کاهش شدید قیمت خرید گاز از کشورهای تولیدکننده به دلیل شیوع کرونا

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت نفت، شیوع ویروس کرونا سال ۲۰۲۰ را به سالی غیرعادی برای اقتصاد جهان تبدیل کرده است. بسیار از صنایع در شوک هستند و پیش‌بینی آینده برای آنها دشوار. صنعت گاز یکی از همان صنایع است. قیمت گاز هم‌زمان با شیوع ویروس کرونا با کاهش همراه شد و تقاضا برای این سوخت روند نزولی در پیش گرفته است، پیش‌بینی‌ها هم حاکی از کاهش سرمایه‌گذاری در این صنعت است. چه تصویری از آینده این صنعت وجود دارد؟ تأثیر پاندمیک کووید ۱۹ بر تقاضای گاز چگونه است؟ چشم‌انداز روشنی برای سرمایه‌گذاری در بخش LNG وجود دارد؟ جی‌ای‌سی‌اف چه اقدام‌هایی برای تقویت نقش گاز طبیعی در ترکیب انرژی جهان می‌تواند انجام دهد؟ مجمع کشورهای صادرکننده گاز برای تقویت نقش خود با سایر صادرکنندگان گاز همانند آمریکا، استرالیا، کانادا رقابت دارد؟ جی‌ای‌سی‌اف با توجه به شرایط موجود ممکن است سیاست‌های خود را تغییر دهد؟

یوری سنتورین، دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز پاسخگوی این پرسش‌ها در فضای شوک‌آور کنونی است. او اما امیدوارانه می‌گوید: «سال ۲۰۲۱، تقاضای گاز دوباره رشد خواهد کرد، با این حال ما خوش‌بینی محتاطانه‌ای خواهیم داشت، زیرا مدت زمان شیوع آن و شدت تأثیر آن نامشخص است.» سنتورین این خبر را هم می‌دهد: جی‌ای‌سی‌اف به‌تازگی مؤسسه تحقیقات گاز را در الجزایر تأسیس کرده است.

پیشتر عنوان کرده بودید گاز طبیعی در زمینه توسعه پایدار و برنامه تغییر وضع آب و هوا نقش اساسی در ترکیب انرژی آتی خواهد داشت. آیا با در نظر گرفتن تحولات اخیر از نظر اقتصاد جهانی، پیشرفت‌های فناوری و ملاحظات زیست‌محیطی، همچنان همین عقیده را دارید؟

گاز طبیعی دارای مزایایی ذاتی از جمله مقرون به صرفه بودن، قابل اطمینان بودن، انتشار کربن کم و امنیت تولید حتی با وجود ضربه‌های شدیدی مانند همه‌گیری ویروس کرونا به بازارهای جهانی است. گاز طبیعی به‌ویژه در پی بهبود اقتصادهای در حال تغییر به دلیل قیمت پایین گاز طبیعی می‌تواند جایگزین زغال‌سنگ در تولید برق شود. جنبه دیگر آن پشتیبانی از انرژی‌های تجدیدپذیر است. طبیعت متنوع گاز، همچنین آن را در چند بخش و سناریوهای توسعه‌ای سبد انرژی جهانی مانند هیدروژن، ایده‌آل می‌کند. از این رو، چشم‌انداز میان‌مدت و بلندمدت گاز طبیعی بسیار امیدوارکننده است.

مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌ای‌سی‌اف) پیش‌بینی می‌کند که امکان بالقوه گاز برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای می‌تواند با استفاده از عملی کردن کربن‌زدایی از آن افزایش یابد که از آن جمله می‌توان از فرآیند مانع انتشار دی‌اکسید کربن شدن در محل تولید (CCUS) و توسعه هیدروژن یاد کرد.

پیشرفت فناوری در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر که سبب کاهش هزینه و بهبود کارایی آن می‌شود، می‌تواند به افزایش رقابت در استفاده از منابع تجدیدپذیر در بلندمدت بینجامد. این در حالی است که فرض بر این است که پیشرفت فناوری در بخش گاز طبیعی به‌ویژه در زمینه جلوگیری از تولید دی‌اکسید کربن و متان نیز تحقق می‌یابد.

