میراث سمی جنگ جهانی دوم در آلمان

تا کنون بیش از ۲۵۰۰ نارنجک سمی در نواحی اطراف دریاچه "دتلینگر" در "لونه‌بورگر هایده" واقع در شمال آلمان، پیدا شده است. انبوهی از  مهمات شیمیایی در این منطقه به مدت چند دهه در زیر جنگل‌های انبوه حوالی دریاچه مدفون مانده بود. 

اگرچه این موضوع برای کارشناسان شناخته شده بود که پس از جنگ جهانی دوم تولیدات شیمیایی کارخانه گاز سمی شهر مونستر در مقیاس وسیع در ابتدا توسط نیروهای ارتش بریتانیا و سپس مقامات ایالت نیدرزاکسن سفلی در این محل ریخته شده است، اما با گذر زمان این موضوع به فراموشی سپرده شد و هیچ کدام از سیاستمداران منطقه‌ای و کشوری آلمان در طی دهه‌ها گامی در جهت جمع‌آوری این بقایای سمی و از بین بردن خطر آن برنداشتند. در نمونه‌برداری از آب آشامیدنی این منطقه نیز اثری از این مواد سمی نشان داده نشده بود. 

سرانجام با فشار برخی از کارشناسان و مردم محل پنج سال پیش با نمونه‌برداری از آب چاه‌های عمیق و منابع آب زیرزمینی مشخص شد که باقیمانده مهمات شیمیایی در این محل ذخیره شده‌اند و سال‌ها است که مواد بسیار خطرناک سمی به داخل منابع آب‌های زیر زمینی وارد می‌شوند. تنها کندن گودال‌هایی به عمق یک متر در این منطقه کافی بود که اولین نارنجک‌های بسیار سمی شیمیایی جلوی چشمان ناباور مسئولان هیئت تحقیقاتی قرار گیرد. 

کارستن بوبکه، رئیس این پروژه با نگرانی شدید در این باره می‌گوید: «ما فقط شانس آوردیم که کسی در این مدت این منطقه را حفاری نکرده، به راستی ما از فاصله نزدیک دفن محل نارنجک‌ها به سطح زمین بهت‌زده شده بودیم.»  

دریاچه دتلینگر یکی از مناطق دیدنی آلمان است. اطراف این دریاچه احتمالا تنها یکی از محل‌هایی است که انبار مهمات شیمیایی سمی جنگی باقیمانده از دو جنگ جهانی در آلمان هستند.  

کارستن هلمز، مدیرعامل یکی از شرکت‌های مهندسی آلمان که علاقمند به پژوهش در این باره است، می‌گوید که حدود ۲۰۰ منطقه دیگر در سراسر آلمان نیز چنین وضعیتی دارند. به گفته هلمز هنوز تحقیقات جامع در این باره انجام نگرفته است و مشکل اصلی اینجاست که پس از جنگ‌های جهانی بسیاری از مهمات شیمیایی مفقود شدند و هیچ کس نمی‌داند که بر سر آن‌ها چه آمده و در کجا مدفون هستند.  

خاک آلوده به آرسنیک

یکی از مناطقی که در آلمان می توان وسعت خطر مهمات شیمیایی قدیمی را در آن مشاهده کرد منطقه هازل هورست در برلین است. 

یک شرکت بزرگ مستغلاتی که در حال برنامه‌ریزی برای ساخت واحدهای مسکونی زیادی در این منطقه بود با نمونه‌برداری از خاک این محل و تحقیق در این باره مشخص شد که کل منطقه به ماده بسیار سمی آرسنیک آلوده است. در این محل کارخانه شیمیایی قرار داشته که در آن در طی جنگ جهانی دوم ماده بسیار سمی آرسنیک را برای کاربرد در خط مقدم جبهه تولید می کردند.

در محله اشپاندآو برلین هم وضع بهتر نبوده است. در محلی که جشن‌های عمومی بزرگ این منطقه در آن برگزار می‌شد نیز با نمونه‌برداری از خاک مفادیر زیاد آرسنیک پیدا شده است. ورود به این محل در حال حاضر برای عموم ممنوع است و کارشناسان و مسئولان تنها با لباس‌های محافظ مجاز به ورود به منطقه هستند. در این محل کارشناسان لایه به لایه مشغول خاک‌برداری هستند. تحقیقات جدید نشان می‌دهند که مناطق عمومی دیگری در اطراف این محل نیز به آرسنیک آلوده‌اند. 

• بمب‌های عمل‌نکرده؛ میراث به جای‌ مانده از جنگ جهانی دوم

  کارشناسان پلیس روز جمعه (۲۰ آوریل) یک بمب عمل‌نکرده ۵۰۰ کیلویی به جا مانده از جنگ جهانی دوم را در برلین با موفقیت خنثی کردند. این بمب به هنگام عملیات ساخت و ساز در نزدیکی ایستگاه مرکزی قطار کشف شد. برای خنثی کردن این بمب از حدود ده هزار نفر خواسته شد تا خانه‌های خود را ترک کنند. ایستگاه مرکزی قطار و بخش‌هایی از شهر نیز به همین دلیل مسدود شدند.

• بمب‌های عمل‌نکرده؛ میراث به جای‌ مانده از جنگ جهانی دوم

  سوم سپتامبر ۲۰۱۷ بیش از ۶۰ هزار نفر در فرانکفورت مجبور به تخلیه خانه‌های خود شدند تا کارشناسان بتوانند بمبی به جای مانده از جنگ جهانی دوم را خنثی کنند. این گسترده‌ترین عملیات تخلیه از پایان جنگ جهانی دوم در آلمان بود. شهروندان زمان خنثی شدن بمب را در موزه‌ها و همچنین در فضای نمایشگاه فرانکفورت سپری کردند. برای این گروه از شهروندان غذا، آب آشامیدنی و امکانات استراحت فراهم شده بود.

