نظارت بر «هیأت‌های مجازی» با کیست؟/خروج «نسیم» از انفعال مناسبتی!

خبرگزاری مهر -گروه هنر-عطیه مؤذن: «هفت روز سیما» عنوان بسته خبری-تحلیلی ویژه‌ای است که در پایان هر هفته به بازخوانی اهم تحولات خبری مرتبط با متن و حاشیه تولیدات صداوسیما و اتفاقات پیرامونی آن در طول هفته می‌پردازد.

در این بسته خبری هفتگی تلاش کردیم در کنار خبرهای رسمی فعالیت برنامه‌سازان و مدیران سیما، نیم‌نگاهی به حواشی رسانه‌ای و حتی شایعاتی که به‌رغم غیررسمی بودن می‌توانستند در اخبار مرتبط با سیما تأثیرگذار باشند هم داشته باشیم.

امروز پنجشنبه ۳۰ مرداد می‌توانید با پنجاه و دومین بسته خبری «هفت روز سیما» در مرور متن و حاشیه اتفاقات تلویزیون در هفته‌ای که گذشت، با ما همراه شوید؛ هفته‌ای که با شروع ماه محرم حال و هوایی دیگر به تلویزیون بخشیده و برنامه‌ها را در تناسب با عزاداری‌های حسینی در این ایام سیاهپوش کرده است؛ به همین بهانه بازخوانی نکات این هفته را تنها به برنامه‌های ویژه این ایام اختصاص داده‌ایم.

چهره هفته؛ سیدکاظم احمدزاده

کرونا امسال مانع شد بسیاری به رسم هر ساله‌شان توفیق یابند بار سفر ببندند و خود را به آستان مطهر امام حسین (ع) در کربلا برسانند. نهادهای رسمی در کربلا هم ممنوعیت‌هایی را برای حضور مردم در نظر گرفتند. حتی دوربین‌های متعددی که طی این سال‌ها در این ایام حرم امام حسین (ع) و حال و هوای معنوی‌اش را ثبت و ضبط می‌کردند نیز مجوز حضور پیدا نکردند.

هر سال در این ایام دوربین‌های برنامه‌های مختلف تلویزیون و میکروفن‌های شبکه‌های رادیویی با عزیمت به کربلا این ایام را برای آنها که جامانده‌اند یا توانایی رفتنش را نداشته‌اند تصویری و روایت می‌کردند.

امسال اما تنها برنامه زنده تلویزیونی که توانست به این حرم مطهر مشرف شود و توفیق پخش از کربلا را یافت، برنامه «در آستان خورشید» با اجرای سیدکاظم احمدزاده بود که از آنتن شبکه سه سیما از ابتدای محرم روی آنتن رفت و هنوز هم پخش آن ادامه دارد. حتی برنامه «مخاطب خاص» که هر ساله از کربلای معلی پخش می‌شد و رسالت بوذری برنامه‌اش را از استودیویی در مقابل حرم روی آنتن می‌برد، امسال از استودیویی در تهران برنامه‌اش را به پخش می‌رساند و فقط کاظم احمدزاده توانست راوی تصویری این ایام در کربلای معلی باشد.

کاظم احمدزاده مجری برنامه‌های مناسبتی تلویزیون است که غالباً در ماه‌های رمضان و محرم و صفر در ویژه برنامه‌هایی با فضایی مناسبتی و معنوی دیده شده است. او این بار تنها نماینده از رسانه ملی است که فرصت یافته دل‌های مشتاقان حسینی را به بارگاه مطهر اباعبدالله الحسین (ع) ببرد و واسطه‌ای شود تا مخاطبان با آن بارگاه ملکوتی ارتباط بگیرند.

احمدزاده در این برنامه به سبک باقی برنامه‌های تلویزیونی‌اش سعی کرد هم در فضاهای معنوی و اجراهای تک نفره از گوشه و کنار آستان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) پاسخگوی نیاز و حسرت مشتاقانش باشد و هم تلاش کرد تا با گفتگوهای دو نفره با کارشناس برنامه سراغ روایت‌های تاریخی و فضای اجتماعی دینی و آموزشی برود.

در طول برنامه مخاطب می‌تواند با مداحی‌های متنوع که موسیقی پس زمینه آن را تشکیل می‌دهند همراه شوند و با تصاویر بسته دوربین که زوایای مختلف حرم، گلدسته و پرچم و… گوشه گوشه آن را می‌گیرد دلتنگی هایشان را رفع کنند.

پخش این برنامه که از شبکه سه سیما روی آنتن می‌رود هر شب ساعت ۲۰ به تهیه کنندگی مهدی زمانی در ایام محرم به پخش می‌رسد.

حاشیه هفته؛ بلاتکلیفی تبلیغات تلویزیونی!

تبلیغات و پیام‌های بازرگانی یکی از بخش‌های همواره حاشیه‌ساز در تلویزیون است که هر بار موضوعی یا اتفاقی را رقم می‌زند و معمولاً نبود مسئول یا متولی‌ای که بخواهد درباره این اتفاقات توضیح دهد به این حواشی دامن هم زده است.