جی‌ای‌سی‌اف به‌تازگی مؤسسه تحقیقات گاز را در الجزایر تأسیس کرده است. علت تأسیس این مؤسسه ارتقای نوآوری به‌ویژه در زمینه فناوری‌هایی است که سبب کاهش آلودگی‌های محیطی ناشی از گاز طبیعی می‌شوند. این مجمع، همچنین ابتکار عمل در ایجاد چارچوبی برای دانش و راه‌حل‌های زیست‌محیطی را آغاز کرده که هدف آن ایجاد بستری حمایتی و مشارکتی برای کشورهای عضو است تا بتوانند بهترین روش‌ها را برای مقابله با چالش‌های زیست‌محیطی به اشتراک بگذارند.

جی‌ای‌سی‌اف تلاش خود را برای ارتقا و ارزیابی راه‌های مناسب به‌منظور کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از سیستم‌های انرژی، هم‌زمان با حمایت از پیشرفت اقتصادی و اجتماعی جمعیت دنبال می‌کند. جی‌ای‌سی‌اف خواستار همکاری با همه طرف‌های علاقه‌مند به مشارکت در گفت‌وگوهای اقلیمی است و بیانیه ارائه‌شده در کنفرانس تغییرات آب‌وهوایی سازمان ملل (COP-۲۵) در مادرید در دسامبر ۲۰۱۹، بر این نکته تأکید دارد.

ما همچنین بر نقش اساسی گاز طبیعی در دستیابی به اهداف توسعه پایدار سازمان ملل(SDG)، به‌ویژه هدف شماره هفت، به‌عنوان یک منبع طبیعی سازگار با محیط‌زیست، مقرون به صرفه، قابل اعتماد، در دسترس و انعطاف‌پذیر برای اطمینان از توسعه اقتصادی و پیشرفت اجتماعی تأکید می‌کنیم.

به اعتقاد ما، اقدام‌های پساکرونایی که هدفشان استفاده گسترده از انرژی‌های پاک و استفاده نکردن از منابع هیدروکربنی است، با چالش‌های بسیاری روبه‌رو می‌شوند. نخست، افزودن محدودیت‌های جدید، مانند مالیات کربن یا تحمیل استانداردهای سختگیرانه زیست‌محیطی بر اقتصادهای تضعیف‌شده، دشوار است. دوم، تأمین بودجه بسته‌های محرک اقتصادی سبز همچنان یک مسئله اساسی است، زیرا این موضوع خطر بدهی و اعتبار اقتصادی اقتصادهای دنیا را تقویت می‌کند. سوم، انرژی‌های پاک، بدون در نظر گرفتن منابع هیدروکربنی، همچنان با موانع فنی و اقتصادی روبه‌رو هستند که می‌تواند در رقابتی شدن عرضه انرژی تأثیر داشته باشد. حتی انرژی‌های خورشیدی و باد نیز که هزینه‌هایشان کاهش یافته، همچنان با چالش‌هایی در زمینه ادغام و تهیه پشتیبان برای تولید متناوب روبه‌رو هستند.

بنابراین معتقدیم با وجود اینکه گاز طبیعی یک منبع انرژی هیدروکربنی است، باید یک انرژی پاک در نظر گرفته شود و به‌عنوان اهرمی برای ترمیم اقتصادی پس از این بیماری قرار گیرد. در واقع، گاز طبیعی منبع انرژی رقابتی و سازگار با محیط‌زیست را فراهم می‌کند و ویژگی‌هایی دارد که امکان دستیابی به تعادل بین ابعاد زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی و توسعه پایدار را فراهم می‌کند.

