ترکیه به یونان و فرانسه هشدار داد

در پی برنامه ترکیه برای اکتشاف نفت و گاز در مدیترانه شرقی، لحن رجب طیب اردوغان علیه یونان و فرانسه شدت گرفته است. رئیس‌جمهوری ترکیه گفته است: «ما آماده شهادت هستیم». مقام‌های ترکیه به یونان در مورد انتقال تجهیزات و نیروی نظامی به جزیره میس هشدار داده اند.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه ـ عکس: Shutterstock

روابط یونان و ترکیه در چند هفته گذشته آشکارا رو به وخامت گذاشته است. دلیل آن اختلاف‌های فزاینده بر سر ذخایر گاز در دریای مدیترانه است. دولت ترکیه به‌تازگی گفته اگر یونان قلمرو آبی خود را توسعه بدهد، با پیامدهای نظامی مواجه خواهد شد.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه یکشنبه ۹ شهریور / ۳۰ اوت در آنکارا لحن خود را علیه یونان و فرانسه شدت بخشید. او مسئولان سیاسی آتن و پاریس را «جاه‌طلب» و «بی‌کفایت» خواند:

«اگر جنگی فرابرسد ما آماده شهادت هستیم. آیا کسانی که در مدیترانه علیه ما قیام می‌کنند آماده چنین فداکاری‌هایی‌ هستند؟ آیا آن‌هایی که در مدیترانه شرقی با ما مقابله می‌کنند و همسایگانشان، هزینه‌های مشابهی پرداخت می‌کنند؟ آیا یونانی‌ها می‌توانند آن‌چه را که ممکن است حاکمان جاه‌طلب و ناکارآمدشان بر آن‌ها تحمیل کنند،‌ بپذیرند؟ آیا فرانسوی‌ها از هزینه‌ای که باید بابت اقدامات حاکمان ناکارآمد خود بپردازند، اطلاع دارند؟»

او «تهدیدها علیه منافع و حقوق کشور ترکیه در مدیترانه و اژه» را از نگرانی‌های اصلی آنکارا خواند و افزود:

«می‌توان صبر، تصمیم و شجاعت آنکارا را در بوته آزمون قرار داد.»

روابط ترکیه و یونان، دو کشور عضو ناتو به شدت متشنج است. در چنین شرایطی فرانسه حضور نظامی خود در مدیترانه شرقی را به‌ نشانه حمایت از یونان افزایش داده است.

این تنش سابقه طولانی دارد. در سال ۱۹۹۵ نیز پارلمان ترکیه گسترش آب‌های سرزمینی یونان در دریای اژه را «علت جنگ» اعلام کرد. دلیل اوضاع کنونی، از جمله اعزام حدود سه هفته پیش کشتی اکتشافی «اوروچ رئیس» ترکیه به منطقه‌ای دریایی بود که یونان ادعا می‌کند متعلق به این کشور است. خدمه این کشتی در آن منطقه به دنبال گاز طبیعی هستند.

به گفته وزارت دفاع ترکیه، جنگنده‌های این کشور پنج‌شنبه گذشته شش هواپیمای یونانی را که در حال پرواز به سمت منطقه مدیترانه که کشتی اکتشافی در آن در حرکت است، رهگیری و آن‌ها را مجبور به بازگشت کردند.

حامی آکسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه در واکنش به خبرهای منتشر شده درباره انتقال تجهیزات و نیروی نظامی یونان به جزیره میس، با انتشار بیانیه‌ای به آتن هشدار داد.

آکسوی گفت جزیره میس براساس پیمان صلح پاریس در سال ۱۹۴۷ به‌عنوان منطقه عاری از سلاح معرفی شده است و ترکیه اجازه به نتیجه رسیدن چنین «اقدام تحریک‌آمیزی» در نزدیکی سواحل خود را نخواهد داد.

رسانه‌های ترکیه پیش از این در تصاویری ورود سربازان یونانی به جزیره میس را منتشر کردند در حالی‌که یونان اهمیت این حرکت نظامی را کمرنگ جلوه داد.

