بنیانگذار خط قرقیزی که بود؟/شاعری که توسط استالین پاکسازی شد

به گزارش خبرنگار مهر، قاسم تینیستان‌اف متولد ۹ سپتامبر سال ۱۹۰۱ میلادی در استان ایسیک کول فعلی روستای چیرپیکتی، دانشمند، شاعر و فعال دولتی قرقیزی بود. او بنیانگذار خط قرقیزی است. در سال‌های ۱۹۱۲-۱۹۰۹ میلادی خواندن و نوشتن را از دست ملای (روحانی) محلی آموخت و سپس در سال‌های ۱۹۱۶-۱۹۱۴ در مدرسه روسی شهر پرژیوالسک (کاراکول فعلی) به تحصیل مشغول شد. سال ۱۹۲۴ میلادی دانشکده قرقیزی-قزاقی معارف در شهر تاشکند را به پایان رساند.

او به سال ۱۹۲۳ میلادی الفبای قرقیزی را بر اساس الفبای عربی تأسیس کرد و سال‌های بعد در تغییر الفبای عربی زبان قرقیزی به لاتین و سپس به الفبای سیریلیک شرکت کرد. از سال ۱۹۲۳ الی ۱۹۲۷ میلادی به عنوان مدیر روزنامه «اک جال»، مجله‌های «جاس کایرات» (قزاقی) «سنا»، رئیس مرکز آکادمیکی کمیسیون علوم ترکستان و سپس مدیر روزنامه «ارکین تا» فعالیت کرد. در سال ۱۹۲۶ میلادی در نخستین نشست ترک شناسی در شهر باکو (آذربایجان) شرکت کرد و در آن با ارائه مقاله‌ای در مورد تغییر خط قرقیزی به لاتین سخنرانی مهمی را ارائه داد.

اسکناس‌های ده صومی قزقیزستان منقش به تصویر قاسم تینیستان‌اف

تینیستان‌اف اشعار فراوانی را سروده است که از میان آنها دفتر «مجموعه اشعار قاسم» شهرت بسیاری در کشورهای منطقه دارد. وی همچنین آثار مختلف خارجی از جمله آثار کریلوف شناخته شده‌ترین حکایت نویس روسی را به زبان قرقیزی ترجمه کرده است. در سال ۱۹۳۴ میلادی تینیستان‌اف به عنوان عضو شورای نویسندگان اتحاد جماهیر شوروی انتخاب شد.

تینیستان‌اف در تاریخ ۱ اوت سال ۱۹۳۷ میلادی مشمول سیاست پاکسازی بزرگ استالین قرار گرفت و به قتل محکوم شد. ۶ نوامبر سال ۱۹۳۸ میلادی حکم او را اجرایی کردند. تصویر او روی اسکناس‌های ۱۰ صومی قرقیزستان چاپ شده و دانشگاه دولتی استان ایسیک کول به نام قاسم تینیستان‌اف نامگذاری شده است. همچنین برخی خیابان‌ها و مدارس شهر بیشکک و مناطق قرقیزستان نیز به نام این شاعر و ادیب مشهور قرقیزی نامگذاری شده‌اند.

این مطلب را بخش پژوهش‌های رایزنی فرهنگی ایران در قرقیزستان برای مهر ارسال کرده است.