روز جهانی دوستی؛ موسمی برای تحکیم رفاقت‌ها

از روزی که خودمان را شناختیم و سری به دنیای اطرافمان چرخاندیم، شاید پیدا کردن دوست در زندگی جزو نخستین کارهایی باشد که انجام داده‌ایم. دوستان افردی هستند که در کودکی و خردسالی همبازی‌مان شدند، در نوجوانی و جوانی شریک هیجانات و اتفاقات این دوره و در بزرگسالی، میانسالی و حتی کهنسالی همدمی برای دردهایی که شاید خیلی‌هایش را نمی توان با دیگران در میان گذاشت اما دوست در خیلی مواقع می‌شود، سنگ صبور و مرهم دردهای درون. به قول معروف هزار دوست کم است و یک دشمن بسیار!

تاریخچه روز جهانی دوستی

سال ها پیش از اینکه سازمان ملل بخواهد، روزی را به عنوان روز جهانی دوستی معرفی کند، چنین روزی در بیشتر کشورهای آمریکای جنوبی و بـه خصوص پاراگوئه، جشن گرفته می‌شد، تا این‌که در ۱۹۵۸ میلادی برگزاری روز جهانی دوستی پیشنهاد شد. در واقع فکر وجود روزی در تقویم برای بزرگداشت دوستی، سر یک میز شام در آمریکای جنوبی شکل گرفت؛ وقتی دکتر ریمون آرتمیو برات‌خو در جلسه شامی کـه با دوستانش در پورتو پیناسکو، شهری در ۲۰۰ مایلی شمال پاراگوئه، این موضوع را مطرح کرد. این میز شام بود که زمینه‌ساز انتخاب روزی برای گرامیداشت دوستی شد. دکتر "برات خو" در این جلسه پیشنهاد داد که چنین روزی با هدف گسترش دوستی و صلح در میان تمام افراد جهان، بدون درنظر گرفتن رنگ، نژاد و مذهب، برگزار شود. از این تاریخ بـه بعد، ۳۰ ژوئیه در پاراگوئه، بـه عنوان روز دوستی مشخص شد و توسط بسیاری دیگر از کشورهای جهان هم پذیرفته شد. در ادامه این جریان، فردی به نام "جویس هال"، موسس کارت‌های تبریک هالمارک در ۱۹۳۰، دوم آگوست را به عنوان روز دوستی معرفی کرد تا مردم انگیزه ای داشته باشند، مراتب دوستی خود را به یکدیگر ابراز کنند. بعد از این جریان در شرایطی که هیچ شخصی، فکر نمی‌کرد این ماجرا چندان هم جدی گرفته شود، "نین عنان" همسر کوفی عنان، دبیر کل سازمان ملل متحد با همکاری سازمان ملل و شرکت دیزنی در ۱۹۹۸ میلادی یک شخصیت کارتونی با نام "وینی پوه" را به عنوان سفیر دوستی در جهان، معرفی کرد. همین مناسبت باعث شد، بسیاری از دوستان در این روز برای یکدیگر هدیه و کارت بفرستند و مجمع عمومی سازمان ملل متحد هم در شصتمین جلسه خود ۳۰ جولای را به عنوان روز جهانی دوستی، نام‌گذاری کرد و از تمام کشورهای عضو خود نیز خواست که طبق فرهنگ و رسوم کشور خود، این روز را برگزار کنند.

 نظر دین درباره دوست

اهمیت داشتن دوست خوب تا آنجاست که در سیره ائمه اطهار(ع) و پیامبر(ص) تاکید بسیاری بریافتن دوست خوب و ضرورت توجه به این امر شده است. امام علی (ع) در حدیثی می‌فرمایند:" ناتوان‌ترین مردم شخصی است که از دوست گرفتن عاجز باشد و ناتوان‌تر از او فردی است که دوستی را که به دست آورده تباه سازد و از دست بدهد." (۱)

به جز تاکید بر ضرورت داشتن دوست در دین مبین اسلام و در نگاه ائمه اطهار(ع) در ارتباط با اینکه با چه افرادی دوست شویم و با چه اشخاصی رفاقت نکنیم و در خصوص آداب دوستی شرح و تفصیلات زیادی وجود دارد.

در خصوص ویژگی های یک دوست، حضرت محمد (ص) می‌فرمایند:" همنشین شایسته همانند عطرفروش است، اگر چیزی به تو ندهد، بوی عطرش به تو خواهد رسید".(۲)

همچنین مولای متقیان حضرت علی (ع) می‌فرمایند: "بدترین دوستان اشخاصی هستند که هنگام آسایش پیوند دارند و هنگام گرفتاری جدا می‌شوند.(۳) 

در این سخن امام علی (ع) نکته زیبایی نهفته است. چه بسیارند، رفیقانی که تنها در لباس دوست در وقت فراغت و حال خوش در کنار انسان هستند و زمانی که در شرایط سخت گرفتار شده‌ایم آنها را نیافته‌ایم.

