چهره پنهان عبدالناصر

عبدالناصر متولد 15 ژانویه 1918 و یکی از افسران آزاد بود که در کنار سرلشکر محمد نجیب  همراه با افسران دیگر علیه حکومت پادشاهی وقت کودتا کردند و قدرت را به دست گرفتند.

از سال 1952تا سال 1956 ژنرال محمد نجیب به عنوان رئیس جمهوری و جمال عبدالناصر به عنوان نخست وزیر زمام امور را در دست داشتند اما عبدالناصر که نمی خواست زیر چتر ژنرال نجیب باشد تلاش کرد تا رئیس جمهور را به حاشیه براند.

ناصر که بر خلاف محمد نجیب از یک کاریزمای سیاسی  و قدرت بیان بالاتری برخوردار بود در سفرهای متعدد به استان های مختلف مصر از رهگذر طرح مسائل پوپولیستی مانند ملی کردن کانال، ملی کردن اراضی کشاورزی و سهیم ساختن کارگران در سود کارخانه ها، درصدد آن بود تا خود را ناجی ملت مصر قلمداد کند.

ناصر برای اینکه خود را در جامعه مصر و در رسانه های عربی مطرح کند با کمک ژنرال عبدالحکیم عامر، حسن ابراهیم و جمال سالم از افسران آزاد نزدیک به وی حادثه تروریستی " المنشیه " را برای ترور ساختگی جمال عبدالناصر طراحی کرد.

در 26 اکتبر 1954 در حالی که جمال عبدالناصر در میدان المنشیه شهر بندری اسکندریه سخنرانی می کرد یکی از اعضاء جنبش  اخوان المسلمین به نام محمود عبداللطیف با اسلحه کمری به جایگاه سخنرانی نزدیک شد و7 گلوله شلیک کرد.

اما به عبدالناصر کوچکترین آسیبی نرسید. جنبش اخوان المسلمین پس از کودتای افسران آزاد یک سازمان تروریستی تلقی شد و فعالیت این جنبش اسلامی که در سال 1928 توسط حسن البناء تاسیس شده بود ممنوع شد.

شماری از اعضاء این جنبش اسلام گرا که به صورت زیر زمینی فعالیت می کردند دستگیر و در یک دادگاه نظامی محاکمه و به اعدام محکوم شدند.  از آن زمان ناصر با کنار گذاشتن محمد نجیب از پست ریاست جمهوری قدرت را در دست گرفت و در سال 1956 کانال سوئز را ملی اعلام کرد که با حمله مشترک انگلیس، فرانسه و رژیم صهیونیستی به مصر مواجه شد.

در این حمله که با شکست مواجه شد،آمریکا شرکت نداشت و شورای امنیت سازمان ملل نیز با صدور قطعنامه ای این حمله را محکوم کرد.

با اینکه جمال عبدالناصر خود را قومیت گرای عربی و مخالف سیاست های آمریکا و رژیم اسرائیل تلقی می کرد اما انتشار خاطرات ژنرال حسین الشافعی معاون وقت رئیس جمهوری و یکی از افسران آزاد خلاف این نظریه را ثابت کرد.

حسین الشافعی اعتراف کرد که قبل از کودتای افسران آزاد در سال1952 عبدالناصر روزانه تمام تحرکات افسران آزاد برای سرنگونی رژیم پادشاهی مصر را به صورت دست نوشته در اختیار حسین الشافعی برای ارسال به سفیر آمریکا در قاهره قرار می داد.

بر اساس اعترافات حسین الشافعی، آمریکا در کودتا علیه ملک فاروق پادشاه وقت مصر با افسران آزاد همراه بود و ظاهرا ملی کردن کانال سوئز هم با اطلاع قبلی آمریکا و در راستای کاهش نفوذ انگلیس و فرانسه در مصر صورت گرفته است.

انگلیس و فرانسه سهامداران اصلی کانال سوئز بودند و با ملی شدن این کانال که دو دریای سرخ و مدیترانه را به یکدیگر متصل می کند منافع خود را از دست دادند.