تأثیر پاندمیک کووید ۱۹ را روی تقاضای گاز در کوتاه‌مدت و بلندمدت چگونه ارزیابی می‌کنید؟

کاهش تقاضای جهانی گاز در سال ۲۰۲۰، می‌تواند در بهترین حالت ممکن ۲ تا ۳ درصد و در بدترین حالت تا ۵ درصد باشد که دلیل آن یک زمستان معتدل دیگر و بیماری همه‌گیر کروناست که دنیا را به سمت رکود جهانی و کاهش تقاضای گاز به‌ویژه در بخش‌های برق و صنعتی سوق می‌دهد. در سال ۲۰۲۱، تقاضای گاز دوباره رشد خواهد کرد، با این حال ما خوش‌بینی محتاطانه‌ای خواهیم داشت، زیرا مدت زمان شیوع کووید ۱۹ و شدت تأثیر آن نامشخص است.

بر اساس برآوردهای اولیه ما، مصرف گاز در سال ۲۰۲۲ به سطح سال ۲۰۱۹ خواهد رسید. هم‌زمان با آن، می‌توان انتظار داشت با کمک قیمت پایین فعلی گاز و عرضه فراوان آن، گاز بیشتری جایگزین زغال‌سنگ شود و به بهبود بیشتر تقاضا بینجامد. انتظار می‌رود این عامل‌ها به‌عنوان نیروی محرکه در بخش برق اروپا و بازارهای آسیا - اقیانوس عمل کنند و تحت حمایت سیاست‌های تغییر انرژی قرار گیرند. به‌ویژه، روند توقف استفاده از زغال‌سنگ برای تولید برق در اروپا سبب ایجاد چشم‌اندازهای بیشتری برای استفاده از گاز طبیعی در میان‌مدت می‌شود.

از جهت، تقاضای گاز طبیعی مایع‌شده (ال‌ان‌جی)، تجارت جهانی آن در سال ۲۰۲۱ رو به کاهش خواهد بود. در مقایسه با رشد ۱۱.۶ درصدی سال ۲۰۱۹، امسال انتظار داریم سطح رشد آن حدود ۳ تا ۳.۵ درصد باشد، زیرا پروژه‌های ال‌ان‌جی کمتری انجام می‌شود و این خطر وجود دارد که ایالات متحده آمریکا سالانه حدود ۵ تا ۱۰ میلیون تن از تولید ال‌ان‌جی خود را به دلیل پایین بودن قیمت قراردادهای تک‌محموله‌ای جهانی از دست بدهد. این در حالی است که پس از بهبود رشد تقاضا به حدود ۷ درصد در سال ۲۰۲۱، پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳ رشد تجارت ال‌ان‌جی به آهستگی به حدود ۱.۵ تا ۲ درصد در سال کاهش یابد. علت آن کند شدن ظرفیت جدید ال‌ان‌جی خواهد بود. انتظار می‌رود این رشد تقاضا از بهبود قیمت قراردادهای تک‌محموله‌ای و قیمت ال‌ان‌جی حمایت کند و عرضه مازادی را که اکنون مشاهده می‌کنیم تعدیل خواهد کرد.

باور داریم گاز طبیعی در درازمدت به‌عنوان یک سوخت ضروری در روند انتقال انرژی باقی می‌ماند و با حمایت مثبت بسیاری از کشورها مواجه خواهد شد. برآورد می‌شود تقاضای گاز از هم‌اکنون تا سال ۲۰۵۰ با رشد حدود ۵۰ درصدی به حدود ۵ هزار و ۸۵۰ میلیارد مترمکعب برسد. همان‌طور که پیش از این گفته شده است، سهم گاز طبیعی در سبد انرژی جهانی در دوره یادشده به‌طور موازی از ۲۳ درصد به ۲۷ درصد خواهد رسید.

جی‌ای‌سی‌اف کاملاً اطمینان دارد که آینده گاز و تقاضای ال‌ان‌جی در سال‌های آینده درخشان خواهد بود. کشورهای عضو جی‌ای‌سی‌اف شرکای کاملاً قابل اعتمادی هستند و به برقرار کردن ثبات در بازار گاز با عرضه قدرتمندشان به بازار جهانی متعهدند.

