معاینه از راه دور

پزشکی از راه دور بحث این روز‌ها نیست و پیشینه دوری دارد. در برخی منابع، استفاده از این نوع درمان را مربوط به قرن ۱۸ و همزمان با اختراع تلفن و تلگراف دانسته‌اند.

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، کرونا چه بماند چه بعد از کشتار چندماهه‌اش برود هیچ چیز دیگر مثل گذشته نخواهد بود. زندگی میلیارد‌ها نفر انسان روی کره خاکی تغییر کرده و این تغییرات منجر به پیدایش سبک زندگی نوینی شده است.

شتاب این تغییر آن‌قدر چشمگیر و شگفت است که تعلل کوتاهی حتی باعث جا ماندن از غافله این دگرگونی‌ها می‌شود. اگر پیش از این سعی می‌شد مردمان این دهکده جهانی را با مشوق‌هایی به استفاده از فضای مجازی ترغیب کنیم حالا ویروس کرونا جای آن مشوق‌ها «تهدید نیستی و مرگ» را نشانده، آن‌قدر که اگر کسی به این نوع سبک زندگی رغبتی نداشته باشد، عمرش کوتاه‌تر می‌شود.

یکی از مصادیق بارز این تغییر سبک زندگی، تغییرات در نگرش شهروندان در حوزه سلامت است. ورود فناوری در ادوار گذشته هم باعث تحول ارتباط میان پزشک و بیمار شده، اما با افزایش سریع حجم اطلاعات در اینترنت، ارتباط پزشک و بیمار حالا شکل تازه‌ای به خود گرفته است.

جالب این‌که امروز بیش از ۴۰ درصد جست و جو‌های اینترنتی، مرتبط با حوزه سلامت است و بیش از ۶۰میلیون بیمار در طول روز از طریق جست و جو‌های اینترنتی و پزشکی از راه دور با پزشکان خود ارتباط برقرار می‌کنند. شیوع گسترده ویروس کرونا هم به نوعی کاتالیزور برای استفاده از این راه تبدیل شده است. اوایل همین فراگیری بود که یکی از مسؤولان وزارت بهداشت ایران اعلام کرد بیش از ۴۰ درصد مبتلایان به این ویروس در آن زمان در مراکز درمانی دچار شده‌اند و همین نکته به تنهایی باعث رواج استفاده از پزشکی از راه دور یا «تله مدیسین» یا نام متحول شده‌اش، یعنی «پزشکی‌آنلاین» شده است.

رسیدن هرم جمعیتی ایران به درمان بیشتر باشد یا فراگیری یکباره ویروس مرگبار کرونا، هر چه باشد فضای گسترده مجازی حالا پر شده است از آگهی‌های ویزیت آنلاین؛ معرفی کسب و کار‌های نوپا برای معاینه مجازی و باز شدن بی‌شمار صفحات اینستاگرامی و کانال‌های تلگرامی که در آن به شما خدماتی برای ویزیت و معاینه و درمان آنلاین می‌دهند.

اما این رابطه دورادور چقدر در تشخیص بیماری موثر است؟ چه مزایایی دارد و چه مشکلاتی پدید می‌آورد؟ اگر پای نظرات کاربران اغلب سایت‌هایی که چنین خدماتی ارائه می‌کنند بنشینید چیزی جز تعریف و تمجید دیده نمی‌شود و البته پر واضح است که این سایت‌ها با بازتاب نظرات منفی اقدامی ضدتبلیغی برای خودشان انجام نمی‌دهند.

اما آرش اسدی یکی از بیمارانی است که به تازگی از این امکان استفاده کرده است. از او درباره چگونگی این خدمات می‌پرسیم. او می‌گوید به نوعی مجبور به استفاده بوده، چراکه با تپش یکباره قلب در نیمه شب از خواب بیدار شده و به واسطه تنها بودن امکان رفتن به مراکز درمانی را نداشته. او می‌گوید: «با جست‌وجوی اینترنتی با یکی از این مراکز تماس گرفتم و بعد از چند دقیقه توانستم با پزشکی حرف بزنم. علائمم را توضیح دادم و او برایم دارو تجویز کرد.»

یکی از شکاف‌ها همین‌جا آشکار می‌شود. بیماری که توان رفتن به مرکز درمانی را ندارد، احتمالا توان رفتن به داروخانه برای تهیه دارو را هم نخواهد داشت.

