در افغانستان گروه طالبان به خواست خود رسید

زندانیان گروه طالبان با مهر تأیید «لویه‌جرگه مشورتی صلح» از زندان دولت آزاد شدند. قربانیان جنایات طالبان می‌گویند صدایشان در «لویه جرگه» بازتابی نداشته است.

گروهی از زندانیان آزاده شده طالبان از زندان پُلِچرخی کابل (۳۱ ژوئیه ۲۰۲۰). عکس از AFP

اشرف غنی که دولتش مجری روند سازش با طالبان است، با برگزاری «لویه‌جرگه مشورتی صلح» امکان آزادی همه زندانیان طالبان را فراهم آورد.

در توافق دوحه میان ایالات متحده آمریکا و گروه طالبان قید شده بود که دولت افغانستان ۵۰۰۰ زندانی طالب را آزاد کند. همه آزاد شدند جز ۴۰۰ نفر که اینک با مهر تأیید «لویه‌جرگه مشورتی صلح» پیروزمندانه به میان گروه خود برمی‌گردند. قطعنامه آزادی این دسته از زندانیان در روز یکشنبه ۱۹ مرداد /۹ اوت ۲۰۲۰ که روز پایانی اجلاس ۳۰۰۰ نفره «لویه جرگه» بود، تصویب شد.

یک حقوق‌دان: اقدامی غیرقانونی

دکتر محمدتقی مناقبی، حقوق‌دان و استاد دانشگاه، به روزنامه «اطلاعات امروز»، چاپ کابل، می‌گوید که «لویه جرگه» صلاحیت آزاد کردن عده‌ای مجرم را نداشته است:

«برای شکست بن‌بست‌ حقوقی و قانونی در رهایی این زندانیان، حکومت افغانستان باید به پارلمان مراجعه می‌کرد تا این نهاد برای یک دوره‌ مؤقت و محدود و در راستای صلح‌سازی و گذر از جنگ به مصالحه، قوانین ویژه‌ای در خصوص رهایی زندانیان طالبان تصویب می‌کرد.»

او در ادامه می‌گوید:

«علاوه بر آن حکومت باید قربانیان جنگ را در روند رهایی این زندانیان دخیل می‌کرد و با ایجاد تمهیدات امنیتی و مالی، جبران خساره‌ مالی و معنوی، ارایه‌ تضمین‌های مطمئن در بدل دریافت بخشش و رضایت از آن‌ها، بخش‌هایی از چالش‌های حقوقی و قانونی رهایی این زندانیان را رفع می‌کرد.»

اعتراض آسیب‌دیدگان

روزنامه «۸ صبح» کابل در گزارشی با عنوان «قربانیان نبرد با طالبان: صدای‌مان در جرگه صلح شنیده نشد» اعتراض آسیب‌دیدگان از جنایات طالبان را بازتاب داده است.

در این گزارش آمده است: «برخی نظامیان ارتش که طی سال‌های پسین در نبرد با طالبان آسیب دیده و اعضای بدن‌شان را از دست داده‌اند، از عدم حضور در این نشست و شنیده نشدن صدای‌شان، شاکی‌اند.»

در این گزارش به عنوان نمونه به مجید حیدری، از سربازان پیشین ارتش ملی در هرات، اشاره شده می‌کند که معترض است چرا «لویه جرگه» صدای کسانی چون او را نشنیده است. وظیفه‌ مجید حیدری خنثی‌سازی مین‌های جاده‌ای بوده است. در پی انفجار مین یک دستش قطع می‌شود. به عنوان کارمند اداری به خدمت ادامه می‌دهد. اما طالبان باز قصد جانش را می‌کنند. به او شلیک می‌کنند. نخاعش قطع می‌شود و پاهایش از کار می‌افتد.

یک صدای معترض در «لویه جرگه» صدای خانم بلقیس روشن، عضو پارلمان افغانستان بود. او در هنگام سخنرانی اشرف غنی به پا خاست و پارچه‌نوشته‌ای را بر سر دست بلند کرد که بر روی آن نوشته شده بود: « باج‌دهی به طالبان وحشی، خیانت ملی است.» مأموران به خانم روشن حمله بردند او را از سالن بیرون کردند.

زنان افغانستانی از آن بیم دارند که سازش با طالبان در درجه اول سازش بر سر محدودیت‌های طالبانی بر زنان باشد. آژانس خبری افغان به نقل از «اعضای اجماع زنان جوان افغانستان» نوشته است:

«اعضای مذاکره‌کننده حکومت نمی‌توانند از حقوق، ارزش‌ها و دست‌آوردهای زنان در میز مذاکره با گروه طالبان دفاع نمایند؛ زیرا ترکیب این هیأت ناعادلانه بوده و زنان جوان در آن حضور ندارند. زنان در تصمیم‌گیری‌های کلان سیاسی نقش ندارند و در مسئله رهایی زندانیان گروه طالبان، حکومت به نظریات زنان افغانستان که قربانی اصلی جنگ هستند، هیچ‌گونه توجه نکرده است.»

ادامه مذاکره با طالبان

مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، در بیانیه‌ای که در اجلاس «لویه جرگه» خوانده شد، گفت که طالبان متعهد شده‌اند که پس از آزادی زندانیان‌شان، مذاکرات صلح را آغاز کنند و در جریان مذاکرات از خشونت بکاهند.

سهیل شاهین، سخنگوی طالبان گفته است که پس از آزادی زندانیان این گروه دیگر مانعی بر سر تداوم مذکرات وجود ندارد.

روزنامه نیویورک تایمز نوشته است: بسیاری از شرکت‌کنندگان در «لویه جرگه» می‌گویند که «به نظر می‌رسد که حکومت افغانستان پیشاپیش تسلیم فشار آمریکا برای آزادی زندان باقی‌مانده شده است. جرگه، فقط برای مشورت بود و قدرت اجرایی ندارد؛ تشکیل آن شگرد آقای غنی بود برای تقسیم مسئولیت سیاسی.»

سهیل شاهین، سخنگوی طالبان گفته است که در ظرف یک هفته می‌توان مرحله اول مذاکرات را در دوحه آغاز کرد. تلویزیون افغانستان ۲۶ مرداد را به عنوان روز آغاز دور تازه مذاکرات در دوحه اعلام کرده است. اندکی پس از پایان «لویه جرگه» یک مین در منطقه بازار کمپنی کابل منفجر شد که بر اثر آن دو نفر کشته و پنج نفر زخمی شدند. کسی مسئولیت مین‌گذاری را بر عهده نگرفته است.

در همین زمینه جرگه صلح و قرار رهایی ۴۰۰ زندانی طالب صلح افغانستان: بخشایش و مصالحه ملی