نقش ژنتیک در حافظه خوب و بد انسان

به گزارش تابناک به نقل از ایسنا، پروتئینی به نام «عامل رشد عصبی مشتق شده از مغز» یا به‌اختصار BDNF، عاملی است که از طریق رشد دادن، تمایزپذیری و محافظت از سلول‌های عصبی، موجبات ابقاء آن‌ها را فراهم می‌کند. BDNF یکی از فراوان‌ترین عوامل زیستی مولکولی در مغز فرد بالغ است و با رشد، شکل‌پذیری سیناپسی، یادگیری و تسهیل فرآیند‌های شناختی در ارتباط است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که برخی عوامل نظیر ورزش می‌توانند روی این عامل اثر مثبت داشته باشند.

اما به گفته محققان، بروز چندشکلی در ژن کدکننده این پروتئین، می‌تواند تبعاتی را به وجود آورد. چراکه شکل و شمایل و نوع پروتئین‌های تولیدی را از طریق تغییر در اسیدآمینه‌ها تغییر می‌دهد. این موضوع می‌تواند برخی از فرایند‌های شناختی نظیر حافظه و به خاطرسپاری را با مسائلی مواجه کنند.

برای بررسی بیشتر این موضوع، گروهی از محققان کشورمان از دانشگاه جهرم، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشان و دانشگاه خلیج فارس بوشهر پژوهشی را انجام داده‌اند که در آن، اثر چندریختی بودن ژن فوق بر حافظه افراد بررسی شده است.

در این تحقیق، صد نفر از دانشجویان مرد بومی از دانشگاه کاشان مشارکت داشته‌اند و داده‌های مورد نیاز، با استفاده از استخراج DNA آن‌ها و تجزیه‌وتحلیل آن جمع آوری شده‌اند. در کنار این مورد، حافظه دانشجویان فوق با استفاده از آزمون حافظه استاندارد، ارزیابی شده است.

نتایج این بررسی‌ها نشان داده است که چندریختی ژنی به نام Val۶۶met تأثیر مشخصی بر بهره حافظه افراد دارد. به‌گونه‌ای که وجود این چندریختی در برخی از افراد احتمالاً از طریق اختلال در ترشح BDNF توانایی آن‌ها نسبت به افراد فاقد این چندریختی را تضعیف می‌کند.

در این رابطه، ابوالفضل شایان نوش‌آبادی، استادیار و محقق رفتار حرکتی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه جهرم و همکارانش می‌گویند: «نتایج نشان داد افراد فاقد چندریختی در ژن مورد اشاره، در نمره و بهره حافظه به‌صورت معناداری بهتر از دیگران بودند. بررسی‌ها نشان داد که این برتری بیشتر، به دلیل مواردی، چون حافظه منطقی و یادگیری تداعی بوده است».

آن‌ها می‌افزایند: «این نتیجه می‌تواند حائز اهمیت بسزایی باشد، چراکه پژوهش حاضر در جامعه‌ای متفاوت از تحقیقات قبلی صورت گرفته است و بر اساس پیشینه تحقیق، امکان تفاوت در شیوع و میزان تأثیرگذاری چندریختی مورد نظر در جوامع مختلف وجود دارد».

این یافته‌های جالب که نشان می‌دهند تفاوت برخی افراد در مهارت‌های حافظه‌ای ممکن است ریشه‌های ژنتیکی داشته باشد، در فصل‌نامه «تازه‌های علوم شناختی» منتشر شده‌اند. این نشریه متعلق به مؤسسه آموزش عالی علوم شناختی است.