وزیر بهداشت: کووید۱۹ ماهیت شتر گاو پلنگی دارد

خبرگزاری ایسنا: دکتر سعید نمکی در جلسه کمیته علمی کشوری مشورتی بیماری کووید۱۹ که به صورت ویدئو کنفرانسی برگزار شد، با اشاره به دستاورد‌های کشور در مدیریت و کاهش موارد ابتلا به کرونا در فاز اول این بیماری، گفت: از همان اولین روز‌های شیوع بیماری از همکارانم تقاضا کردم دور هم جمع شویم و در ستاد وزارتخانه مواردی را به اطلاع آن‌ها رساندم. با توجه به شناخت علمی که در رابطه با رشته ام از شاخص‌های آنتی ژنتیک ویروس دیدم، کاملا مشخص بود با پدیده پیچیده جدیدی روبرو هستیم، این ویروس با اجدادش تفاوت‌های ساختاری دارد و برخورد با آن برخورد ویژه‌ای است. همه باید چشم‌ها را لحظه به لحظه بازتر کنیم و برای مقابله با آن در آینده با مدلی متفاوت از قبلی برخورد کنیم.

وی افزود: به همکاران گفتم که کووید۱۹ ماهیت شتر گاو پلنگی دارد. به همین دلیل نیازمند همدلی و کمک ملی بودیم؛ در عرصه‌های برون بخشی و بین بخشی توانستیم وفاق ملی عظیمی را با لطف خدا، حمایت مقام معظم رهبری، رییس جمهور محترم، سایر دستگاه‌ها و بویژه همراهی مردم فراهم کنیم.

نمکی گفت: از روز نخست مشتاق بودم که بتوانیم در درون نظام سلامت از ابزار برجسته علمی دانشمندان این رشته در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور بهترین بهره را ببریم. در میانه‌های اسفند سال گذشته نامه‌ای به دکتر ملک زاده معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت نوشتم و عنوان کردم که با توجه به شیوع کووید ۱۹، بررسی جنبه‌های مختلف بیماری می‌طلبد تا تیم‌های تحقیقاتی متعدد در کلیه دانشگاه‌ها به این امر مهم بپردازند و موارد میزان شیوع، توزیع سنی ابتلا، اثربخشی رژیم‌های دارویی، میزان مرگ و میر، رابطه آن با سن، جنس و نژاد، ماهیت ویروس و جهش‌های احتمالی، بررسی روند اپیدمیولوژیک و قدرت سرایت بیماری، ردیابی منابع بیماری، تاثیر رفتار اجتماعی بر گسترش بیماری، تاثیر بیماری بر بهداشت روان جامعه و ... مورد بررسی قرار گیرد؛ چراکه ماحصل موضوعات مهم تحقیقاتی راهگشای همکاران در اصلاح رویه‌های مبارزه و کنترل بیماری خواهد بود؛ گرچه در این زمینه زحمات زیادی کشیده شد، اما متاسفانه هنوز جواب خیلی از این سوال هایم را ندارم.

وی با تاکید بر لزوم استفاده از ظرفیت استان ها، افزود: ما نباید در تهران بنشینیم و برای مملکت تصمیم بگیریم؛ دانشمندان این مملکت همه در تهران نیستند؛ گرچه در سه دانشگاه علوم پزشکی تهران معلمان برجسته‌ای داریم، اما همه علم مملکت در تهران نیست و استفاده از ظرفیت استان‌ها بزرگترین هنرمندی در رسیدن به پاسخ خیلی از سوال‌ها است.

وی ادامه داد: از روز اول از همکارانم خواهش کردم همکاران برجسته در دانشگاه‌های علوم پزشکی و حتی در دانشگاه‌های غیر علوم پزشکی را گرد هم جمع کنند؛ چراکه کووید۱۹ یک عامل بیماری زای چند وجهی است که ابعاد مختلف اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی متعددی دارد. به همین دلیل تنها نباید در درون جامعه پزشکی دنبال جواب سوال‌ها باشیم و باید حتما از متخصصان بین بخشی استفاده شود. این خواهش من به درازا انجامید. درخواستم آن بود که همه دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی افراد متخصص را معرفی کنند و آن‌ها در کلان مناطق تیم‌هایی تشکیل دهند و در این تیم ها، برجسته‌ترین نمایندگان علمی را انتخاب کنند و بتوانیم یک پارلمان از علمای رشته‌های مختلف موثر بر کنترل مدیریت و مهار بیماری در کشور و در ستاد مرکزی وزارتخانه داشته باشیم. متاسفانه این کار به طول انجامید و با سرعت مد نظر من جلو نرفت. خوشحالیم امروز در خدمت عزیزان به شکل ویدیو کنفرانس هستیم و بتوانیم اولین نشست را با همدلی شروع کنیم.

