لزوم ایستادگی جامعه جهانی در برابر یکجانبه‌گرایی آمریکا

به گزارش خبرنگار ایرنا، نشست کمیسیون مشترک برجام در حالی روز سه‌شنبه اول سپتامبر/۱۱ شهریور در شهر وین برگزار می‌شود که جهان این روزها شاهد اقدامات یکجانبه و خصمانه آمریکا علیه تهران است.  این نشست اگرچه در راستای نشست‌های عادی و سه ماهه این کمیسیون برگزار می‌شود، با این وجود  حضور شرکای واقعی برجام در وین با توجه به تشدید اقدامات خصمانه آمریکا علیه چندجانبه گرایی  و برجام بعنوان یکی از نمادهای چند جانبه گرایی اهمیت ویژه‌ای یافته است.

آمریکا طی هفته‌های اخیر با وجود مخالفتهای جامعه بین الملل قطعنامه‌ای برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران به شورای امنیت برد که با مخالفت اعضای این شورا مواجه شد. پس از آن تلاش کرد با فعال کردن مکانیسم ماشه تمامی تحریم‌های  ایران را بازگرداند این اقدام آمریکا نیز با مخالفت اعضای شورای امنیت و اعلام رئیس این شورا از دیدگاه جامعه جهانی مردود اعلام شد اما مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا همچنان اعلام کرده که تحریم‌های ایران ۳۰ شهریور بازخواهد گشت در حالی که اکثریت قاطع کشورهای عضو در شورای امنیت با این اقدام مخالفند. این اقدامات به روشنی بیانگر یکجانبه گرایی و عدم احترام به تصمیم جمعی جامعه بین الملل است.

نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور هیأت‌های ایران و ۱+۴ (آلمان، فرانسه، روسیه، چین و انگلیس) و هماهنگ کننده اتحادیه اروپا در حالی برگزار می شود که انتظار یم رود شرکای این توافق بین المللی اقدامات جدی و ملموسی برای حفظ این دستاورد چندجانبه گرایی داشته باشند و صدای واحدی در مقابله با سرکشی و یکجانبه‌گرایی آمریکا داشته باشند.

 واقعیت این است که سرکشی و یکجانبه گرایی دولت ترامپ نه تنها ایران را تحت فشارهای اقتصادی قرار داده بلکه جامعه جهانی را هم با خطر مواجه کرده است. چندجانبه‌ گرایی اساس و محور نظم بین ‌الملل پس از جنگ جهانی دوم بوده است، منافع بسیاری از کشورها در راستای چند جانبه گرایی است. اگرچه در دوره پیش از ترامپ نیز ما شاهد یکجانبه گرایی آمریکا بوده ایم اما دولت ترامپ با شعار «اول آمریکا» تمامی اصول چندجانبه‌گرایی را زیر پا گذاشته است دولت ترامپ با اقداماتی از قبیل خروج از موافقتنامه آب‌وهوایی پاریس، خروج از «آی‌ان‌اف»، خروج از برجام و به‌ دنبال آن، تهدید به خروج از بسیاری از معاهدات و پیمان‌ های دیگر جامعه بین الملل را تهدید کرده و از این اقدامات به‌ عنوان ابزاری برای پیشبرد سیاست‌های قلدرمآبانه خود استفاده کرده است اقداماتی که از سوی هر کشور دیگری در نظام بین‌ الملل هم صورت پذیرد مذموم و ناپذیرفتنی است.

پس از آنکه دیان دیجانی، سفیر اندونزی که کشورش ریاست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل متحد را برعهده دارد با درخواست دولت آمریکا برای بازگردان همه‌ تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران مخالفت کرد. سفیر نیجر، ‌که پس از اندونزی ریاست دوره‌ای شورای امنیت را برعهده خواهد داشت در نامه‌ای مشترک با سفرای آفریقای جنوبی، ‌تونس و سنت وینسنت و گرنادین‌ها ضمن اشاره به این موضوع که آمریکا دیگر عضوی از توافقنامه برجام محسوب نمی‌شود، ‌ بر واجد شرایط نبودن ایالات متحده برای فعال کردن مکانیسم ماشه و برگرداندن تحریم‌های ایران تاکید کرد.

حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی، رئیس جمهوری روز گذشته در گفت وگوی تلفنی «محمدو ایسوفو» رئیس جمهوری نیجر، با تبریک ریاست دوره ای نیجر بر شورای امنیت سازمان ملل در ماه سپتامبر گفت: «اطمینان دارم جمهوری نیجر به عنوان یکی از اعضای جنبش عدم تعهد، همانگونه که در برابر قطعنامه غیرقانونی تمدید تحریم تسلیحاتی ایران موضع بسیار سازنده ای داشت، در دوران ریاست خود بر شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز، به شکل کاملا مستقل و حرفه ای عمل کرده و از سوءاستفاده از جایگاه سازمان ملل متحد و شورای امنیت برای زیاده خواهی و یکجانبه گرایی آمریکا جلوگیری خواهد کرد.»

رئیس جمهوری نیجر هم با اشاره به حسن همکاری دو کشور در مجامع بین المللی نظیر جنبش عدم تعهد و سازمان ملل، از دیدگاه‌های مشترک دو کشور در خصوص مسائل بین المللی ابراز خرسندی کرد و افزود: «جمهوری نیجر همواره تلاش داشته تا همکاری های بین المللی خود را بر پایه ارزش های مهم انسانی پیش ببرد و اقدامات خود در شورای امنیت را نیز بر همین پایه تنظیم خواهد کرد.»

رفتارهای غیر متعارف آمریکای ترامپ تا انتخابات ‌آتی ریاست جمهوری این کشور ادامه خواهد یافت و حتی تشدید خواهد شد. دولتمردان آمریکایی برای پیروزی در انتخابات آتی دست به هر کاری خواهند زد و یکی از موضوعاتی که برای ترامپ و همکاران وی تبدیل به یک موضوع حیثیتی شده نابودی برجام است. آمریکای ترامپ البته از زمان حضور در کاخ سفید از هیچ اقدامی در این زمینه فروگذار نکرده است. با این حال شرکای برجام تلاش کردند به جای اتخاذ رفتارهای هیجانی مطلوب ترامپ و همکاران وی، با مدیریت رفتارهای ترامپ به امید ‌آینده بنشینند. تمام تلاش رهبران و شرکای برجام در روزهای باقیمانده به انتخابات آمریکا  حفاظت  از دستاوردهای چندجانبه گرایی است.

سکوت دولت‌ ها در برابر اقدامات یکجانبه‌ گرایانه آمریکا می تواند به رویه ای خطرناک منجر شود که باعث تخریب بیشتر نظم و نظام حقوق بین‌ الملل شود. جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر با وجود اینکه در مقایسه با سایر کشورها سهم و بهره چندانی از چندجانبه گرایی نداشته است، بیشترین تلاش را برای حفاظت  از این رویه داشته و بیشترین هزینه را در مقابله با یکجانبه گرایی و دیکتاتوری در عرصه بین المللی پرداخته است اکنون نوبت قدرت‌های اصلی و کسانی است که  بیشترین نفع  را از چندجانبه گرایی می‌برند و باید دید برای حراست از دستاوردهای چند جانبه گرایی تا کجا حاضر هستند در این خصوص ایستادگی کنند.  

جمهوری اسلامی ایران با اراده خود در پیشبرد تمامی امور سیاسی، اقتصادی و امنیتی با ابزار های دیپلماسی ثابت کرده که تمایل دارد در جامعه بین الملل به عنوان عضوی فعال کنشگری کند و به منافع تمامی کشورها احترام می‌گذارد تاکید بر همکاری با جامعه جهانی براساس رویه‌های مورد قبول جهانی نه تنها از میزان نزاع و خشونت و جنگ دولت‌ها می‌کاهد، بلکه می‌تواند زمینه نزدیکی ملت‌ها به یکدیگر را فراهم کند.

اکنون اقدامات آمریکا مورد نقد هم‌پیمانان و شرکای استراتژیک خود قرار گرفته است، دولت‌هایی که از نظام و نظم چندجانبه بهره می ‌برند و حامی این نظام هستند، با اقدامات یکجانبه‌ گرایانه مخالف‌ اند؛ آنها می‌دانند که برهم ‌خوردن نظم موجود، هزینه‌هایشان را افزایش خواهد داد بنابراین تلاش خواهند کرد به اقدامات یکجانبه‌ گرایانه آمریکا پاسخ دهند و بار دیگر آمریکا را به بازگشت به معاهدات و رویه‌های چندجانبه‌ گرایانه تشویق کنند. اقدامات تعدادی از دولت‌ های اروپایی در این راستا صورت می گیرد.