با توجه به کاهش تقاضای گاز طبیعی، وجود مازاد عرضه LNG و افت قیمت‌ها در شرایط جاری بازار، چشم‌انداز روشنی برای سرمایه‌گذاری در بخش LNG وجود دارد؟

سال ۲۰۲۰ به سالی غیرعادی برای اقتصاد جهانی تبدیل شده است که در آن بسیاری از صنایع از جمله گاز به دلیل شیوع ویروس کرونا دچار شوک شده‌اند. شاهد کاهش تقاضای گاز در بسیاری از مناطق به دلیل تحمیل اقدام‌های صورت‌گرفته برای مهار ویروس کرونا هستیم که در کنار مازاد عرضه ال‌ان‌جی سبب قیمت‌های بی‌سابقه پایین گاز شده است.

طبیعی است که بسیاری از اپراتورهای گازی از جمله شرکت‌های گازی ملی و بین‌المللی در یک چهارم ابتدایی و دوم سال ۲۰۲۰ به دلیل قیمت پایین گاز متحمل خسارت شده‌اند. در این شرایط نامساعد، فعالان بازار مجبور شده‌اند هزینه‌های خود را کاهش دهند که بالطبع کاهش سرمایه‌گذاری نخستین بخشی است که دچار آسیب می‌شود. شرکت‌های گازی برای نگهداری بودجه سرمایه‌گذاری در همان سطحی که پیش از ظهور ویروس کرونا تصویب شده بود، جریان نقدینگی کافی ندارند.

همه زیرمجموعه‌های صنعت گاز از جمله صنایع بالادست، میانی و پایین‌دست، شاهد کاهش جریان سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۲۰ بوده‌اند. اجرای بسیاری از پروژه‌ها، با تصمیم سرمایه‌گذاری نهایی (FID) که پیش از این گرفته شده است، با تأخیر مواجه شده‌اند و احتمالاً دیرتر از آنچه انتظار می‌رفت به بهره‌برداری می‌رسند. چند مورد از پروژه‌های جدیدی که انتظار می‌رفت تصمیم سرمایه‌گذاری نهایی آنها در سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ اتخاذ شود تا زمان بهبود شرایط بازار متوقف شده‌اند. برای مثال، مجریان پروژه‌های ال‌ان‌جی به دلیل ناتوانایی در اجرای قراردادهای طولانی‌مدت عرضه، با مشکل جذب منابع مالی مواجه شده‌اند.

در نتیجه احتمال دارد سرمایه‌گذاری در صنعت جهانی گاز در سال ۲۰۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش یابد. تأخیر در سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ال‌ان‌جی می‌تواند ظرفیت مایع‌سازی گاز طبیعی را محدود و نقص قابل‌توجهی را در سطح تولید میان‌مدت ایجاد کند. رشد تقاضای ال‌ان‌جی از ظرفیت مایع‌سازی گاز طبیعی فراتر می‌رود و تأخیر در ارائه مجوز پروژه بر روند توسعه زیرساخت‌های فرآیند تبدیل دوباره ال‌ان‌جی به گاز طبیعی و تبدیل ال‌ان‌جی به پروژه‌های نیروگاهی، به‌ویژه در آسیا تأثیر می‌گذارد. باید درک کنیم که فقدان سرمایه‌گذاری امروز ممکن است امنیت تأمین گاز در میان‌مدت را به مخاطره بیندازد، بنابراین کاهش شدید جریان سرمایه‌گذاری نگرانی مهمی نه‌تنها برای عرضه‌کنندگان گاز، بلکه برای مصرف‌کنندگان گاز است. به نفع خریداران و فروشندگان است که جریان سرمایه‌گذاری را در حداقل سطح لازم حفظ کنند.