• بمب‌های عمل‌نکرده؛ میراث به جای‌ مانده از جنگ جهانی دوم

  در سال ۲۰۱۶ در جریان تعطیلات کریسمس در شهر آگسبورگ یک بمب عمل‌نکرده که حدود دو تن وزن داشت، با موفقیت خنثی شد. عملیات خنثی‌سازی چندین ساعت طول کشید. نزدیک به ۵۴ هزار نفر از ساکنان شهر که مجبور به ترک خانه‌هایشان شده بودند، پس از دوازده ساعت اجازه بازگشت به خانه را پیدا کردند.

• بمب‌های عمل‌نکرده؛ میراث به جای‌ مانده از جنگ جهانی دوم

  اوت ۲۰۱۲ یک بمب عمل‌نکرده که از بمب‌افکنی آمریکایی در جریان جنگ جهانی دوم در شهر مونیخ فرود آمده بود، حادثه‌آفرین شد. تلاش‌های چندین ساعته برای خنثی کردن این بمب ۲۵۰ کیلویی جواب نداد و کارشناسان مجبور به منفجر کردن این بمب شدند. امواج ناشی از انفجار نمای بیرونی ساختمان‌ها را تخریب کرده و شیشه بسیاری از پنجره‌ها شکست. در سال ۲۰۱۷ در شهر اورانینبورگ نیز کارشناسان مجبور به استفاده از همین روش شدند.

• بمب‌های عمل‌نکرده؛ میراث به جای‌ مانده از جنگ جهانی دوم

  در سال ۲۰۱۰ در جریان یک عملیات ساده خنثی‌سازی در گوتینگن بمب به جای مانده از جنگ منفجر شد. در این حادثه سه کارشناس خنثی‌سازی جان خود را از دست دادند و چندین نفر زخمی شدند. چند سال پیش از آن نیز در شهر ولتسلار چند کارشناس خنثی‌سازی بمب در حادثه‌ای مشابه جان باختند. مجموعا از سال ۲۰۰۰ تا کنون یازده کارشناس خنثی‌سازی بمب در جریان عملیات کشته شده‌اند.

• بمب‌های عمل‌نکرده؛ میراث به جای‌ مانده از جنگ جهانی دوم

  بمب‌ها فقط زیر خاک نیستند، بلکه در دریای شمال و شرق آلمان و همچنین در آبهای داخلی هنوز مواد منفجره آن دوران در حال زنگ زدن هستند. طبق برآورد‌ها بیش از یک و نیم میلیون تن مواد منفجره در آبها‌ی آلمان است. ارتش نازی کمی پیش از پایان جنگ برای اینکه مواد منفجره به دست نیروهای متفقین نیفتد، اقدام به غرق کردن آنها کرد. پس از پایان جنگ نیز به دستور قدرت‌های پیروز بقیه مواد منفجره درون آب‌ها ریخته شدند.

• بمب‌های عمل‌نکرده؛ میراث به جای‌ مانده از جنگ جهانی دوم

  شهر کوبلنتس در جنگ جهانی دوم هدف حملات هوایی زیادی بود. مردم این شهر در سال ۱۹۹۹، ۲۰۱۱ و ۲۰۱۵ مجبور شدند برای خنثی‌سازی بمب‌های یافته‌شده دست به تخلیه خانه‌هایشان بزنند. در جریان عملیات تخلیه بمبی در رودخانه راین که از این شهر گذر می‌کند، تمام جمعیت ۴۵ هزار نفری این شهر در سال ۲۰۱۱ خانه‌هایشان را تخلیه کردند.

• بمب‌های عمل‌نکرده؛ میراث به جای‌ مانده از جنگ جهانی دوم

  در سال ۱۹۹۷ یک مین هوایی ۴۰ سنتنری (واحد اندازه‌گیری قدیمی که هر یک واحد آن برابر با ۵۰ کیلوگرم است) در شهر لوودویگزهافن پیدا شد. در پی این کشف ۲۶ هزار نفر مجبور به ترک خانه‌هایشان شدند که تا آن زمان این بزرگترین عملیات تخلیه در آلمان پس از جنگ به شمار می‌رفت. کارشناسان توانستند این بمب را با موفقیت خنثی کنند.

شمار ناکافی کارشناسان

در آلمان هنوز در این زمینه کارشناسان زیادی وجود ندارند. یکی از معدود کسانی که در این زمینه کار کرده‌اند پروفسور یوهانس پرویس، استاد برجسته دانشگاه ماینز است که در طی حدود ۳۴ سال تحقیقات وسیعی را در این زمینه انجام داده است. او مناطقی را می‌شناسد که از صد سال پیش بقایای سلاح‌ها و مهمات شیمیایی در آن قرار دارند و منطقه ممنوعه هم نیستند.

به گفته پرویس خطر مهمات شیمیایی قدیمی در آلمان دست‌کم گرفته شده و اقدامات کافی در زمینه جمع‌آوری آن تا کنون انجام نشده است. او خواستار برنامه‌ریزی سریع سیاستمداران شده است. 

با عمومی شدن موضوع خطر مهمات شیمیایی مدفون شده در اطراف دریاچه دتلینگر حال قرار است مقامات محلی پروژه باز‌سازی کامل دریاچه و مناطق اطراف آن را آغاز کنند. این پروژه دست‌کم ۵۰ میلیون یورو هزینه در بر خواهد داشت و سال‌ها به طول خواهد انجامید. برای مناطق دیگر آلوده هنوز برنامه‌ریزی مشخصی صورت نگرفته است، پروژه‌هایی که هزینه‌های گزاف زیادی را به دنبال خواهند داشت.