معرفی کتاب‌هایی مناسب مبلغین و روضه خوانان در ایام محرم

خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه - علی اکبری: سوگواری بر مظلومیت اهل بیت (س) خصوصاً بر ابی عبدالله (ع)، سابقه‌ای دارد به بلندای تاریخ آفرینش. آنچنان که از نصوص دینی بر می‌آید از حضرت آدم تا حضرت ختمی مرتبت محمد (ص)، و از عصر ایشان تا کنون، گریه و سوگواری بر اهل بیت (ص) و به ویژه امام حسین (ع) مورد تاکید انبیا و اولیا بوده، و خود حضرات نیز با یادآوری مصائب، برپایی مجالس، و… به آن جامه‌ی عمل پوشانده‌اند.

اما آنچه که در عصر حاضر شاهد آن هستیم، تحریفات و یا افراط و تفریط‌هایی است که در خصوص تاریخ این مصائب و شیوه سوگواری بر آن حضرات رخ می‌دهد. تحریفاتی که بر می‌گردد به جانب روضه خوانان، که با کم و زیاد کردن آنچه که در تاریخ اتفاق افتاده و یا تکیه بر منابع غیر موثق (مطمئن) مصائب جاری شده بر اهل بیت (س) را تحریف می‌کنند. و از طرفی دیگر شاهدیم که برخی‌ها با جعل و ابداع شیوه‌های گوناگون سعی در ایجاد مناسک و آداب جدید در عزاداری بر اهل بیت (س) هستند. در حالی که سیره اهل بیت (س) و نصوص دینی ما در خصوص آداب و شیوه عزاداری، خط و مشی را مشخص و الگو را نیز معرفی کرده است و قطعاً تخطی از آن موجب ضرر به دین و مذهب محسوب می‌شود. ضرری که بهایش دور شدن از حرکت مجاهدت آمیز ۲۵۰ ساله ائمه (ع) است.

در ادامه کتاب‌هایی مناسب مبلغین و روضه خوانان و عموم سوگواران حسینی معرفی می‌کنیم تا پاسخ گوی بخشی از دغدغه‌ها و سوال‌ها باشد.سوالاتی از قبیل اینکه:

۱- به چه منابعی از تاریخ اهل بیت (س) می‌توان اعتماد کرد، و شیوه فهم و مراجعه به آن باید به چه شکل باشد؟

۲- چه کتاب‌های معتبری در توضیح و تبیین ماجرای کربلا وجود دارد که برای همگان قابل دسترس باشد؟

۳- آیا تمام این شیوه‌های عزاداری که در هر شهر و کشوری اجرا می‌شود، همان شیوه مطلوب و مورد نظر اسلام است؟

۴- چه جریاناتی هستند که به دنبال افراط در شعائر و مناسک دینی اند و نگاه و ادله آنان چیست؟

۵- برای اصلاح شیوه‌های افراطی و تفریطی در این مساله چه باید کرد؟

معرفی کتاب:

۱- آشنایی با منابع تاریخ اسلام و تشیع و روش نقد اخبار

نویسنده: آیت الله محمد هادی یوسفی غروی

منابع تاریخی اسلام سرشار است، از ثبت و ضبط و نقل قول‌های تاریخی و اتفاقاتی که از صدر تا عصر حاضر بر اسلام و مسلمین گذشته است. با این حال در این منابع شاهدیم که برخی ناقلین و ضابطین به دلیل مسائل حکومتی و یا علت‌های دیگری، در نقل وقایع دچار کوتاهی و یا خلاف واقع گویی شده‌اند و از طرفی نیز شاهدیم که برخی اتفاقات رخ داده در تاریخ به دست ما نرسیده است و یا مسائلی از این قبیل...

پژوهشگر و مطالعه کننده تاریخ وظیفه دارد تا با مراجعه دقیق و روشمند برخاسته از منطق علمی، به منابع تاریخی رجوع کند، و درست را از نادرست تشخیص بدهد، و سپس آن را برای دیگران بازگو و تحلیل و توصیف کند.