وزیر بهداشت تاکید کرد: همه باید بدانیم که این ویروس، ویروسی است بسیار پیچیده و مدت‌ها بشریت باید با آن دست و پنجه نرم کند. باید خودمان را برای یک راه پرسنگلاخ پیچیده در آینده آماده کنیم. هر کس ادعا کند این ویروس را خوب شناخته و ادعا کند درمان بیماری را یافته و هر کس ادعا کند مدل‌های اپیدمیولوژیک او منطق بر واقعیت است و به بهترین بیماریابی و درمان رسیده و در آینده هم با همین روش ادامه دهد، به نظرم نشانه دانشمندی نیست و نشانه نوعی توهم است؛ چراکه ویروس به مراتب پیچیده است و نمی‌توان صد در صد درباره آن قضاوت کرد؛ بنابراین هر چه درباره این ویروس، داروی موثر بر آن و تغییرات و پروتکل‌های درمانی انتخاب شده آن و همچنین در رابطه با مدل‌های اپیدمیولوژیک می‌گویید با بگویید "احتمالا" و "تا امروز".

وی تاکید کرد: تقاضای من از این تیم دانشمند این است که ضمن اتکا به یافته‌های خود در استان‌های مختلف، هرگز فکر نکنند آنچه به دست آوردند بهترین و ماندگارترین روش و دستاوردی است که می‌توان به آن تکیه کرد. تعجب می‌کنم یک نفر می‌گوید دارویی پیدا کردم که صد در صد ویروس را ریشه کن کرده است؛ این‌ها حرف‌های عالمانه و حکیمانه نیست، اهل علم و دانشگاه نباید این حرف‌ها را به این صراحت بزند.

وزیر بهداشت همچنین گفت: ما یک اقلیم پهناوریم و در این اقلیم پهناور، هیچ مدلی از بیماری‌ها را نمی‌توان به طور یکسان در استان‌ها قضاوت کرد؛ چراکه اچ ال ای‌های مختلف داریم و تغییرات ژنتیک و رفتار‌های اجتماعی و تغذیه‌های متفاوت و ... داریم. به همین دلیل باید در هر استان و در هر اقلیم و سرزمین مبتنی بر واقعیت‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و موارد مرتبط با نظام سلامت تحقیق کرد. من تردید ندارم که قوم ترکمن با قوم بلوچ با قوم عرب و بقیه اقوام سرزمین نسبت به ویروس و پروتکل‌های درمانی واکنش‌های متفاوتی دارند. همانطور که به عنوان مثال در استان خوزستان با استان فارس رفتار‌های متفاوت مدیریتی باید داشته باشید؛ چرا که رفتار اجتماعی آن دو سرزمین کاملا متفاوت است.

وی تاکید کرد: دانشمندان ما باید بدانند که این کار متعلق به یک رشته و یک تخصص نیست. این یک کار تیمی است و بدون یک کار مشترک تیمی امکان مدیریت بیماری نیست. بیماری کووید۱۹ دو فاز داشت؛ یک فاز ناشی از برخورد ویروس و یک فاز ناشی از برخورد سیستم ایمنی.

وزیر بهداشت درباره پروتکل‌های درمانی کرونا نیز گفت: از پروتکل‌های درمانی متفاوتی در این ایام حرف زدیم؛ ممکن است همکاری درباره یک پروتکل به نتیجه مطلوب رسیده باشد، اما به عنوان پروتکل که اعلام می‌شود مجموعه سنگینی از نسخه‌ها را روانه بازار می‌کند؛ این درحالیست که قبل از آن باید هماهنگی در این زمینه وجود داشته باشد.

