ترورهای زنجیره‌ای عراق: دولت سایه در تقابل با دولت رسمی

پیش از برگزاری انتخابات پارلمانی عراق در سال ۲۰۲۱/۱۴۰۰ دولت در سایه‌ای در عراق در تلاش است کرسی‌های پارلمانی نیروهای طرفدار ایران را حفظ کند. درگیری بین دولت سایه و دولت رسمی بالا گرفته است. مهم‌ترین نمود آن ترور چهره‌های شناخته‌شده معترضان عراقی توسط افراد مسلح ناشناس است. هدف از این ترورها این است که مانع از شکل‌گیری حزب یا احزابی بشوند که خواسته‌های معترضان را نمایندگی می‌کند و در انتخابات بعدی ائتلاف‌های پارلمانی در عراق را به مخاطره می‌اندازد. بصره به عنوان یکی از مهم‌ترین کانون‌های اعتراضات از مهم‌‌ترین هدف‌های ترورهای زنجیره‌ای است.   

عکس: اعتراضات گروهی از دانشجویان تحول‌خواه در نجف (شاتر استاک)

به گزارش شبکه الجزیره، در تازه‌ترین موارد از ترورهای زنجیره‌ای ابتدا مردان مسلح که هویت آن‌ها تاکنون محرز نشده «تحسین اوسامه» را ترور کردند و سپس سه روز بعد از برگزاری مراسم تشییع او سه تن از حلقه نزدیکان و یاران این کنشگر مدنی نیز ترور شدند. «اودیا رمون» از ناحیه پا و «عباس صبحی» از ناحیه شکم مجروح شد.

دو روز بعد «رهام یعقوب» یکی دیگر از کنشگران مدنی بصره در خودروی خود هدف تیراندازی افراد مسلح قرار گرفت و جان خود را از دست داد.

الجزیره می‌نویسد در یک سال گذشته بسیاری از کنشگران سیاسی در استان بصره عراق به عنوان نخستین خاستگاه اعتراضات قربانی عملیات ترور شده‌اند. ساکنان استان بصره گمان می‌کنند شبه‌نظامیان شیعه طرفدار ایران، از جمله کتائب حزب‌الله پشت این ترورها قرار دارند.

تحلیلگران سیاسی گمان می‌برند که شبه‌نظامیان شیعه تلاش دارند با این ترورها مانع از شکل‌گیری احزاب مستقلی شوند که خواسته‌های معترضان را نمایندگی می‌کند تا به این ترتیب ائتلاف‌های موجود در پارلمان بعدی را همچنان حفظ کنند. یکی از اهداف دولت مصطفی الکاظمی علاوه بر گفت‌وگوهای راهبردی با واشنگتن، برگزاری انتخابات پارلمانی است.

از آغاز اعتراضات در جنوب عراق هشت سال می‌‌گذرد. اعتراضات ابتدا در اثر قطعی مداوم برق شکل گرفت اما به زودی به خواست اصلاح نظام سیاسی عراق و سرانجام به سقوط دو دولت حیدر عبادی و عادل عبدالمهدی انجامید. دایره اعتراضات که در بصره آغاز شده بود به تدریج به بغداد و نجف و کربلا هم سرایت کرد و با روی کار آمدن دولت مصطفی الکاظمی آرام گرفت.

دولت سایه در تقابل با دولت رسمی

در این فاصله حلقه‌هایی از کنشگران سیاسی جوان با خواسته‌های مشخص، از جمله پایان دادن به فرقه‌گرایی در عراق شکل گرفته است. رهام یعقوب و یارانش که ترور شدند به این حلقه‌های معترض تعلق داشتند و اعتراضات را سازماندهی می‌کردند. به گفته «محمد الخفجی»، یکی دیکر از اعضای این حلقه، آن‌ها قصد داشتند با تأسیس یک حزب سیاسی در انتخابات پارلمانی عراق در سال آینده شرکت کنند.

دو سال قبل هم که اعتراضات در بصره مجدداً بالا گرفت چندین کنشکر سیاسی و مدنی از جمله «جبار کرم البهادلی»، وکیل و فعال شناخته شده حقوق بشر ترور شدند.

مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق ۲۰ اوت/ ۳۰ مرداد سال جاری در سفر به بصره در دیدار و گفت‌وگو با خانواده رهام یعقوب وعده داد که آمران و عاملان ترور این کنشگر سیاسی بازداشت و مجازات می‌شوند. الکاظمی، بعد از اخراج رئیس پلیس بصره با اعزام نیروهای امنیتی تلاش کرد امنیت را در جنوب عراق مجدداً برقرار کند. اما به رغم این تمهیدات دست دولت عراق در مجموع بسته است تا آن حد که حتی نمی‌تواند به وعده خود برای آزادی معترضان از زندان‌های عراق عمل کند. مسئولان زندان‌ها از ارائه محل حبس معترضان به دولت عراق خودداری می‌کنند.

حیدر سعید، مدیر مرکز عربی پژوهش‌های سیاسی در عراق در مصاحبه با الجزیره از یک «دولت سایه» سخن می‌گوید. بر همین اساس خاستگاه پیدایش دولت سایه به دوران نخست‌وزیری نوری المالکی از مهم‌ترین متحدان ایران در عراق می‌رسد. حیدر سعید به الجزیره گفت:

  «اولا با روی کار آمدن الکاظمی، دولت در سایه با دولت رسمی درگیر شده. به همین سبب ترورها یک چالش برای الکاظمی به شمار می‌آید. دوماً به سبب آنکه قرار است انتخابات پارلمانی زودهنگام برگزار شود، با این ترورها احتمال آنکه این نیروها بتوانند خود را سازماندهی کنند و در انتخابات شرکت کنند کاهش می‌یابد.»

به گفته این تحلیلگر ظاهرا معترضان در یک حالت آتش‌بس موقت با دولت الکاظمی به سر می‌برند با این امید که دولت، فرصت کافی برای اعمال اصلاحاتی که وعده داده به دست بیاورد. اما هیچ تضمینی وجود ندارد که اعتراضات مجدداً سر نگیرد. از هم‌اکنون فراخوان‌هایی برای گردهمایی‌ها در سراسر عراق به مناسبت یکم اکتبر، سالگرد آغاز اعتراضات منتشر شده است.  

بیشتر بخوانید: الکاظمی خواهان رسیدگی به خشونت‌ها در میدان التحریر بغداد شد