هر چند آرش اسدی از این انتخاب راضی است، چراکه می‌گوید: «هر چند به واسطه حال نامساعدم مجبور به استفاده از این روش بودم، اما اگر نیاز دوباره‌ای ببینم ترجیحم استفاده از این نوع است تا این‌که بخواهم مراجعه به مراکز درمانی داشته باشم.»

وقتی معاینه حذف می‌شود
اما یکی از مهم‌ترین ابزار هر پزشکی برای تشخیص درست بیماری، معاینه بیمار است. معاینه‌ای که می‌تواند در روند درمانی بیمار مهم‌ترین نقش را ایفا کند و به درستی پروسه درمان بینجامد. با حذف چنین ابزاری پزشکان با چه مشکلاتی رو به رو خواهند شد؟
مجید نصیری، متخصص گوش و حلق و بینی است و نامش در فهرست پزشکان آنلاین به چشم می‌خورد. او معتقد است برای استفاده از مشاوره آنلاین پزشکی پیشفرض‌هایی لازم است که باید نسبت به آن آگاه بود. یکی از آن‌ها شناخت پزشک از سوی بیمار است. نصیری می‌گوید: «استفاده از این خدمات، زمانی مفید است که پزشک متخصص‌تان را به خوبی بشناسید. مشاوره آنلاین با اپراتورها، کار چندان عاقلانه‌ای نیست. پس بهتر است از خدماتی استفاده کنید که مشخصات پزشک در آن روشن است و می‌توانید نسبت به سوابق و تخصص پزشک، تحقیق کنید.»

درباره معاینه هم حرف‌هایی مطرح است، بسیاری از پزشکان معتقدند در بسیاری از ویزیت‌ها نیازی به معاینه وجود ندارد. اما به هر حال ممکن است در مواردی نیاز به معاینه بیمار باشد، مثل فشار خون. هر چند می‌توان در برخی موارد از امکانات اینترنت برای معاینه بیمار و حتی تماس چشم با چشم با بیمار استفاده کرد. به عنوان مثال، از بیمار می‌توان خواست از ضایعات پوستی‌اش عکس دیجیتالی تهیه کند و برای پزشک بفرستد یا این‌که از آزمایش‌ها و عکس‌های رادیو‌لوژی اسکن تهیه کند و بفرستد.

مجید نصیری، اما معتقد است بزرگ‌ترین ضعف این نوع درمان همان نبود معاینه بیمار است. او می‌گوید: «اگر بخواهیم معایب مشاوره آنلاین پزشکی را بررسی کنیم، می‌توان به کمبود معاینه حضوری و فیزیکی آن اشاره کرد. اصلی‌ترین مشکل در چنین ارتباطات آنلاینی، همان نبود معاینه است. اصلی‌ترین ابزار پزشک برای تشخیص، معاینه بیمار است. زمانی که امکان بررسی و معاینه فیزیکی بیمار وجود نداشته باشد، اطلاعات و تشخیص پزشک، حدودی خواهد بود.»

پزشکی آنلاین اورژانسی نمی‌شود

پزشکی از راه دور بحث این روز‌ها نیست و پیشینه دوری دارد. در برخی منابع، استفاده از این نوع درمان را مربوط به قرن ۱۸ و همزمان با اختراع تلفن و تلگراف دانسته‌اند. واژه پزشکی از راه دور، اما نخستین بار سال۱۹۲۰ به کار گرفته شد، هرچند کاربری آن از سال‌ها پیش آغاز شده بود. در سال ۱۹۴۸ هم برای نخستین بار تصاویر رادیولوژی بین دو بیمارستان فیلادلفیا و پنسیلوانیا در آمریکا و از طریق خطوط تلفن انتقال داده شدند تا این نوع درمان با شتاب شگفت فناوری به روزگار کنونی برسد.

هر چند حالا این روش درمانی به نوعی به انتخاب بیماران بستگی دارد، اما حالا در بسیاری از کشور‌ها از جمله ۳۲ ایالت آمریکا پزشکی از راه دور به قانون ثابت بیمارستانی تبدیل شده است. البته برای استفاده از پزشک آنلاین بیماران باید مواردی را در نظر بگیرند.

