دوران کرونا (۲۰)؛ واگرایی نیروها؛ شورای انقلاب (۱)

چکیده :اگر بحران‌های کنونی جامعه را به دوره‌ی اخیر تاریخ ایران، از ۱۳۴۲ به بعد محدود کنیم، ریشه‌ی بحران‌های کنونی در فاصله‌ی ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ تا اول تیر ۱۳۶۰، شکل گرفته‌اند. یعنی،۸۶۰ روزسرنوشت‌ساز یک ملت. یعنی در شورای انقلاب، دولت موقت، ریاست جمهوری بنی‌صدر، سازمان مجاهدین خلق، حزب جمهوری اسلامی...

حسین رفیعی

مذاکرات شش‌ماهه اول شورای انقلاب، منتشر شده است. اگرچه مذاکرات، از طریق تندنویسی دکتر شیبانی و مهندس بازرگان به ما منتقل شده و در بعضی موارد خلاصه‌نویسی است، معهذا سنگ بنای اختلافات و واگرایی‌ها را نشان می‌دهد.

در این مدت شش‌ماه قدرت در دست شورای انقلاب، دولت موقت و آقای خمینی است. روحانیون و مکلاهای مسلمان مورد اعتماد نسبی آقای خمینی، یکنوع همکاری با هم دارند. روحانیون شورای انقلاب، حزب و نشریه‌ی سیاسی واحدی ایجاد می‌کنند و به سمت وحدت نظری و عملی پیش می‌روند. در مذاکرات شورای انقلاب وحدت آنها به خوبی محسوس است. ولی مکلاهای شورای انقلاب و دولت موقت، به اختلاف، تفرّق و دوری از هم پیش می‌روند. هر کدام یک حزب تشکیل می‌دهند و هر کدام یک نشریه تأسیس می‌کنند و در شورای انقلاب به صراحت و وضوح مقابل هم قرار می‌گیرند. نه تنها استراتژی واحد ندارند به نظر می‌رسد که استراتژی تفرّق دارند!

اگرچه بعد از خرداد ۴۲ و موضع‌گیری آیت‌الله خمینی در مقابل شاه و امریکا و بعد تدوین نظریه‌ی ولایت فقیه در نجف، به نظر می‌رسید که ممکن است روند جدیدی، غیر از روند انقلاب مشروطه در پیش گرفته شود ولی هنوز در شش‌ماهه اول انقلاب، قانون اساسی جدید تصویب نشده و آقای خمینی هم روحانیون و هم مکلاهای طرفدار مشروطه و دکتر مصدق (آیت‌الله طالقانی، مهندس بازرگان، بنی‌صدر، دکتر پیمان، مهندس سحابی و…) را در قدرت مشارکت داد. و خود به قم رفته و در انتخابات ریاست جمهوری، روحانیون را از مشارکت منع کرده و روحانیون شورای انقلاب بارها سعی دارند که از کار اجرایی مستقیم فاصله بگیرند و از القای «دیکتاتوری آخوندی» در جامعه نگران هستند.

قانون اساسی تدوین شده هم در آن ذکری از ولایت فقیه نیست و بدون اعتراض مورد تأیید آیت‌الله خمینی قرار گرفته است. آقای خمینی عجله دارد که نهادهای قانونی، شکل بگیرند و قانون اساسی، بدون مجلس مؤسسان به رفراندوم گذاشته شود. ولی آقایان مهندس بازرگان و دکتر سحابی، بر پایه‌ی قول آقای خمینی و مهندس بازرگان در مورد تشکیل مجلس مؤسسان به مردم، اصرار بر تشکیل این مجلس دارند. روحانیون شورای انقلاب، خاصه آقای هاشمی، از تشکیل مجلس مؤسسان علاوه بر نگرانی طولانی شدن زمان از آمدن روحانیون شهرستان‌ها به این مجلس و تصویب یک قانون اساسی عقب‌مانده، هم، نگرانی دارند. حتی آقای خمینی می‌پذیرد که به مردم بگوید که مسوولیت عدم تشکیل مجلس مؤسسان را شخصاً می‌پذیرد تا قانون اساسی منتشر شود و مردم یک ماه فرصت اظهارنظر داشته باشند و سپس مستقیماً به رفراندوم گذاشته شود. اصرار آقایان دکتر سحابی و مهندس بازرگان بر اجرای وعده‌ی تشکیل مجلس مؤسسان، در نهایت منجر به تشکیل یک مجلس محدودتر، حدود ۷۰ نفره که در یک ماه قانون اساسی را بررسی و سپس به رفراندوم گذاشته شود، می‌شود. در این مجلس است که ولایت فقیه وارد قانون اساسی می‌شود.

در کشورهای عقب‌مانده انقلابی، گاهی یک امر به ظاهر غیردمکراتیک ممکن است دمکراتیک‌تر از فرآیندهای ظاهراً دمکراتیک جهان پیشرفته، باشد.

اگر بحران‌های کنونی جامعه را به دوره‌ی اخیر تاریخ ایران، از ۱۳۴۲ به بعد محدود کنیم، ریشه‌ی بحران‌های کنونی در فاصله‌ی ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ تا اول تیر ۱۳۶۰، شکل گرفته‌اند. یعنی،۸۶۰ روزسرنوشت‌ساز یک ملت. یعنی در شورای انقلاب، دولت موقت، ریاست جمهوری بنی‌صدر، سازمان مجاهدین خلق، حزب جمهوری اسلامی و…

امید که همه‌ی دست‌اندرکارانی که هنوز در قید حیات هستند، از موضع یک واقع‌گرای بی‌طرف، خاطرات، تحلیل‌ها و برداشت‌های خود را منتشر کنند تا نسل آینده، اقلاً، به اطلاعات درست، دسترسی داشته باشند.

ادامه دارد