عمر چلیک، سخنگوی حزب عدالت و توسعه ترکیه، حزب حاکم این کشور نیز در توئیتر نسبت به انتقال تجهیزات و نیروی نظامی یونان به جزیره میس هشدار داد و آن را «دزدی دریایی» نامید:

«یونان با این اقدامات غیرقانونی خود نماینده سیاست دزدان دریایی در اژه و مدیترانه شده است. آتن به جای حل مشکلات از طریق دیپلماسی بر اساس قانون، به خرابکاری دیپلماتیک دست می‌زند. نتیجه این اقدامات یونان ناکامی محض خواهد بود.»

سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه همچنین در بیانیه‌ جداگانه‌ای در واکنش به سخنان امانوئل مکرون، رئیس‌ جمهوری فرانسه درباره مناقشه ترکیه و یونان، بر دفاع آنکارا «از حقوق مشروع خود در منطقه» تأکید کرد و گفت:

«کشورهایی که به ظن خود تلاش دارند حقوق ترکیه در مدیترانه شرقی را نادیده بگیرند با موضع قاطع کشورمان روبه‌رو خواهند شد.»

آکسوی کشورهای خارج از منطقه را به عدم مداخله و تنش‌آفرینی در مدیترانه شرقی دعوت کرد و یادآور شد که مسائل موجود تنها «با مذاکره و همکاری» کشورهای ساحلی در مدیترانه شرقی قابل حل‌وفصل خواهد بود.

مکرون جمعه گذشته در انتقاد از بن‌بست سیاسی میان ترکیه و اتحادیه اروپا بر سر اکتشاف منابع انرژی در مدیترانه شرقی با بیان این‌که «استراتژی ترکیه طی چند سال گذشته همانند متحدان ناتو نبوده است»، تأکید کرد که مداخله ترکیه در سوریه و لیبی و مناقشه اخیر اتحادیه اروپا را واداشت تا در پاسخ به درخواست یونان و قبرس، تحریم‌های بیشتری علیه ترکیه اعمال کند.

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز روز جمعه از اقدام این اتحادیه برای آماده کردن فهرستی از تحریم‌ها علیه ترکیه خبر داده و گفته بود:

«در رویارویی با رفتار ترکیه، خشم و ناامیدی اتحادیه اروپا رو به فزونی است.»

فواد اوکتای، معاون رئیس‌ جمهوری ترکیه در واکنش به موضع اتحادیه اروپا گفت:

«موضع اتحادیه اروپا در قبال فعالیت‌هایی که در فلات قاره‌ای خود در مدیترانه شرقی انجام می‌دهیم غیرصمیمانه است، زیرا از یک سو به گفتمان دعوت می‌شویم و از سوی دیگر به دنبال طرح‌های دیگری هستند (…) وقتی مسئله محافظت از حقوق و منافع ترکیه در میان باشد، در انجام اقدامات لازم تردید نمی‌کنیم. فرانسه و یونان این را بهتر از هر کسی می‌دانند.»

فرانسه در حمایت از یونان چند هواپیمای جنگنده و ناو جنگی به مدیترانه اعزام کرده و اکنون در حال برنامه‌ریزی یک رزمایش نظامی مشترک با یونان، قبرس و ایتالیا است تا از ادامه اکتشافات ترکیه جلوگیری کند.

پیش از این یونان و ترکیه نیز در دریای مدیترانه دست به مانور نظامی زده‌اند.

آنچه در این بحران عجیب به‌نظر می‌رسد این است که رقابت برای دستیابی به سوخت‌های فسیلی باید براساس توافق‌نامه اقلیمی پاریس متوقف شود. افزون بر این، با کاهش سرعت اقتصاد جهانی در اثر شیوع ویروس کرونا و در نتیجه کاهش قیمت انرژی، اروپا گاز زیادی دارد.

همچنین کشورهای مدیترانه و اروپا در حالی وارد بحران جدیدی می‌شوند که با بحران‌های جدی‌تری همچون وضعیت اقتصادی، همه‌گیری کرونا، تعلیق سیاسی در آمریکا، درگیری‌های خیابانی در بلاروس و تهدید روسیه برای مداخله در این کشور، روبه‌رو هستند.

بیشتر بخوانید: ترکیه و یونان در مدیترانه مانور دریایی برگزار می‌کنند