با وجود این ممکن است بتوانیم انتظار داشته باشیم که با کاهش محدودیت‌های اعمال‌شده برای مهار ویروس کرونا و نزدیک شدن به فصل زمستان، تقاضای گاز دوباره در چند ماه آتی افزایش یابد. این عامل در کنار کند شدن روند رشد عرضه ال‌ان‌جی، سبب بهبود جزئی قیمت گاز از سال ۲۰۲۱ می‌شود. در نتیجه، انتظار می‌رود شرایط مالی بسیاری از اپراتورهای گاز بهبود یابد، زیرا این امکان برای آنها فراهم می‌شود که به‌تدریج سرمایه‌گذاری را افزایش دهند، پروژه‌های فعلی را دوباره راه‌اندازی کنند و پروژه‌های جدید را آغاز کنند. درباره چشم‌اندازهای بلندمدت، صنعت گاز جهانی از پتانسیل بسیار خوبی برای جذب سرمایه‌گذاری کافی برخوردار است، زیرا پیش‌بینی می‌شود گاز طبیعی که دارای مزایای زیست‌محیطی نسبت به سایر سوخت‌های فسیلی است، جایگاه خود را تثبیت کند و سهمش را در سبد انرژی جهانی افزایش دهد.

پیش از همه‌گیری ویروس کرونا، ظرفیت ال‌ان‌جی معادل تقریباً ۲۰۰ میلیون تن در سال (به‌ویژه در ایالات متحده) هدف تصمیم سرمایه‌گذاری نهایی در سال ۲۰۲۰ بود. این در حالی است که کاهش قیمت جهانی نفت و گاز که با همه‌گیری کرونا تشدید شده، سبب به تعویق افتادن حدود ۱۱۵ میلیون تن ظرفیت ال‌ان‌جی تا سال ۲۰۲۱ و پس از آن شد. افزون بر این، محدودیت‌های مسافرتی اعمال‌شده برای مهار ویروس کرونا بر امضای قراردادهای خرید و فروش بلندمدت ال‌ان‌جی (SPA) برای تأمین مالی پروژه تأثیر گذاشت که این موضوع نیز به تعویق تصمیم‌های سرمایه‌گذاری نهایی کمک کرد. حدود ۷۱ میلیون تن از ظرفیت ال‌ان‌جی از جمله مرحله اول پروژه گسترش ال‌ان‌جی قطر (با ظرفیت ۳۳ میلیون تن در سال) و بعضی از پروژه‌ها در روسیه و ایالات متحده قرار است در سال جاری مجوز بگیرند. نخستین مرحله از پروژه گسترش ال‌ان‌جی قطر و یک یا دو پروژه از ایالات متحده به احتمال زیاد امسال به تصمیم سرمایه‌گذاری نهایی خواهند رسید. با این حال، در صورتی که قیمت نفت و گاز پایین بماند و قراردادهای خرید و فروش بلندمدت ال‌ان‌جی برای حمایت از بودجه امضا نشوند، ممکن است سایر پروژه‌های ال‌ان‌جی در سال ۲۰۲۰ به تعویق بیفتند.

مهم‌ترین اقدام‌هایی که مجمع کشورهای صادرکننده گاز برای تقویت نقش گاز طبیعی در ترکیب انرژی جهان در رقابت با سایر منابع انرژی انجام می‌دهد چیست؟

شاهد برخی سوءتفاهم‌ها درباره نقش گاز طبیعی در ایجاد چالش‌های انرژی و پایداری آن در آینده هستیم. علت اصلی این سوءتفاهم، این عقیده است که سیستم‌های انرژی در آینده باید صرفاً به منابع انرژی‌ای که هیچ کربنی منتشر نمی‌کنند - به‌خصوص منابع انرژی تجدیدپذیر متناوب - تکیه کنند و منابع هیدروکربنی را کنار بگذارند. این در حالی است که ویژگی‌های اقتصادی و فنی منابع تجدیدپذیر به‌گونه‌ای است که توانایی آنها در برآورده کردن نیازهای عظیم جمعیت و اقتصادهای در حال رشد به انرژی را به‌ویژه در مناطق در حال توسعه زیر سوال می‌برد.

می‌دانیم که گاز طبیعی - به‌عنوان پاک‌ترین منبع انرژی هیدروکربنی - و منابع انرژی تجدید پذیر می‌توانند همراهان خوبی در ارائه راه‌حلی کارآمد برای رفع چالش‌های انرژی و پایداری آن باشند. استفاده از گاز به جای سوخت‌های مملو از کربن سبب کاهش فوری تولید کربن می‌شود. افزون بر آن، راه‌حل‌های نوظهوری مانند فرآیند مانع انتشار دی‌اکسید کربن شدن در محل تولید (CCUS) و هیدروژن آبی وجود دارد که سبب کربن‌زدایی از گاز در سیستم‌های انرژی می‌شود.