این هفته هم در لابه‌لای تدارک برنامه‌های متنوع مناسبتی در شبکه‌های مختلف، نکته‌ای نسبت به پخش پیام‌های بازرگانی پیش آمد که گاهی در ایام عزاداری‌ها و مناسبت‌های مذهبی تکرار شده است.

در این ایام و همزمان با دهه اول محرم که شبکه‌های مختلف تلویزیونی حال و هوای دیگری به خود گرفته‌اند و کمتر از موسیقی‌های شاد و ریتمیک و ضرب‌های تند استفاده می‌شود موسیقی تبلیغات تلویزیونی نیز دچار تغییر می‌شود. اما گویی این موسیقی از دستورالعمل واحدی پیروی نمی‌کند و با سلیقه خود شبکه‌ها در جایی حذف می‌شود یا با صدای آرام‌تر و ملایم‌تری پخش می‌شود.

این ملاحظه که در برخی شبکه‌ها اعمال شده است هم جای تقدیر دارد هم نشان‌دهنده از نوعی بلاتکلیفی است که بسته به تبلیغات و شبکه‌های مختلف زیرصدا و موسیقی آن تغییر می‌کند و اگرچه یک اتفاق خوب است که همزمان با این ایام تغییری در رویکرد شبکه‌ها نسبت به پخش تبلیغات بازرگانی به‌وجود می‌آید اما از نوعی بلاتکلیفی هم خبر می‌دهد.

یک رویکرد دیگر در این ایام بیشتر شدن تیزرهای فرهنگی و کاهش پیام‌های بازرگانی در این ایام است که این هم از نکات مورد توجه است. در ایام شب‌های قدر در ماه رمضان هم اگرچه باکس‌های تبلیغاتی تلویزیون این تبلیغات را کاهش و حتی در زمان پخش سریال‌ها حذف کرده بودند با این حال در همان زمان هم گاهی در یک شبکه دیگر با کمی تغییر، حجمی از تبلیغات روی آنتن می‌رفت.

نکته هفته؛ نظارت «ساترا» بر هیأت‌های مجازی

چندی پیش سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر «ساترا» فراخوانی داد که ضمن آن اعلام کرد با توجه به نزدیکی ایام محرم و شیوع کرونا، این سازمان تسهیلاتی را برای انتشار برنامه‌های مذهبی و عزاداری آنلاین به رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر ارائه می‌دهد. در این فراخوان اعلام شد که کاربران می‌توانند به سهولت و با پهنای باند مصرفی رایگان از محتوای هیئت‌های مذهبی در دهه اول محرم استفاده کنند.

بعد از آن طی جلساتی با سازمان‌های مختلف از جمله سازمان تبلیغات اسلامی طرحی با نام «خیمه‌های رسانه‌ای» راه‌اندازی شد تا جلسات عزاداری به‌صورت آنلاین و با اینترنت رایگان در اختیار مردم قرار بگیرد. به همین منظور ۹۳ هزار هیأت برای پوشش مراسم‌های خود ثبت نام کردند.

ساترا سپس دستورالعمل سرویس‌ها برای پوشش این هیأت‌ها را منتشر کرد؛ دستورالعملی که ضمن آن قوانین لازم و ضروری برای پوشش عزاداری‌ها و هیأت‌ها را مطرح کرده بود و شامل موارد مختلفی از محتوای هیأت‌ها تا پوشش افراد و حتی تبلیغات پخش شده ضمن عزاداری را در برمی‌گرفت.

در نهایت لیست رسانه‌های صوت و تصویر که می‌توانستند خدمات این هیأت‌ها و عزاداری‌ها را پوشش دهند با تأخیری چند روزه در ابتدای محرم منتشر شد با این حال در این لیست برخی از اسامی مطرح شده در حوزه رسانه‌های صوت و تصویر که برای پوشش هیأت‌ها اعلام آمادگی کرده بودند، دیده نمی‌شد.

هنوز جزئیاتی درباره فرآیند نظارتی ساترا بر هیأت‌های مجازی ارائه نشده است و بعد از عبور از ایام محرم می‌توان کارنامه این سازمان در این حوزه حساس اما نوپا را با دقت بالاتری ارزیابی و آسیب‌شناسی کرد.

اتفاق ویژه هفته؛ «نسیم» این بار منفعل نیست

شبکه نسیم که با محوریت سرگرمی فعالیت می‌کند و برنامه‌هایش با همین محور تولید و پخش می‌شود طی سال‌های اخیر کمتر برنامه‌ای برای ایام محرم و صفر تولید می‌کرد و روال مرسوم این شبکه انفعال کامل در ایام عزادار و به‌خصوص محرم و صفر بود. سیاست اصلی این شبکه رجوع به آرشیو و انتظار برای به سر رسیدن ایام عزا بود و به همین دلیل کمتر شاهد نقش‌آفرینی آن در مناسبت‌های مذهبی بوده‌ایم.