کتاب حاضر که محصول دوره‌ی تدریس جناب استاد یوسفی غروی، تاریخ پژوه برجسته حوزه اسلام است، در صدد تبیین شیوه رجوع به منابع تاریخ و معرفی مهمترین منابع تاریخی اسلام است. کتاب حاضر در سه فصل: کلیات، منابع و مصادر تاریخی شیعه، نقد اخبار تاریخی، در ۱۴۴ صفحه تدوین و توسط نشر معارف به چاپ رسیده است.

۲- قتیل العبرات، قوت و ضعف گزارش‌های واقعه کربلا

نویسنده: حسین انوری پور

ماجرای کربلا از پرافتخارترین حماسه‌هایی است که بیان کننده ایثار، شجاعت و اعتقاد و باور راسخ اصحاب ابی عبدالله (ع) است که در راستای تحقق اهداف امام خویش، آن را آفریده و به رخ عالم کشیده‌اند. این ماجرای تاریخی متأسفانه بخاطر برخی عوامل همچون، غلبه احساسات بر منطق، در دسترس نبودن منابع تاریخی غنی و مطمئن، عدم مجالست و استفاده از محضر علما و.... دچار تحریفات، زیاده گویی، و اشکالات دیگری شده است که با مبانی کلامی، فقهی و همچنین نصوص تاریخی معتبر اسلام و تشیع سازگاری ندارد.

اثر حاضر با تجمیع و بررسی تک تک گزاره‌های منقول از تاریخ کربلا، در صدد است تا مطالب صحیح و مستند را از غیرصحیح و غیرمستند، به همراه دلیل تبیین و توضیح دهد. مطالب غیر مستند از نگاه نگارنده علاوه بر مطالبی که سند تاریخی ضعیفی دارند، شامل آن دسته از اخباری نیز می‌شود که برخاسته از توهم عوامانه، قصه پردازی، تشبیه به معجزه، غلو، گمانه زنی و… است. این کتاب در ۴۲۷ صفحه توسط نشر بین الملل به چاپ رسیده است.

۳- بر تو خواهم گریست، روضه‌های علامه شیخ محمد تقی شوشتری

علامه شیخ شوشتری

علامه شوشتری در نزد اهل حدیث و رجال، جایگاه والا و بلندی دارد. قاموس الرجال، بهج الصباغه، الاخبار الدخیله، قضاء امیرالمومنین (قضاوت‌های امام علی) از معروف ترین کتاب‌های ایشان در حوزه حدیث، رجال و تاریخ است. مرحوم شوشتری علاوه توان اجتهادی که در حوزه علوم دینی داشتند، در میان مردم شوشتر نیز به تبلیغ اسلام پرداخته، و معارف الهی را در مجالس، مساجد و محل درس و بحث به آنان انتقال می‌دادند. کتاب مواعظ ایشان که تاکنون ۴ جلد آن به چاپ رسیده، ثمره سخنان و بیانات ایشان در عموم مردم است که بعد از وفات ایشان به چاپ رسیده است.

کتاب بر تو خواهم گریست، روضه‌هایی است که از مرحوم محقق شوشتری، استاد فن رجال و حدیث، در کتاب مواعظ به چاپ رسیده بود، که توسط آقای حمیدی نژاد، از ۴ مجلد مواعظ استخراج، و تبویب شده است. کتاب حاضر از آن حیث که روضه‌هایش توسط محدث و رجالی خبره‌ای، بیان و مطرح شده است حائز اهمیت و قابل توجه است. این اثر فاخر در ۲۱۶ صفحه توسط نشر نور معرفت به چاپ رسیده است.

۴- سلوک ماتم، شیوه‌های عزاداری از دیدگاه اهل بیت (س)

نویسنده: سید مسعود عمرانی

برخی‌ها در ماجرای سوگواری دچار تفریط می‌شوند و با برپایی مجالس عزا و گریه بر مظلومیت اهل بیت (س) به مخالفت می‌پردازند، و از طرفی برخی دیگر به افراط کشیده شده، و روش‌های جدیدی در عزاداری ابداع کرده و باعث ایجاد شبهاتی در این مساله شده‌اند.

نویسنده در مقدمه کتاب می‌گوید: در این تحقیق سعی شده است که ابتدا شیوه‌های سوگواری اهل بیت را با استناد به روایات معصومان و با توجه به سیره و تقریر و کلام آنان به عنوان یکی از منابع مهم و درخور استناد شیعه استخراج کند، سپس با توجه به ملاک‌های کلی اهل بیت در تشخیص و ارزیابی شیوه‌های صحیح یا سقم سوگواری، عزاداری‌های مدرن و مرسوم را واکاود.

