انتشار اطلاعات جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی، چالش جدید برای دولت ایران

به‌ دنبال ارسال جعبه سیاه هواپیمای مسافربری اوکراینی از ایران به پاریس، انتشار اطلاعات تازه درباره چگونگی ساقط شدن این هواپیما توسط پدافند موشکی سپاه پاسداران به چالشی جدید برای دولت ایران تبدیل شده است. کتی فاکس، مدیر دفتر ملی ایمنی حمل و نقل کانادا روز سه‌شنبه هفتم مرداد/ ۲۸ ژوییه، با انتشار بیانیه‌ای از ایران خواست تا اطلاعات به دست آمده از جعبه‌های سیاه هواپیمای اوکراینی را منتشر کند. این در حالی‌ست که پس از رمز‌گشایی موفقیت‌آمیز اطلاعات این جعبه سیاه در فرانسه، عباس موسوی، سخنگوی دولت ایران روز دوشنبه ششم مرداد در پیامی اعلام کرد که فرانسه حق ندارد اطلاعات جعبه سیاه این هواپیما را منتشر کند یا به دولت دیگری بدهد.

• بخشی از لاشه هواپیمای اوکراینی که با موشک‌های پدافند هوایی سپاه بر فراز آسمان تهران ساقط شد

بر اساس بیانیه منتشر شده از سوی مدیر دفتر ملی ایمنی حمل و نقل کانادا، رمزگشایی و استخراج اطلاعات جعبه‌های سیاه هواپیمای مسافربری اوکراینی در روز ۲۳ ژوییه/ دوم مرداد ماه به اتمام رسیده و اطلاعات به دست آمده از آن حاوی جزییاتی از گفت‌وگوهای ضبط شده خلبان‌ها، صداهای داخل هواپیما و همین‌طور داده‌های پرواز است.

کتی فاکس در این بیانیه از مقامات جمهوری اسلامی ایران خواسته است تا «تحقیقات شفاف و معتبری درباره سقوط هواپیمای اوکراینی» انجام دهند.

به‌ گفته این مقام کانادایی، هنوز سوالات کلیدی بسیاری درباره این ماجرا «بی‌پاسخ» مانده است.

او درباره درخواست خود از مقام‌های ایران مبنی بر انتشار اطلاعات جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی گفته است:

«می‌دانم که بستگان جان‌باختگان و بسیاری دیگر منتظرند بدانند چه اطلاعاتی به دست آمده است. ما درخواست کرده‌ایم که اطلاعات جعبه‌های سیاه هر چه زودتر منتشر شود.»

این درخواست مقامات دولتی کانادا از ایران در حالی‌ست که عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه یک ‌روز پیش از آن گفته بود:

«جعبه‌های سیاه هواپیمای ساقط شده اوکراینی با هماهنگی به فرانسه ارسال شده و اطلاعات استخراج شده آن تنها در اختیار کشورهای ذی‌نفع از جمله ایران و اوکراین قرار خواهد گرفت.»

موسوی گفته بود:

«دولت فرانسه فقط موظف است اطلاعات جعبه سیاه را استخراج کند و من فکر نمی‌کنم [مقامات دولتی فرانسه] این اطلاعات را از طرق غیر‌رسمی منتشر کنند.»

به‌ گفته او، دولت فرانسه حق ندارد این اطلاعات را در اختیار رسانه‌ها قرار دهد.

به ‌دلیل عدم توانایی تکنولوژیک ایران برای بازخوانی جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی، این جعبه سیاه پس از اما و اگرهای فراوان، اواخر تیر ماه به پاریس منتقل شد.

محسن بهاروند، معاون حقوقی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، روز ۲۸ تیر با اعلام این خبر گفت که جعبه سیاه توسط «مسئولان سازمان هواپیمایی کشوری» و ‌همراه «یک نفر از قضات» به پاریس منتقل شده است.

این در حالی‌ست که مقامات دولتی ایران پیش‌تر از احتمال ارسال جعبه سیاه این هواپیما به اوکراین خبر داده بودند.

هواپیمای مسافربری نوع بوئینگ ۷۳۷ متعلق به شرکت هواپیمایی اوکراین، بامداد چهارشنبه ۱۸ دی ماه پس از برخاستن از فرودگاه بین‌المللی خمینی تهران به مقصد کی‌یف، پایتخت اوکراین از سوی پدافند هوایی سپاه پاسداران سرنگون شد.

در جریان این رویداد تمامی ۱۷۶ سرنشین این هواپیما کشته شدند. دست‌کم ۱۳۹ نفر از مسافران هواپیما ایرانی و ۵۷ نفر از آنها ایرانی-کانادایی بودند. مقامات جمهوری اسلامی پس از سه روز کتمان حقیقت ماجرا، در نهایت روز ۲۱ دی ماه به شلیک موشک پدافندی سپاه پاسداران به سوی این هواپیما به دلیل «خطای انسانی» اعتراف کردند.

غلامعباس ترکی، دادستان نظامی تهران روز ۹ تیر ماه در تشریح جزییات چگونگی شلیک دو موشک توسط پدافند موشکی سپاه به این هواپیمای مسافربری گفت:

«کاربر شلیک موشک بعد از پاسخ نگرفتن درباره مجوز شلیک اول، شلیک را انجام داده و ۲۶ ثانیه بعد باز هم بدون مجوز موشک دوم را شلیک کرده است.»

به‌ گفته ترکی، شلیک این موشک‌ها «قابل پیشگیری» بوده است.

• در همین زمینه

هواپیمای اوکراینی: ۱۰۰ روز دادخواهی، ده‌ها سوال بی‌پاسخ هواپیمای اوکراینی، چالش‌ دادخواهی و موضع سازمان قضایی نیروهای مسلح