برنامه شاخص این شبکه در این سال‌ها و در ایام محرم و صفر البته «هزارداستان» بوده که ابتدا با نگاهی رمضانی کلید خورد و بعد برای پخش در این ایام نیز ادامه یافت و به فراخور موضوعات مهمانانی چون استاد فرشچیان را دعوت کرد و حتی محمدرضا شهیدی فرد که این سال‌ها مجری غایب تلویزیون بوده به عنوان میزبان در برخی قسمت‌های این برنامه مقابل مهمانان قرار گرفت.

با این حال طی یکی دو سال اخیر شبکه نسیم که بیشتر به تولید برنامه‌هایی چون «دورهمی»، «خندوانه»، «کودک شو»، «شوتبال» و سایر تاکشوها و مسابقات مفرح و سرگرم کننده پرداخته بود با پایان بخشیدن به این برنامه‌ها و به نوعی انفعال در این ایام بیشتر کنداکتور را به دیگر شبکه‌ها واگذار می‌کرد.

شبکه نسیم اما امسال چندین برنامه محرمی تدارک دیده و یا برنامه‌های سابق خود را با حال و هوایی متناسب با این ایام روی آنتن نگه داشته است که این رویکرد تازه در نوع خود جای تحسین دارد.

«چهل تیکه» از جمله برنامه‌های روتین این شبکه است که با همان محور مفرح بودن و سرگرم‌کنندگی و در فضایی نوستالژیک و خاطره بازی به پخش می‌رسید و از هنرمندان حوزه‌های مختلف به خصوص بازیگران طنزپرداز برای رقم زدن این اوقات مفرح دعوت می‌کرد. «چهل تیکه» با شروع محرم اما همین فضای نوستالژیک را حفظ کرد و با تغییری در ترکیب مهمانانش که متناسب با این ایام بودند سراغ خاطره‌های مهمانانش درباره محرم، سریال‌های محرمی، عزاداری‌های کودکی و… رفت.

«نسیم آوا» از دیگر برنامه‌های روتین شبکه است که در نظرسنجی اخیر صداوسیما جزو برنامه‌های پرمخاطب بود و این برنامه هم با یک تغییر رویکرد این روزها بیشتر موسیقی‌هایی با ملودی‌های متفاوت را پخش می‌کند و یا سراغ قطعاتی از محمد معتمدی و علیرضا قربانی و حتی موسیقی‌های سریال‌های نوستالژیک این ایام رفته است.

توجه به این واقعیت که «سرگرمی» الزاماً در تضاد و تنافر با مناسبت‌های مذهبی نیست، اتفاق مبارکی است که کمک می‌کند شبکه «نسیم» در ایام خاص هم حضوری فعال و موثر در میدان رقابت با دیگر شبکه‌ها برای جذب مخاطب داشته باشد.

پیشنهاد هفته؛ روایت‌هایی از آداب و معرفت «رفیق» بودن

علی میرمیرانی نویسنده و روزنامه‌نگار است که طی این سال‌ها در تلویزیون و در شبکه‌های مختلف برنامه‌های متعددی را هم تولید کرده است.

از جمله این برنامه‌ها می‌توان به «گفتگوهای تنهایی» اشاره کرد که در آن با فضایی دلی و معنوی به پرسش و پاسخ‌هایی با اهالی فرهنگ و هنر می‌پرداخت. پرسش‌هایی که در برنامه‌های گفتگومحور تلویزیون دیده نمی‌شد و جایشان خالی بود.

وی امسال کارگردانی برنامه‌ای با عنوان «رفیق» را در شبکه چهار سیما بر عهده دارد که ویژه ایام محرم و در ۱۳ قسمت تولید شده است. برنامه‌ای که از بخش‌های مختلفی تهیه شده و گفتگو و نمایش را با هم ترکیب کرده است. در بخش ابتدایی برنامه سیما تیرانداز قصه‌هایی را درباره شخصیت‌های کربلا، قیام عاشورا، امام حسین (ع) و… به شکل تک گویی روایت می‌کند.
ادامه این برنامه گفتگوهایی است که با اهالی رسانه و فرهنگ رقم می‌خورد.

گفتگوهایی درباره رفاقت، آداب رفاقت و اینکه چگونه رفیق بودن می‌تواند از آدمی، انسان بهتری بسازد. این گفتگوها با کیوان کثیریان منتقد سینما و تلویزیون، سیدعلی میرفتاح روزنامه نگار و فعال رسانه‌ای، مریم جلالی کارشناس رسانه و همچنین اهالی فرهنگ چون اسماعیل آذر شاعر و… انجام شده است. گفتگوها کوتاه است و به صورت کات‌های کوتاه دوباره به بخش‌های نمایشی برنامه ارجاع داده می‌شود.

این برنامه هر شب ساعت ۲۲ شب روی آنتن شبکه چهار سیما می‌رود و علی میرمیرانی کارگردان و رضا حماسی تهیه کنندگی آن را بر عهده دارد.