کارشناس خاورمیانه: هدف نهایی اصلاحات مکرون خلع سلاح حزب الله است

«صابر گل‌عنبری» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، درباره انفجار بندر بیروت و تاثیر آن بر فضای سیاسی، اجتماعی لبنان پیش از اعتراضات روز شنبه در این کشور گفت: هنوز لبنان در شوک این انفجار به سر می‌برد. مردم این کشور تا به حال در جنگ‌های داخلی و خارجی چنین انفجاری با این شدت و گستردگی ندیده بودند و این امر موجب شده هم‌اکنون فضای سیاسی و اجتماعی سنگینی بر لبنان حاکم شود.

وی با بیان اینکه مردم معترض و ناراضی و آماج اخبار ضد و نقیض و شایعات گسترده‌ای بوده و دنبال کشف حقیقت ماجرا هستند، اظهار داشت: به دنبال اعلام دولت لبنان در رابطه با وجود نزدیک به سه هزار تن مواد نیترات آمونیوم در بندر بیروت، از یک طرف از علت دپو کردن مواد خطرناک و قابل اشتعال نیترات آمونیوم که حکم بمب ساعتی را دارد، در مرکز حساسی چون بندر بیروت می‌پرسند و از طرف دیگر، درباره علت منفجر شدن این مواد سوال دارند.

انفجار بیروت، بدبینی به نظام حاکم بر لبنان را تعمیق بخشید

این کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا با بیان اینکه انفجار بیروت، بدبینی عمومی نسبت به نظام حاکم بر لبنان را تعمیق بخشید، تصریح کرد: البته این بدبینی تنها نسبت به این دولت هم نیست بلکه شامل دولت‌های قبلی و جدید هم می‌شود. چنین فاجعه ملی دردآوری می‌توانست فرصتی فراروی نیروهای سیاسی فراهم آورد تا به صورت موقت هم که شده کشمکش‌ها را کنار گذاشته و در اندیشه یافتن راه حلی برای مشکلات لبنان و مقابله با پیامدهای فراگیر این فاجعه بیفتند.

گل‌عنبری ادامه داد: متاسفانه این گونه نشد.  کینه  و کدورت‌ها و اختلافات سیاسی در لبنان چنان عمیق است که به چنین حوادثی به دید فرصتی برای کسب امتیاز در چارچوبی تقابلی نگریسته می‌شود. از همان لحظات نخست حادثه، فضای سیاسی لبنان در مواجهه با این واقعه تلخ تحت تاثیر دوگانه ۸ مارس و ۱۴ مارس و مواضع عقبه منطقه‌ای و بین‌المللی این دو گانه قرار گرفت.

طومار بازگشت قیومیت فرانسه موجب اعتراض  لبنانی ها شد

وی با بیان اینکه جریان ۸ مارس و دولت تحت حمایت آن بر تحقیقات داخلی تاکید کرده و جریان ۱۴ مارس با مقصر معرفی کردن دولت خواستار تحقیقات بین‌المللی شده است، خاطرنشان کرد: هواداران ۱۴ مارسی‌ها در شبکه های اجتماعی و برخی رسانه‌ها با طرح ادعای وجود انبار مهمات حزب‌الله در بندر بیروت بحث سلاح این جنبش را مطرح کردند. بخشی از فضای اجتماعی هم تحت تاثیر همین دوگانه فضای سیاسی قرار گرفت و تنور دعوا میان هواداران دو طیف شعله‌ورتر از قبل شد.

این تحلیلگر ارشد مسائل لبنان با تاکید بر اینکه  این حادثه نگاه منفی عده‌ای که وابستگی تشکیلاتی و فکری ندارند را به کلیت نظام سیاسی حاکم بیشتر کرد، ابراز داشت: میزان نارضایتی و ستوه از نظام سیاسی کنونی به حدی است که برخی در اقدامی پرسش‌برانگیز این خشم خود را با امضای طوماری برای بازگشت قیومیت فرانسه به مدت ۱۰ سال نشان دادند که مورد اعتراض طیف‌های دیگر قرار گرفت.