احادیث بسیاری هم در خصوص رعایت کردن آداب دوستی و اهمیت این موضوع در کتاب های حدیث آورده شده است. برای مثال امام صادق (ع ) می‌فرمایند: "هرگاه فردی را دوست داشتی او را بدان آگاه ساز، زیرا اعلام محبت، محبت را میان شما استوارتر می‌سازد.(۴) 

همچنین از حضرت محمد (ص) پرسیدند، کدام همنشین بهتر است که ایشان فرمودند: شخصی که دیدن او شما را به یاد خدا اندازد و گفتار او دانش شما را بیفزاید و کردار او شما را به یاد آخرت اندازد.(۵) 

چگونه یک دوست خوب باشیم؟

از قدیم الایام گفته‌اند که پیدا کردن دوست سخت نیست، بلکه نگه داشتن آن سخت است. با این حساب است که باید بدانیم برای حفظ و قوام دوستی‌هایمان چه کارهایی لازم است انجام دهیم. قدم اول این است که دوستان‌مان را همان‌طور که هستند، بپذیریم. در واقع هرچه زمان بیشتری را با فردی بگذرانیم، کمتر از یکدیگر ایده‌آل می‌سازیم و بیشتر همدیگر را همان‌طور که هستیم، می‌پذیریم. دوستی واقعی نیز به همین معناست؛ این که عمیقا به یک نفر اهمیت دهیم، حتی وقتی می‌دانیم که هر ۲ پر از نقص هستیم. این یک واقعیت است که گاهی قرار نیست، برای دوستمان کار خیلی خاصی انجام دهیم؛ همین که برایش گوش شنوای خوبی باشیم در آن لحظه شاید بهترین کار ممکن باشد. شاید ساده به نظر برسد اما به اندازه‌ای که در مورد خودمان حرف می‌زنیم، باید به طرف مقابل هم گوش بدهیم. اگر هر مکالمه‌ای را به صحبتی یک طرفه در مورد احساسات خودمان تبدیل کنیم، دوست‌مان از این ارتباط چیزی به دست نمی‌آورد. با گوش دادن، او اطمینان خاطر پیدا می‌کند که به وی اهمیت می‌دهیم.

در هنگام گوش دادن به حرف‌هایش قضاوت را کنار بگذاریم و سعی کنیم از نگاه او دنیا را ببینیم. تنها در این صورت است که می‌توانیم به او بگوییم اگر در شرایط او بودیم چه می‌کردیم. اگر دوستمان در وضعیت بحرانی قرار دارد که مشکلش به نظر حل‌شدنی نیست، نگوییم "همه چیز درست می‌شود" گاهی نگفتن این جمله سخت است؛ اما اطمینان خاطر کاذب دادن اغلب بدتر از سکوت کردن است. در مقابل باید اجازه داد، طرف مقابل بداند که در میانه این بحران در کنارش هستیم و کاملا صادقانه و پرانرژی قصد داریم، برای حل مشکل کمکش کنیم. زمانی که اشتباهی مرتکب می‌شویم، عذرخواهی کنیم. این شاید یکی از کلیدی‌ترین کارها در یک ارتباط سالم باشد. اگر می‌دانیم که مرتکب اشتباهی شده‌ایم‌ به جای انکار کردن، مسوولیت آن را پذیریم. اگرچه دوستانمان از اشتباه ما خوشحال نمی‌شوند اما از این که به اندازه‌ کافی در رابطه پختگی به خرج داده‌ایم، قطعا خوشحال خواهند شد. در مقابل اگر دوستمان مرتکب اشتباهی شد، باید قدرت بخشیدنش را داشته باشیم، چون به هر حال هیچ شخصی در این دنیا بی‌عیب و نقص نیست.

نکته آخر اینکه کار عاقلانه‌ای است اگر بتوانیم دوستی‌مان را انعطاف‌پذیر کنیم و نخواهیم که مانند ۱۰ یا ۲۰ سال قبل باشیم. تغییراتی که طی سال‌ها در دوستی رخ داده را بپذیریم و یاد بگیریم که ما هم باید در این رابطه رشد کنیم و بالنده شویم.

پی‌نوشت:

۱- بحارالانوار جلد ۷۴ صفحه  ۲۷۸

۲- کنزالعمال جلد ۹ حدیث ۲۴۶۷۶

۳- غررالحکم جلد ۴ صفحه ۱۷۱

۴- اصول کافی جلد ۴ صفحه ۴۵۹

۵- بحارالانوار جلد ۷۴ صفحه ۱۸۶