرو دیزل ساخته می‌شوند.

محمود ترفع سرپرست شرکت واحد اتوبوسرانی تهران به تسنیم گفته است: «قیمت هر دستگاه اتوبوس حدود یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان است، از طریق منابع شهرداری تهران، اقدامات لازم برای تامین تعدادی اتوبوس و مینی‌بوس برای پایتخت در حال انجام است.»

مدیر عامل ایران‌خودرو دیزل به روزنامه اقتصاد برتر گفته است: «ایران خودرو دیزل در صورت تامین منابع مالی ظرفیت تولید سالانه پنج هزار دستگاه اتوبوس را دارد.»

البته مشکل ایران‌خودرو دیزل و شرکت‌های دولتی تکنولوژی قدیمی محصولات یا استفاده از محصولات چینی است که درباره آنها شبه‌های ایمنی و فنی زیادی وجود دارد. به عنوان نمونه چند سال پیش تولید کامیون‌های شرکت هوو چین در شرکت ایران‌خودرو دیزل مورد انتقاد شدید پلیس ایران به دلیل ایمنی پایین قرار گرفته بود.