عقل و عشق در مُحرم کرونایی

این مطلب ممکن است در بعضی موارد صحیح باشد ولی اگر دقت کنیم در بین این دو تعارضی وجود ندارد منتها باید نگاهها اصلاح شود. آنکس که هدفش در زندگی حفظ خود و منافع خود است بسیاری از خطرپذیری ها را غیرعاقلانه می داند. اما اگر از لاک فردی بیرون بیاید آنوقت می تواند لذت ایثار را بچشد و عقل را پشتوانه عشق ببیند. چه کسی می تواند اظهار کند که عشق امام حسین علیه السلام به احیای دین جدش عاقلانه نبود، یا عقل سلیم چنین برنامه ای را محکوم می کند؟

بحث محرم و عزاداری برای سیدالشهدا یکی از این موارد است و عده ای عاشقانه در پی اجرای مراسم عزاداری هستند و معتقدند در این جا نمی شود کوتاه آمد و باید سنگ تمام گذاشت. از طرف دیگر دستور خدا این است که باید از جان خود و دیگران حفاظت کنید و اگر نکنید خطاکار بلکه مجرمید. وقتی برنامه مساجد ناگزیر تعطیل می شود یا حج ابراهیمی برگزار نمی شود دیگر برگزاری مراسم عزاداری به عنوان امر مستحب مؤکد جای خود دارد.

این روزها خیلی ها در مورد مسائل دینی اظهار نظر می کنند و از جمله خود بنده که فقط نظر شخصی ام را می نویسم و به عنوان پیشنهاد عرض می کنم و نه چیز دیگر. و آن این است که آیا می توان بین این دو جمع کرد یا خیر؟

آقای عبدالعلی بازرگان بریده فیلمی (کلیپی) داشت که در آن اظهار نظر کرده بود امر به معروف این چیزی نیست که الان جمهوری اسلامی درست کرده، معروف آنی است که در جامعه شناخته شده است. هرآنچه در جامعه شناخته شده باشد معروف است و مردم آن را می شناسند و دستور امر به-معروف هم دستور به همگامی با جامعه است. او اظهار می داشت که امام حسین هرگز برای مسائل فردی از قبیل نماز و حجاب و امثال این ها به مبارزه بر نخاست او مبارزه اش برای رفع ظلم بود.

سخنان وی، که من نقل به مضمون بیان کردم سخن تمامی نیست. امر به معروف فقط امر به آنچه در جامعه شناخته شده است نیست زیرا اگر مثلاً در جامعه ای فساد اعم از دزدی، غیبت، و انواع دیگر بداخلاقی ها شایع بود و جامعه هم آن را می شناخت و به آن عادت کرده بود آیا امر به آن امر به معروف تلقی می شود؟ ما نباید به خاطر دشمنی با کسی یا نظامی حقایق را انکار کنیم یا بخشی از آن را بگوییم. اینکه او می گوید عمده مبارزه امام با ظلم بود باید پرسید مگر ظالم برای چه مقاصدی ظلم می کند. او ستم می کند تا منافعش از هر نوع بی بند و باری تأمین شود و دیگران وابسته به او هم از آن برخوردار باشند. علی علیه السلام در نامه خود به مالک اشتر می فرماید مبادا آنچه که مربوط به همه مردم است را برای خود برگزینی که مصداق ظلم است. (ایاک و استئثار بما الناس فیه اسوه... نامه مالک فراز 85). اگر بی بند و باری جامعه در جهت مقاصد او باشد، آن را ترویج میکند و نام آزادی را بر آن می گذارد. پس این موارد باز می گردد به ظلم  و به اباحه همین مسائلی که ایشان آن را معروف نمی داند. بگذرم البته در اینجا من قصد دفاع از چیزی ندارم ولی می خواهم بگویم که سخن وی هم درست نیست.

سخن من در مورد محرم وکرونا است که باید همه علاقمندان به امام حسین انتخاب بهینه کنند. دیدیم و دیدید که این ویروس منحوس، که حال، دستاورد خود بشر است یا چیز دیگر، چگونه همه را خانه-نشین کرده و با کسی هم شوخی ندارد. از دست دادن این همه انسان های بی گناه و ارزشمند داغ بزرگی بر دل همه نهاده است. آیا می خواهیم به نام امام حسین این تلفات بیشتر شود و آیا امام حسین به این کار راضی است؟

پیشنهاد من این است که بیاییم از این تهدیدِ بزرگ فرصتی بسازیم. این زمان، زمان بسیار خوبی برای نقد منصفانه عزاداری های گذشته است. بیاییم در زمینه های زیر محققانه کار کنیم و صدا و سیما به عنوان مجری حتی فعالیت های خودش را هم در این زمینه زیر ذره بین نقد بگذارد و مردمِ در خانه را هم به فیض عزاداری برساند و هم ذهن و فکر آنها را در جهت یافتن طریق صحیح حق درگیر کند.