اثر حاضر دارای سه بخش زیر است:

کلیات، جلوه‌های عزاداری در تعالیم و سیره معصومان، ارزشیابی سوگواری‌های نوظهور براساس تعالیم معصومان. استاد محمدرضا سنگری عاشوراپژوه برجسته، بر این کتاب مقدمه‌ای نوشته، و استناد به منابع معتبر و متقن و نقد مسائل، رها از جانب داری یا احتیاط و محافظه کاری نادرست را از ویژگی‌های ارزنده این کتاب می‌داند.

سلوک ماتم در ۳۴۲ صفحه توسط نشر خیمه به چاپ رسیده است.

۵- سرآغاز اصلاح عزاداری (ترجمه التنزیه لاعمال الشبیه)

نویسنده: آیت الله سید محسن امین عاملی

ترجمه و تحقیق: مهدی مسائلی

مرحوم سید محسن امین یکی از بزرگان و مصلحان اجتماعی است که با فعالیت‌های دینی خود، تحولات اجتماعی را در جامعه عربی بخصوص لبنان به وجود آورد. کتاب اعیان الشیعه از معروف‌ترین آثار در حوزه تراجم شیعه است که توسط علامه امین به نگارش درآمده است. سرآغاز اصلاح عزاداری از دیگر آثار ایشان است که در جهت مبارزه با خرافات و انحرافات موجود در عزای حسینی که در زمان خود معروف بوده، به نگارش درآمده است. کتاب حاضر بعد از چاپ محور یکی از جنجالی‌ترین رویدادهای تاریخ تشیع بوده که تا یک قرن پیش حواشی فراوانی در حوزه علمیه نجف اشرف به همراه خود داشته است.

اثر حاضر را می‌توان یک اثر اجتهادی در حوزه فقه و تاریخ عزاداری دانست که توسط یکی از برجسته‌ترین علمای اسلام تألیف شده است. اثر حاضر در ۱۲۴ صفحه توسط نشر آرما به چاپ رسیده است.

۶- جریان افراط گرای شیعی / مختصات فکری و رفتاری

نویسنده: مهدی مسائلی

افراطی گری در هر آئین و مذهبی مذموم و ناپسندیده است. شناخت انواع افراطی گری‌ها، و علت‌ها و ریشه‌های به وجود آمدن آن به ما کمک می‌کند تا علاوه بر شناخت جریانات افراطی، خود نیز دچار افراط در عمل نشویم. متأسفانه سالیان درازی است که برخی از شیعیان با انجام برخی رفتارهای افراطی و انتساب آن به دین و مذهب، باعث تفرقه و تشنج در جامعه شیعی شده‌اند و اذهان مردم را از دشمن اصلی به جانب اختلافات مذهبی گرایش می‌دهند که نتیجه آن غفلت از دشمنان اصلی جهان اسلام است. علاوه بر این، تصویری خوبی نیز از مذهب تشیع در اذهان عمومی جهان ارائه نداده، و باعث وهن دین و مذهب (سبک و سست نشان دادن مذهب در انظار عمومی) شده‌اند.

نویسنده در مقدمه کتاب می‌گوید: در سال‌های اخیر تعبیر تشیع انگلیسی، مباحثه‌های فراوانی را در گفتمان انقلاب اسلامی ایران به دنبال داشته است، و منتقدان، هشدارهای فراوانی را درباره خطر این جریان مطرح کرده‌اند. با این حال بیشتر بحث‌ها به معرفی رهبران فکری این جریان اختصاص یافته و کمتر درباره خصوصیات فکری و رفتاری آن بحث شده است. این در حالی است که شناخت مختصات فکری و رفتاری این جریان ضرورتی بیش از شناخت فردی رهبران فکری آن دارد. در این نوشتار سعی می‌شود با نگاهی به ریشه‌ها و علل پیدایش افراط گری در شیعه، ویژگی‌های این جریان در عصر حاضر مشخص شود، و با تذکر پیامدها و خطرات آن، روش شناسی مواجه با این جریانات نیز ارائه شود.

این اثر در ۱۳۴ صفحه توسط نشر آرما به چاپ رسیده است.