بیشتر اقدام‌های ما از اعلامیه‌های اجلاس جی‌ای‌سی‌اف و راهبردهای بلندمدت ما حاصل می‌شود که ما را به تلاش برای دستیابی به اهداف راهبردی خاصی از جمله ترویج گاز طبیعی به‌عنوان سوخت منتخب، ارائه پشتیبانی از کشورهای عضو در ارزیابی و پیش‌بینی تحولات بازار گاز با هدف تبدیل شدن به مرجعی در چشم‌انداز گاز، آگاه‌سازی و آماده‌سازی کشورهای عضو برای پرداختن به چالش‌ها و بهره‌مندی از فرصت‌هایی که ممکن است در آینده به‌وجود آید، ایجاد درک مشترک از شرایط بازار به‌منظور ایجاد دیدگاه‌ها و مواضع مشترک در مورد توسعه بازار جهانی گاز و ترویج آنها در سطح بین‌المللی و در نهایت فراهم کردن چارچوبی برای همکاری بین کشورهای عضو جی‌ای‌سی‌اف ملزم می‌کند.

در زمینه بینش و تحلیل، مجمع به‌طور منظم مطالبی علمی را درباره شرایط گاز طبیعی با استفاده از روش‌ها و ابزارهایی متنوع مانند مطالب و رویدادهایی از قبیل مدل جهانی گاز جی‌ای‌سی‌اف (اکنون با عناصر هوش مصنوعی و فناوری‌های دیجیتال)، چشم‌انداز جهانی گاز ۲۰۵۰، گزارش سالانه کوتاه‌مدت بازار گاز، نمایندگان ویژه‌ای برای ارائه داده‌ها و آمار، مکانیسم تبادل داده، بررسی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت بازار گاز و در نهایت بولتن‌های آماری ماهانه، سه ماهه و سالانه در حوزه فعالیت‌های پژوهشی ارائه می‌دهد. این مجمع همچنین ابتکار عمل در ایجاد چارچوبی برای دانش و راه‌حل‌های زیست‌محیطی را آغاز کرده که هدف آن ایجاد بستری حمایتی و مشارکتی برای کشورهای عضو است تا بتوانند بهترین روش‌ها را برای مقابله با چالش‌های زیست‌محیطی به اشتراک بگذارند. تفسیرهای کارشناسی در انتشار آخرین یافته‌ها و نظرهای ما نقش مهمی را ایفا می‌کنند.

افزون بر این، همان‌طور که پیش از این نیز اشاره شد، پژوهشگاه گاز در الجزایر به ارتقای نوآوری اختصاص خواهد یافت، به‌ویژه فناوری‌هایی که سبب کاهش اثرات مخرب زیست‌محیطی گاز می‌شوند. در واقع، تاکنون سه پروژه منتخب از مجموع ۲۹ طرح پیشنهادی با عنوان ال‌ان‌جی به‌عنوان سوخت بخش حمل‌ونقل و بانکرینگ (مسائل فنی و اقتصادی)، اصول و روش ارزیابی و تشخیص مخازن گازی گرفته شده و مخازنی که به دلایل طبیعی شکسته‌اند و انتخاب معیار و فناوری برای بازیابی گازهای مشعل در کشورهای عضو جی‌ای‌سی‌اف نهایی شده‌اند.

با توجه به این موارد، نقش ما در جی‌ای‌سی‌اف تسهیل گفت‌وگو بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان گاز به‌منظور رفع این سوءتفاهم‌هاست. قصد داریم نظرات خود را به اشتراک بگذاریم و درباره این چالش‌ها با بازیگران انرژی و سیاستگذاران کشورهای مصرف‌کننده گفت‌وگو کنیم و راه‌حل‌هایی را پیدا کنیم تا با استفاده از گاز هم بتوانند تعهدات زیست‌محیطی خود را همسو با پیشرفت اقتصادی و اجتماعی ایفا کنند.