این برنامه ها می تواند شامل تعریف، توصیف، تحلیل، تفسیر، مقایسه، نقد، بیان کمبودها، ارائه راهکار و پیشنهادها و تولید آثار جدید در همه زمینه ها باشد. موضوعات مورد بررسی هم می تواند شامل: سخنرانیها، مداحی ها، هیئت ها، دسته ها، نوحه خوانیها، هزینه ها، و مقالات و کتابهای نوشته شده، اشعار سروده شده، فیلمهای ساخته شده و حتی مراسم خانگی و محفلهای خصوصی و نیز شیوة انتخاب آنها توسط مجریان صدا و سیما باشد. بعضی از این موارد به بخش کودکان، نوجوانان، جوانان، و میانسالان و پیشکسوتان تقسیم می شود. برنامه عزاداری به صورت عام در دیگر کشورها خود داستان دیگری است.

می توان در ابعاد گوناگون کارشناسان، قطعه هایی از هر یک از مراسم فوق را در گذشته دور و نزدیک به تفکیک نمایش دهند و سپس به نقد و بررسی بپردازند. هم از مردم اشک گرفته اند و هم آن-ها را به داوری نشانده اند. جذابیت برنامه ها به سلائق و هنرمندی کارشناسان و مجریان بستگی دارد. به عنوان مثال من دو برنامه عصرجدید و میدون در شبکه 3 را که ظاهراً پر بیننده است مثال می زنم. آیا علاقمندان به امام حسین نمی توانند برنامه های سنگین و دوست داشتنی در موارد بالا ترتیب دهند. قطعاً هنرمندان آئینی ما در ابعاد گوناگون دارای آثار فاخر و ارزشمندی هستند و می توانند ذهن و فکر خواننده را از مسیر درست با عشق به امام حسین پر کنند. به قول معروف امتحانش مجانی است.

هر یک از شبکه ها می تواند مسئول یک موضوع باشد، یا با برنامه ریزی مشارکتی به گونه ای برخورد کنند تا همگان بتوانند برنامه ها را تعقیب و استفاده کنند. همچنین می توانند برای ایجاد رقابت از مشارکت مردم بهره برده هم نظر خواهی نمود و هم در نقد و بررسی کتاب ها، مراسم، یا فیلم ها از مردم کمک گرفت و در صورت لازم جائزه هم گذاشت. بررسی نتایج این همه پرسی ها خط مشی ای برای برنامه های آینده ترسیم می کند. برنامه مجریان صدا و سیما را در تهیه برنامه های گذشته هم توسط صاحبنظران می توان به نقد گذاشت.

هزینه هایی که هر ساله به نام امام حسین انجام می شده امسال هیئات،  مساجد و تکیه ها با هماهنگی هم و تقسیم وظائف متکفل کمک به بخشی از مناطق محروم باشند و با گرفتن آمار و اطلاع لازم و با گریز از همپوشانی، با همکاری نهادهای موظف، مسئله فقر را آسیب شناسی کنند تا اینقدر چهره کشور نازیبا و کریه نباشد. آمارها و تجربیات را ثبت کنند و از بین نبرند تا در آینده آن را تکمیل و مجدداً استفاده کنند.

مطالب فوق پیشنهادهایی از جانب یک نفر است قطعاً افراد خوش ذوق و طراح در سطح جامعه و به ویژه علاقمندان به امام حسین فراوان است. در این زمینه به افراد جوان و جدید میدان بدهیم و از بعضی پیشکسوتان با اجازه خودشان که برنامه هایشان ممکن است تکراری باشد کمتر، و در حد ضرورت استفاده کنیم. باشد نسل جدید بیشتر و بیشتر با معارف امام حسین آشنا شوند. حرف دل جامعه را بشنویم و از انتقاد، حتی در نحوه عزاداری برای امام حسین علیه السلام نهراسیم. الان تا رسیدن ماه محرم فرصت خوبی است. علاقمندان به مکتب حسینی پا پیش بگذارند و با خلوص و صمیمیت هرکس از هر کاری که از عهده اش بر می آید با نظر و راهنمایی افراد با سواد و دلسوز دریغ نکند. باید مدیران همه تشکیلات تبلیغی از صمیم دل برای هر چه بهتر شدن عزاداری و ارادت به امام شهید اقدام جدی کنند و نه صرفاً به اجرای برنامه های سنتی دلخوش دارند.