عبدالناصر با استفاده از دانش رسانه ای و قدرت تحلیل بالای مرحوم محمد حسنین هیکل روزنامه نگار و نویسنده برجسته مصری توانست خود را قهرمان ملی مصر و رهبر قومی جهان عرب قلمداد کند. هیکل علاوه بر سر دبیری روزنامه پر نفوذ الاهرام پست وزارت ارشاد ملی "اطلاع رسانی " را در اختیار داشت و او بود که از جمال عبدالناصر یک چهره بی بدیل در جهان عرب ایجاد کرد. تاسیس رادیو صوت العرب که منادی وحدت اعراب به رهبری جمال عبدالناصر بود یکی از ابتکارات حسنین هیکل روزنامه نگار برجسته مصری بود. رویکردهای انقلابی، تاسیس تعاونی های کارگری و کشاورزی ،کوتاه کردن دست فئودالها ،حرکت به سمت خود کفائی کشاورزی، باز سازی ارتش مصر با استفاده از فناوری های نظامی اتحاد جماهیرشوروی سابق، تاسیس دانشگاه های مختلف و خارج کردن تحصیلات دانشگاهی از انحصار قشرهای مرفه بخشی از اقدامات مثبت رئیس جمهوری فقید مصر تلقی می شود.

از سیاست های منفی عبدالناصر که جایگاه وی را در حوزه دینی به شدت کاهش داد، اعدام رهبران برجسته اخوان المسلمین از جمله سید قطب بود که شکاف عمیقی بین حاکمیت مصر و اسلام گرایان ایجاد کرد.  جنگ ژوئن 1967 که به شکست دردناک ارتش مصر و اشغال بخش های مهمی از خاک این کشور از جمله صحرای سینا، العریش و شرم الشیخ توسط ارتش رژیم صهیونیستی، جایگاه پان عربیستی ناصر را نیز متزلزل کرد. از دیگر اقدامات اشتباه آمیز و غیر قابل بخشش جمال عبدالناصر دخالت ارتش وی در جنگ داخلی یمن بین زیدی ها به رهبری  امام بدر بن احمد بن یحیی و نیروهای نظامی طرفدار ژنرال عبدالله سلال بود.

عبدالناصر دو لشکر از نیروهای خود را برای پایان دادن به حاکمیت 1100ساله امامان شیعه زیدی به یمن اعزام کرد و در نهایت حاکمیت زیدی ها که زیر مجموعه مذهب تشیع هستند در سال 1962 به پایان رسید و نظامیان یمنی هوادارعبدالناصر قدرت را در دست گرفتند.

مشابه چنین اقدامی در عراق نیز صورت گرفت زیرا عبدالناصر به این دلیل که عبدالکریم قاسم رئیس جمهوری وقت عراق به مذهب تشیع گرایش داشت جریان های ناسیونالیستی عربی به رهبری عبدالسلام عارف را تشویق کرد که دست به کودتا بزنند.

این کودتای خونین در 9 فوریه 1963 با پشتیبانی غیر مستقیم ارتش مصر و با جریان سازی های رادیو صوت العرب علیه عبدالکریم قاسم انجام شد و قاسم پس از 5 سال حاکمیت بر عراق به طرز دردناکی توسط عبدالسلام عارف رهبر کودتاچیان به قتل رسید.

سر انجام جمال عبدالناصر در 28 سپتامبر 1970 پس از 18 سال حاکمیت مطلق بر مصر و تا اندازه ای جهان عرب به طرز مشکوکی در سن 52 سالگی در گذشت که پس از 50 سال همچنان حرف وحدیث های زیادی پیرامون مرگ مشکوک وی بر سر زبان ها است.

حسنین هیکل وزیر اطلاع رسانی، یار وفادار و همراه همیشگی جمال عبدالناصر قبل از مرگ خود در سال 2016 در یک مصاحبه جنجالی با رسانه های عربی مدعی شد که انور سادات معاون وقت جمال عبدالناصر که بعدا جانشین وی شد ،در فنجان قهوه عبدالناصر سم سیانور قرار داد و موجب مرگ رئیس جمهوری محبوب مصر شد.

این اظهار نظر با واکنش های جهانی همراه شد و خانواده انور سادات علیه حسنین هیکل در دادگاه های مصر شکایت کردند اما با وساطت حسنی مبارک رئیس جمهوری مخلوع مصر پرونده مختومه شد.

310311