تروریستی بودن حادثه بندر بیروت چیزی از مسئولیت دولت کم نمی‌کند

گل‌عنبری افزود: اینکه چه طرفی بانی این کار است بماند، اما اینکه بیش از ۵۰ هزار نفر آن را امضا کنند و به نوعی اشغال مجدد کشورشان را بر وضعیت موجود ترجیح دهند، خیلی جای تامل دارد.

وی درباره احتمال تروریستی بودن انفجار بندر بیروت بیان کرد: فعلا این قضیه در حد یک گمانه و احتمال است و شواهد و ادله عینی ارائه نشده است، اما نمی‌توان تا روشن شدن حقیقت ماجرا هیچ فرضیه‌ای را مردود دانست. ولی به فرض تروریستی بودن واقعه، این مسئله از دولت کنونی و دولت پیشین سلب مسئولیت نمی‌کند.

لبنان به عرصه‌ تسویه حساب‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل شده است

این کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا اضافه کرد: در این انفجار دو مسئله مهم مطرح است؛ اول اینکه چرا باید این حجم بزرگ آمونیوم نیترات از سال۲۰۱۴ در این منطقه حساس دپو شود و دوم اینکه عامل اشتعال این مواد طبیعی بوده یا خطای انسانی و تعمد و اقدامی تروریستی رخ داده است.

گل‌عنبری با بیان اینکه مسئله مهم‌ آن است که مقامات بندر، قوه قضائیه و دولت اجازه دپو کردن این بمب ساعتی (آمونیوم) را در بندر دادند و چرا در این سال‌ها کاری برای انتقال آن انجام ندادند، یادآور شد: مسئله دوم هم این است که آیا پین ضامن این بمب به اشتباه کشیده شده یا به عمد. به هر حال لبنان به عرصه‌ای برای تسویه حساب‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل شده است.

هر لحظه احتمال تحول میدانی در مرزهای لبنان و اسرائیل وجود دارد

وی با اشاره به وضعیت مناسبات اسرائیل و لبنان عنوان کرد: لبنان در این شرایط، با اسرائیل هم در وضعیت تقابلی به سر می‌برد؛ به گونه‌ای که هر لحظه احتمال وقوع تحولات میدانی در مرزها وجود دارد که منتهی به یک جنگ میان نیروهای حزب‌الله و ارتش اسرائیل شود.

این تحلیلگر ارشد مسائل لبنان با بیان اینکه تا قبل از انجام تحقیقات شفاف نمی‌توان درباره هیچ گمانه‌ای با قطعیت حرف زد، گفت: عده‌ای که بحث تروریستی بودن حادثه را مطرح می‌کنند، آن را ناظر به انتفاعی بیان می‌کنند که برخی طرف‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از این انفجار می‌برند. از این جهت که دولت لبنان، متحد حزب‌الله است و تحت یک نوع محاصره اقتصادی و سیاسی قرار گرفته و این انفجار را اقدامی برای ساقط کردن آن می‌دانند.

انفجار بندر بیروت، اهرم فشار ۱۴ مارس علیه حزب‌الله شده است

گل‌عنبری ادامه داد: اینکه عده‌ای از یک حادثه، چه انفجار، چه ترور، چه غیره بهره ببرند، لزوما به معنای این نیست که آنها در خلق آن دست داشته باشند و آن سو هم نمی‌توان چنین احتمالی را قبل از انجام تحقیقات رد کرد. سخنان رئیس‌جمهور لبنان نشان می‌دهد که این فرضیه به عنوان یک احتمال جدی مطرح است و در تحقیقات مدنظر قرار می‌گیرد.