وی همچنین درباره ایمنی زایی ویروس گفت: در این زمینه خواهشم آن است که کار کنید. دنیا دارد به این موضوع می‌رسد که بعد از گذشت دو و نیم تا سه ماه از ابتلا، بعضی از آنتی بادی‌ها حتی یک بیست و سوم روز‌های اول هم نیستند، ما واقعا چطور می‌توانیم به بخش ایمنی همورال در این بیماری فکر کنیم؟ ابتلای مجدد آیا عفونت مجددی است که بیمار ابتدا کاملا پی سی آرش سالم شده و بعد از سه ماه مجددا مبتلا شده یا ویروس قابلیت مخفی شدن در جا‌هایی دارد که پی سی آر منفی می‌شود و دوباره تکثیر می‌شود؟ هنوز در دنیا پاسخ واضحی برای آن نداریم.

وزیر بهداشت تاکید کرد: موتاسیون (جهش) ویروس را جدی بگیرید. خواهشم آن است که همکاران من نمونه‌های استانی را مرتب پیگیری کنند که آیا این همان ویروس ووهان است یا اتفاق جدیدی در آن می‌افتد. این پیام شما برای ما بسیار مهم است. ما باید بدانیم خودمان را برای چه شرایطی آماده کنیم. اگر ویروس در پاییز و زمستان به سمت خاموشی می‌رود باید بدانیم اگر هم به سمت چکشی می‌رود آن را هم باید بدانیم.

وی افزود: اگر در قم و گیلان پیک جدید داشته باشیم نشان از تفسیر متفاوتی است که در فارس و کرمان داریم. ما نباید در سیاه چاله‌ای بیفتیم که از پیش ندیدیم و حق خطا نداریم. باید با آمادگی کامل به سمت رصد ویروس رویم و اولین تغییر را گزارش کنیم. ممکن است با تغییر موتاسیونی جدید مجبور شویم تصمیمات سنگین ملی بگیریم.

وزیر بهداشت با تاکید بر لزوم استفاده از ظرفیت طب گیاهی، سنتی و آلترناتیو، گفت: باید طب گیاهی، سنتی و آلترناتیو مدیسین را مانند دنیا جدی بگیریم. نه با دم کرده و جوشانده شفابخش، خودمان را دست عطاری‌ها و شارلاتانیزم این قضیه بدهیم و نه باید این بحث علمی را کتمان کنیم که هربال مدیسین آلترناتیو به کمک درمان در همه دنیا آمده است. چینی‌ها هم از آن استفاده کرده اند. خواهشم این است که حتما همکاران دانشمند طب سنتی و طب گیاهی را کنار خود داشته باشید؛ کما اینکه اکنون هم تعدادی کلینیکال ترایال در این زمینه داریم.

وی درباره امکانات برای ایزوله کردن مبتلایان نیز گفت: این که چقدر قابلیت ایزوله افراد را داریم مهم است. اینکه آیا این امکانات در حاشیه شهر مشهد به میزان شمال شهر تهران است.

وزیر بهداشت درباره تاثیر کووید۱۹ بر سایر بیماری‌ها مانند بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن نیز گفت: واکسیناسیون تحت تاثیر این بیماری چقدر در استان‌ها افت کرده است و چه باید کرد؟ باید مناطق corona free را برای مردم تعریف کنیم تا با خیال راحت برای دریافت خدمات مادران باردار، واکسیناسیون کودکان و ... به درمانگاه‌ها و مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنند. این کمیته‌ها باید کمک کنند که تاثیر کووید۱۹ بر دیگر بیماری‌های واگیردار و پوشش واکسیناسیون را به حداقل برسانیم تا در آینده مجموعه‌ای از این گرفتاری‌ها به سراغ مان نیاید.

نمکی گفت: تحت تاثیر این بیماری، پوشش واکسیناسیون در دنیا به طور متوسط ۲۵ درصد کاهش داشته و ما شاید به ۱۵ درصد کاهش برسیم. این درحالیست که با واکسیناسیون توانستیم شش بیماری مسری را مهار کنیم. اگر به این موضوع توجه نشود، در آینده به سیاه چاله بیماری‌های واگیرداری خواهیم افتاد که همزمانی آن‌ها ما را گرفتار خواهد کرد.