در زمینه تقویت گفت‌وگو، جی‌ای‌سی‌اف به‌طور فزاینده‌ای با آژانس‌های سازمان ملل متحد، نشست وزیران G۲۰ درباره انتقال انرژی و محیط‌زیست جهانی برای رشد پایدار، اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه‌آن)، مجمع اقتصادی اروپا (EEC)، سازمان کشورهای صادرکننده نفت(OPEC)، سازمان کشورهای عربی صادرکننده نفت (OAPEC)، سازمان کشورهای تولیدکننده نفت آفریقا (APPO)، مجمع بین‌المللی انرژی (IEF)، آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA)، سازمان انرژی آمریکای لاتین(OLADE)، اتحادیه بین‌المللی گاز (IGU) و سایر همکاران، نهادهای منطقه‌ای در ارتباط است و همچنین گفت‌وگوی راهبردی چندجانبه‌ای را بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان گاز طبیعی برقرار می‌کند.

جایگاه جی‌ای‌سی‌اف در شرایط کنونی بازار گاز و نقش آن در تأمین گاز مورد نیاز جهان را در سال ۲۰۵۰ چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا جی‌ای‌سی‌اف برای تقویت نقش خود با سایر صادرکنندگان گاز همانند آمریکا، استرالیا و کانادا رقابت دارد؟

بارها از جی‌ای‌سی‌اف درباره رقابت و عرضه ال‌ان‌جی سوال شده است. این مجمع دوباره تکرار می‌کند که قصد ندارد به‌طور جمعی عرضه را کاهش دهد یا با ایجاد نوسان تعادل بازار را برقرار کند که به نوبه خود به بهبود قیمت‌ها کمک می‌کند. شایان ذکر است که اگرچه جی‌ای‌سی‌اف یک سازمان بین دولتی مشابه اوپک است، اما رسالت و چشم‌انداز این دو سازمان تفاوت دارد. به این معنا که جی‌ای‌سی‌اف به روشن شدن هرگونه سوءتفاهم درباره قلمداد شدن این مجمع به‌عنوان اوپک گاز از سوی بسیاری از مفسران در صنعت انرژی ادامه می‌دهد.

برای تبیین این نکته جی‌ای‌سی‌اف ضمن احترام به حقوق حاکمیتی کشورهای عضو این مجمع در استفاده از منابع گازی خود، چارچوبی را برای تبادل تجربه و اطلاعات بین کشورهای عضو فراهم می‌کند. برای برقراری ثبات و امنیت عرضه و تقاضا در بازارهای گاز سازوکاری را برای گفت‌وگو بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان گاز ایجاد و گاز را به‌عنوان سوخت منتخب برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار سازمان ملل (SDG) و اهداف توافق‌نامه پاریس ترویج می‌کند.

بخش عمده‌ای از عرضه ال‌ان‌جی صادراتی کشورهای عضو جی‌ای‌سی‌اف (MC) با قراردادهای بلندمدت با خریداران گره خورده است که امنیت تأمین گاز را تضمین می‌کند. جی‌ای‌سی‌اف همچنان به تعهدات قراردادی خود برای تأمین انعطاف‌پذیر گاز به‌ویژه در شرایط استثنایی مانند بحران کرونا عمل می‌کند. چنین انعطاف‌پذیری از طرف کشورهای عضو جی‌ای‌سی‌اف شامل به تعویق افتادن تحویل برخی محموله‌های ال‌ان‌جی به نیمه دوم سال به دلیل شیوع ویروس کروناست. در مقابل ایالات متحده که به‌تازگی بازیگر قابل توجه ال‌ان‌جی در سطح جهان شده است، در بازار نوسان ایجاد می‌کند. این در حالی است که این روش مبتنی بر اقتصاد خالص است، زیرا هزینه‌های کوتاه‌مدت حاشیه سود ال‌ان‌جی ایالات متحده فراتر از قیمت گاز اروپا افزایش یافته است و برخی از خریداران ال‌ان‌جی را مجبور به لغو محموله‌های ال‌ان‌جی برای بارگیری در سه ماهه دوم و سوم سال ۲۰۲۰ کرده است. این لغوها بدون پیامدهای مالی نبوده‌اند، زیرا خریداران بدون در نظر گرفتن ارسال شدن یا نشدن محموله‌ها متعهد به پرداخت هزینه مایع‌سازی گاز طبیعی هستند.