وی درباره ادعای مطرح شده شبکه العربیه عربستان مبنی بر اینکه محل انفجار انبار مهمات حزب‌الله بوده است، اظهار داشت: اگر هم چنین ادعایی مطرح نبود، باز چنین هدفی یعنی قرار دادن آن به عنوان محملی برای فشار بر حزب‌الله دنبال می‌شد. در کل از بحث‌های پیرامونی انفجار از جانب جریان ۱۴ مارس و محور منطقه‌ای طرفدار آن هویداست که می‌خواهند این انفجار را به اهرم فشاری علیه حزب‌الله تبدیل کرده و پیامدهای آن را در این جهت پیش ببرند.

انفجار بندر بیروت، وضعیت لبنان را بدتر از قبل کرد

این کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا درباره احتمال سقوط دولت حسان دیاب هم گفت:‌ قبل از انفجار هم دولت حسان دیاب در موقعیت مناسبی قرار نداشت و با چالش جدی بحران اقتصادی بی‌سابقه در لبنان مواجه بود و کرونا هم اوضاع را بسیار بدتر کرد. قانون آمریکایی سزار هم این بحران را تشدید و بر پیچیدگی‌های اوضاع افزود.

گل‌عنبری با بیان اینکه وضعیت لبنان بعد از این انفجار با آن پیامدهای سهمگین اقتصادی، بدتر از قبل خواهد بود، خاطرنشان کرد: با وجود اینکه مشکلات لبنان از دیرباز وجود داشته، اما مسئولیت همه آنها متوجه دولت فعلی حسن دیاب خواهد شد. حسن دیاب هم بعد از چند ماه تصدی نخست‌وزیری و وعده یک صد روزه کار خاصی پیش نبرد و بحران اقتصادی وخیم‌تر شده است.

هدف مخالفان حزب‌الله حذف آنها از قدرت است

وی افزود: هدفی که جریان مخالف حزب‌الله در لبنان و قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی متحد با آن، پس از انفجار دنبال می‌کنند، نه صرفا ساقط شدن حکومت متحد با آن بلکه حذف مشارکت این جنبش در قدرت است. به هر حال بعید است حکومت دیاب زیر فشار سنگین بحران اقتصادی و فشارهای سیاسی طرف‌های داخلی و خارجی و اعتراضات مردمی دوام بیاورد.

این تحلیلگر ارشد مسائل لبنان درباره کمک‌های بین‌المللی به لبنان هم ابراز داشت: حجم خسارات ناشی از انفجار حدود ۱۶ میلیارد دلار برآورد شده است که تامین این مبلغ خارج از توان دولت لبنان است. دولت‌های خارجی کمک‌های پزشکی و دارویی به لبنان ارسال کرده و وعده کمک‌های مالی هم داده‌اند. فرانسه و سازمان ملل هم تحرکاتی دیپلماتیک برای برگزاری یک نشست در پاریس انجام داده که قرار است امروز (یکشنبه) از طریق ویدیو کنفرانس برگزار شود.

کمک‌ها به لبنان مشروط خواهد بود

گل‌عنبری با بیان اینکه ظاهرا قرار است که دونالد ترامپ هم در این نشست شرکت کند، عنوان کرد: احتمالا در این نشست اعداد و ارقامی برای کمک به لبنان تصویب شود، اما تردید دارم این رقم به دست لبنانی‌ها برسد،

وی با اشاره به سفر روزهای اخیر رئیس‌جمهور فرانسه به بیروت هم یادآور شد: به احتمال زیاد عملا کمک‌ها مشروط خواهد بود. کما اینکه سخنان ماکرون در بیروت این قضیه را روشن کرده و گفته است که این کمک‌ها منوط به اصلاحاتی عمیق و جدی خواهد بود و به «دستان فاسد» نمی‌رسد.