برخی از این موارد آن‌قدر بدیهی است که نیاز به گفته شدن ندارد، اما مجید نصیری این بدیهیات را هم لازمه آگاهی بخشی می‌داند و می‌گوید: «مشاوره آنلاین پزشکی برای زمان‌هایی مناسب است که هیچ مورد اورژانسی وجود ندارد. برای موارد اورژانسی، مشاوره آنلاین اصلا گزینه مناسبی نیست. استفاده از ارتباط مجازی با دکتر متخصص، برای زمان‌هایی مناسب است که به پزشک دسترسی ندارید. مثلا تعطیلات عید یا مناسبت‌های خاصی که در سفر هستید و تنها راه دسترسی‌تان فضای مجازی است. در چنین شرایطی می‌توانید از فناوری استفاده کنید.»

حذف پزشک؛ افزایش استرس

بسیاری حضور در مطب پزشکان و حتی مراکز درمانی را بخشی از روند درمانی می‌دانند. آن‌ها بر این باورند که حضور فیزیکی در کنار یک پزشک به‌شدت از میزان استرس و نگرانی بیمار می‌کاهد و همین در روند درمان احتمالی کمک شایانی می‌کند. همین باور است که آن‌ها را مجاب به حضور کرده و به این باور رسانده که ویزیت آنلاین هیچ‌گاه نمی‌تواند در روند درمانی بیماران موثر باشد، اما مجید نصیری می‌گوید: «مشاوره با متخصص، استرس، اضطراب و نگرانی‌تان را کاهش می‌دهد. گاهی مشاوره با پزشک و دستیابی به اطلاعات صحیح پزشکی، کمک فوق‌العاده زیادی به بهبود وضعیت‌تان می‌کند.»

او معتقد است اگر همان پیش‌فرض‌ها درباره پزشکی آنلاین را بدانیم، مقاومتی در برابر استفاده از این خدمات نشان نمی‌دهیم. او می‌گوید: «گاهی شرایطی مشابه شرایط فعلی، امکان مراجعه لحظه‌ای را به ما نمی‌دهد. در چنین شرایطی، بهترین روش برای کاهش استرس و نگرانی، ارتباط مستقیم و آنلاین با پزشک است. گاهی با جست و جو در خصوص بیماری خاصی می‌توانید علائم و درمان آن را مشاهده کنید، اما در بیشتر مقالاتی که در سایت‌های غیرپزشکی و غیرتخصصی یافت می‌شود، اطلاعات اشتباه بسیاری به مخاطب ارائه می‌شود. پس می‌توان گفت، مشاوره آنلاین با پزشک متخصص، بسیار مطلوب‌تر از مطالعات این‌چنینی و ایجاد استرس و نگرانی است.»

یک دقیقه تجویز دارو؛ ۴۸ هزارتومان

وقتی معاینه بیمار از روند درمانی حذف می‌شود، معایب دیگری هم شکل می‌گیرد که یکی از آن‌ها تجویز داروست. طبق قوانین، تجویز دارو بدون معاینه حضوری امکان‌پذیر نیست و در مشاوره آنلاین، صرفا راهنمایی‌هایی به‌منظور تشخیص حدودی و کاهش استرس بیمار انجام می‌شود.

هر چند مزایایی همچون کاهش هزینه برای بیمار در این روش وجود دارد، اما این ویژگی هزینه‌هایی هم دارد. از جمله این‌که امکان نسخه نوشتن و درخواست عکس و آزمایش در این روش وجود ندارد و برای هزینه‌های ویزیت آنلاین هم نمی‌توان از خدمات بیمه استفاده کرد. در زمانه شیوع گسترده کرونا حالا فضای مجازی پر است از این مطب‌های مجازی.

هر چند غالب افرادی که از این امکانات استفاده کرده‌اند تا حدودی از آن رضایت دارند، اما بخشی از شهروندان هم از اعتمادشان به این نوع درمان ناراضی هستند. حسین یکی از آنهاست که می‌گوید با پرداخت ۴۸ هزار تومان و ارسال علائم بیماری‌ام در واتس‌اپ یکی از پزشکان، فقط یک فایل صوتی یک دقیقه‌ای دریافت کردم که در آن به تجویز چند دارو پرداخته بود. بدون این‌که با من حتی حرف بزند.

بیشتر بخوانید

• شیوع پدیده نوظهور معاینه پزشکی در پیام رسان‌ها!

منبع: روزنامه جام جم

انتهای پیام/