وی همچنین به تاثیر کووید۱۹ بر بیماری‌های غیرواگیر اشاره کرد و گفت: تله مدیرسین را برای گروه‌های پرریسک راه بیندازیم؛ چراکه درصد زیادی از فوتی‌های کرونا دچار بیماری‌های زمینه‌ای هستند. الگو ارایه دهید که در هر استان چگونه می‌توانیم تاثیر کووید۱۹ بر بیماری‌های غیرواگیر را به حداقل برسانیم و چطور می‌توان بیماران مبتلا به بیماری‌های غیرواگیر را از در معرض قرار گرفتن کووید۱۹ در امان داشت. همچنین باید مد نظر داشت که کووید۱۹ چقدر بر بهداشت روان استان‌ها اثر گذاشته است؟ چه تاثیری بر وسواس و از طرفی بی خیالی داشته و در مجموع چقدر بر بهداشت روان خانواده‌ها اثر گذاشته است؟

وزیر بهداشت با بیان اینکه ۴۶ درصد از ابتلا‌ها در زنان خانه دار به دلیل مهمانی هاست، تاکید کرد: باید هنرمندان، صدا و سیما، اهل هنر و قلم به میدان آیند تا در آینده پدیده غم انگیزی به نام تخریب بهداشت روان در اثر این ایزولاسیون‌ها را شاهد نباشیم. باید برای بهداشت روان پریشان مردم راهیابی کنیم. در رابطه با معیشت مردم و سلامت باید با اقتصاد دانان و متخصصان علوم اجتماعی کنار هم جمع شویم و ببینیم چگونه می‌توان این موضوع را کنار هم مدیریت کرد.

وزیر بهداشت درباره مراسم محرم نیز گفت: محرم در پیش است؛ ماه عزای سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین که از کودکی وقتی در آغوش مادر بودیم در روضه امام حسین (ع) اشک گرم مادر بر سیمای ما می‌چیکید و ما با این عشق بزرگ شدیم. اما امسال چطور باید این مراسم را برگزار کنیم که سلامت به عنوان توصیه بزرگ دینی و مذهبی رعایت شود و مردم هم احترام به عزای امام حسین (ع) را داشته باشند. باید در این زمینه راهکار داشته باشیم.

وی با تاکید بر لزوم استفاده از دستاورد‌های دنیا در رابطه با ویروس کرونا گفت: امروز بدون ارتباط جهانی، این پانمدمی برطرف نخواهد شد.

وزیر بهداشت درباره واکسن کرونا و اقدامات ایران در این زمینه نیز گفت: درگوشه گوشه کشور روی بحث واکسن کار می‌کنیم. من هرگز اهل خالی بندی نیستم و هر حرفی که بالای ۹۰ درصد به آن اطمینان نداشته باشم حتی احتمالش را هم به مردم نمی‌گویم. درباره واکسن باید بگویم که در گوشه گوشه کشور در این زمینه کار می‌کنیم و در ساخت واکسن از خیلی از افراد مدعی در دنیا عقب نیستیم. اما چند سوال جدی پیش روی همه است؛ اول اینکه واکسن چقدر می‌تواند روی بیماری موثر باشد؛ چراکه سارس و مرس نشان دادند واکسن چندان کارساز نیست. همچنین ایمنی ناشی از واکسن چقدر می‌تواند استمرار داشته باشد؟ آیا مانند آنفلوآنزا می‌توان گفت سالی یک واکسن کافی است؟ هنوز نمی‌دانیم باید ایمنی همورال را تقویت کرد یا ایمنی سلولی یا هر دو را. هیچ کس نمی‌تواند جواب قاطع به این سوالات بددهد.

وی افزود:، اما می‌دانیم که واکسن به امسال نمی‌رسد و جا‌های دیگر که دراین زمینه می‌کنند به شدت مردد هستیم و ادعایشان خالی از واقعیت است. در واکسن هم باید در استان‌ها کار کنند و اطلاعات را با هم در میان بگذارند. واکسن سازی کاری تیمی است و استان‌ها باید با هم مشارکت کنند و بتوانیم به عنوان یکی از اولین کشور‌هایی که در رابطه با ساخت واکسن جلو خواهیم رفت، اعلام موجودیت کنیم.

وزیر بهداشت در پایان صحبت هایش گفت: من به این مجموعه مشورتی قوی در استان‌ها ایمان دارم. ما یک راه طولانی در پیش داریم؛ امواج گوناگونی از این ویروس و تاثیرات آن بر بقیه فیلد‌های کشور داریم که امیدواریم بتوانیم آن را مدیریت کنیم. درِ این وزارتخانه به روی همه اندیشه‌ها و گفتمان‌ها باز است و امیدوارم با گفتمان چند سویه موارد را مدیریت کنیم.