ته اصلاحات مکرون، خلع سلاح حزب‌الله و صلح لبنان و اسرائیل است

این کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا درباره اظهارات مکرون در بیروت هم گفت: اصلاحات ماکرون، یک مجموعه اصلاحات سیاسی و مدنی، یکسری اصلاحات مالی مد نظر صندوق بین‌المللی پول و مبارزه با فساد است. مکرون در سخنانی متحکمانه در بیروت خطاب به دولت لبنان خواهان «دولت قانون، شفافیت، آزادی و دموکراسی» و اجرای اصلاحات مدنظر جامعه بین‌الملل شد و باز از روی تحکم گفت که در ماه سپتامبر به لبنان باز خواهد گشت تا به ارزیابی اوضاع بپردازد.

گل‌عنبری با بیان اینکه ته اصلاحات مدنظر مکرون خلع سلاح حزب‌الله، تبدیل کردن آن به حزبی صرفا سیاسی بدون شاخه نظامی و پایان دادن به نفوذ ایران در لبنان است، گفت: پایان این اصلاحات، طی کردن روندی است که به صلح میان این کشور و اسرائیل منتهی شود. این انتهای اصلاحات مد نظر مکرون است.

اروپا و آمریکا حاضر به همکاری با دولت دیاب نیستند

وی در پاسخ به این سوال که آیا فرانسه به دنبال سقوط دولت دیاب و روی کار آوردن دولت سعد حریری است، اظهار داشت: مکرون در بیروت به صراحت خواستار تشکیل دولت وحدت ملی شد و همین اظهارنظر و دیگر سخنان وی و تحریم اعلام نشده دولت دیاب که متحد حزب‌الله است، بدان معناست که فرانسه و آمریکا حاضر به کار با این دولت نیستند.

این تحلیلگر ارشد مسائل لبنان اضافه کرد: اگر مکرون چنین سخنانی را هم بیان نمی‌کرد، باز بسیار بعید است که دول اروپایی، آمریکا و برخی کشورهای منطقه با دولت تحت حمایت حزب‌الله همکاری کنند و به طور حتم دولتی را می‌پسندند که نقطه مقابل آن قرار گیرد.

آمریکا و فرانسه به دنبال چهره جدید هستند

گل‌عنبری با بیان اینکه در این مسئله که دول اروپایی، آمریکا و برخی متحدان کشورهای منطقه به دنبال بازگشت حریری به قدرت هستند یا خیر، با قدری تامل باید به این مسئله نگریست، تصریح کرد: مردم لبنان کلا از روسای دولت و جریان‌های سیاسی و در کل نظام سیاسی کنونی رویگردان هستند و آمریکا و فرانسه احتمالا به دنبال چهره‌ای جدید هستند که دوران جدیدی را در لبنان با آن شروع کرد و بتواند اعتماد مردم را جلب کند.

وی با تاکید بر اینکه سرکار آمدن دولت دیگر و تغییر نظام سیاسی لبنان به این سادگی نیست، خاطرنشان کرد: این موضوع دشواری‌های خاص خود را دارد. چیزی که می‌توان در این شرایط گفت این است که لبنان وارد دوران خطیر و بسیار پرتنشی شده و به این زودی‌ها اوضاع آن آرام نخواهد گرفت.

این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی ابراز داشت: لبنان با وضعیت بسیار دشواری مواجه است و همچنان که قبلا هم گفته شد، به عرصه تسویه حساب منطقه‌ای و جهانی تبدیل شده است که یک طرف آن ایران و نیروهای هم‌پیمان آن قرار دارند و طرف دیگر عربستان، فرانسه، آمریکا و نیروهای موتلف با آنها.

گل‌عنبری‌ ادامه داد: تغییر جایگاه و نفوذ ایران در لبنان همان چیزی است که آمریکا از طریق بعد منطقه‌ای راهبرد فشار حداکثری علیه ایران دنبال می‌کند. در واقع از این زاویه هم باید به اتفاقات این روزها در عراق و لبنان و سوریه و غیره نگریست.