شایان ذکر است که بازار گاز چرخشی است و دوره‌هایی از قیمت‌های بالا و پایین را عمدتاً به دلیل فقدان سرمایه‌گذاری پایدار در پروژه‌های صادرات گاز تجربه می‌کند. در طول تاریخ، بازار گاز همیشه توانسته است در زمان قیمت پایین قراردادهای تک‌محموله‌ای و هنگام عرضه مازاد بدون نیاز به مهار تولید، خود را متوازن کند. با این حال، ما با شرایطی استثنایی روبه‌رو هستیم که تولیدکنندگان و صادرکنندگان گاز و ال‌ان‌جی پرهزینه را بدون داشتن پشتوانه‌ای محکم در بازار، مجبور به کاهش تولید کرده است. کشورهای تولیدکننده عضو جی‌ای‌سی‌اف کمترین هزینه‌های تولید در سطح جهان را دارند و به‌ویژه از طریق عرضه ال‌ان‌جی می‌توانند به بهبود این شرایط بحرانی کمک کنند، زیرا سرمایه‌گذاری اولیه بیشتر پروژه‌های عملیاتی ال‌ان‌جی در کشورهای عضو جی‌ای‌سی‌اف دوباره جبران شده است.

سال جاری میلادی چالش‌های بسیاری را برای اعضای جی‌ای‌سی‌اف به همراه داشته است. شاهد سقوط تقاضای گاز در سراسر جهان به دلیل اقدام‌های صورت گرفته برای مهار ویروس کرونا و همچنین مازاد جهانی عرضه ال‌ان‌جی و قیمت بی‌سابقه پایین قراردادهای تک محموله‌ای هستیم. این روندهای نامطلوب بر تجارت صنعت گاز تأثیر گذاشته است.

آیا جی‌ای‌سی‌اف به‌عنوان سازمانی بین دولتی ممکن است با توجه به شرایط موجود سیاست‌های خود را تغییر دهد؟

جی‌ای‌سی‌اف همچنان به اصول بنیادین خود پایبند است. مطابق اساسنامه جی‌ای‌سی‌اف و راهبرد بلندمدت آن، این مجمع نسبت به ارائه چارچوبی برای به اشتراک گذاشتن تجربه، دیدگاه‌ها و اطلاعات در بین کشورهای عضو خود و همچنین حمایت از حقوق مربوط به گاز طبیعی کشورهای عضو خود متعهد است. جی‌ای‌سی‌اف متعهد است به امنیت جهانی عرضه گاز کمک کند.

همه کشورهای عضو جی‌ای‌سی‌اف با اجرای اقدامات اصلاحی خود به شرایط نامساعد فعلی پاسخ داده‌اند. برای مثال، شرکت‌های مختلف ملی نفت و گاز اعلام کرده‌اند که بودجه سرمایه‌گذاری خود را کاهش داده‌اند و این در حالی است که دیگران عرضه گاز به بازارهای منطقه‌ای و جهانی را کاهش داده‌اند. این امر به‌طور مستقل توسط کشورهای عضو و به‌عنوان واکنشی طبیعی به پویایی بازار انجام شده است.

بر این باوریم که در شرایط نامطلوب کنونی، فرصت‌های جدیدی برای صنعت جهانی گاز به‌طور کلی و به‌ویژه برای کشورهای عضو جی‌ای‌سی‌اف به‌وجود خواهد آمد. به همین دلیل برای ما مهم است که گاز طبیعی را به‌عنوان سوخت مقصد و سوخت منتخب ترویج دهیم و از کشورهای عضو در ارزیابی و پیش‌بینی تحولات بازارهای گاز تا سال ۲۰۵۰ و پس از آن حمایت کنیم.