هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران

خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت مورد صدمه واقع شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۳۷ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده‌اند. بر اساس این گزارش در یک هفته اخیر دستکم ۴۲ شکارچی متخلف در شهرهای سنندج، بیجار، کیار، طبس، انار، تهران، آمل، دامغان، صومعه سرا، پاسارگاد، جم، شاهرود و منطقه وارنگه رود بخش آسارا استان البرز بازداشت شدند. مدیرکل محیط زیست استان فارس نیز از بازداشت ۶۷۲ صیاد و شکارچی متخلف از ابتدای امسال تاکنون در این استان خبر داد. از سوی دیگر دستکم ۱۵ تن چوب قاچاق در شهرهای عباس آباد، میاندوآب، نکا، نهاوند و نظرآباد کشف و هفت قاچاقچی چوب دستگیر شدند. طی هفته ای که گذشت در سایه فقدان تجهیزات اطفای حریق و بی توجهی مسئولان قریب به ۱۲ منطقه از جنگل‌ها و منابع طبیعی کشور در استانهای کرمانشاه، گیلان، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان شمالی، آذربایجان غربی، کرمان، تهران، خوزستان و لرستان دچار حریق شدند. از این میان آمار خسارت وارده به تعداد کمی از این مناطق اعلام شده است که بیش از ۵۰۰ هکتار از منابع طبیعی کشور را شامل می‌شود. در همین ایام هشت مرکز درمانی در قزوین بعلت عدم رعایت مقررات محیط زیست در خصوص مدیریت و کنترل پسماند بیمارستانی اخطاریه محیط زیستی دریافت کردند. همچنین دفع غیر اصولی زباله و دود ناشی از آتش زدن آن‌ها در خوزستان علاوه بر تخریب محیط زیست، مشکلاتی نظیر در معرض خطر قرار دادن سلامت ساکنان منطقه و آلودگی هوا ناشی از سوختن زباله‌ها را به دنبال داشته است. بنابر اعلام عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ۵۶ میلیون نفر در ۱۸ استان کشور در معرض فرونشست زمین هستند. استان اصفهان واقع بر پهنه‌های باخطر بالای فرونشست زمین در ردیف اول از نظر سکونتگاه‌های شهری است و بعد از آن استان‌های تهران، کرمان و خراسان ‌رضوی رتبه‌های بعدی را از منظر این مخاطره به خود اختصاص داده‌اند. به علاوه در هفته گذشته سازمان جنگل‌ها نسبت به بیابانی شدن ۳۰ میلیون هکتار از اراضی کشور هشدار داده است که از این مقدار ۱۴ میلیون هکتار به عنوان مناطق بحرانی بیابانی هستند. بر اساس گزارش مسئولان محیط زیست در حوزه پایش و نظارت از صنایع در ۵ ماه نخست امسال، ۴۱۰ مورد اخطار رفع آلودگی در سطح استان فارس صادر شده که به تعطیلی سه مورد انجامیده و پایش واحدهای تولیدی در شهرستان کاشان نیز در ۱۳ مورد به شکوائیه ختم شده است.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیست

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی هفته‌ای که گذشت، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۴۲ شکارچی متخلف که حاصل جمع آوری ۱۶ گزارش منابع رسمی است، در شهرهای سنندج، بیجار، کیار، طبس، انار، تهران، آمل، دامغان، صومعه سرا، پاسارگاد، جم، شاهرود و منطقه وارنگه رود بخش آسارا استان البرز بازداشت و به مراجع قضایی ارجاع داده شدند.

افزون بر این اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران از دستگیری ۱۵ شکارچی غیرمجاز در مناطق مختلف استان طی روزهای تعطیل هفته گذشته خبر داد. این شکارچیان متخف در شهرستان های بابل، آمل، سوادکوه، کیاسر، ساری، نکا و بهشهر حین گشت زنی ماموران یگان حفاظت محیط زیست این استان دستگیر و با تشکیل پرونده تحویل به مراجع قضایی معرفی شدند.

همچنین حمید ظهرابی، مدیرکل محیط زیست استان فارس اعلام کرد: “از ابتدای امسال تاکنون ۵۲۷ مورد اقدام به شکار و صید غیرمجاز در استان فارس شناسایی و ۶۷۲ نفر صیاد و شکارچی دستگیر شدند”.

طی هفته گذشته دستکم ۱۵ تن چوب قاچاق در استانهای مختلف کشف و ۷ قاچاقچی خوب دستگیر شدند.

در این راستا حسین عبدی، فرمانده انتظامی عباس آباد از کشف چوب قاچاق در این شهرستان خبر داد و گفت: “ماموران کلانتری مرکزی این فرماندهی حین کنترل خودرو‌های عبوری، به یک خودروی حامل چوب مظنون شدند و در بازرسی از آن ۲ تن چوب آلات جنگلی که به صورت غیر مجاز از جنگل‌های اطراف این شهرستان برداشت شده بود کشف کردند”.

به گفته وی راننده خودرو بازداشت و پس از تشکیل پرونده، برای سیر مراحل قانونی به مرجع قضائی معرفی شد.

علیرضا بقالی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان میاندوآب نیز اعلام کرد: “در جریان گشت و کنترل شبانه مأمورین یگان حفاظت محیط زیست میاندوآب ۲ متخلف که اقدام به قطع درختان جنگلی در منطقه حفاظت شده تالاب نوروزلو کرده بودند، شناسایی و دستگیر شدند و یک دستگاه خودرو وانت حامل چوب قاچاق از نوع بید خودروی جنگلی کشف و ضبط شد”.

به علاوه حسین زارع، فرمانده انتظامی شهرستان نکا از کشف ۳ تن چوب قاچاق در این شهرستان خبر داد و گفت: “کارکنان پلیس آگاهی با هماهنگی قضایی، ۲ خودروی وانت نیسان حامل چوب را متوقف و در بازرسی از آنها مقدار ۳ تن و ۱۰۰کیلوگرم چوب جنگلی قاچاق کشف کردند”.

به گفته وی رانندگان خودروهای مذکور به مراجع قضائی معرفی و چوب‌های قاچاق کشف شده به اداره منابع طبیعی شهرستان تحویل داده شد.

احمد ساکی، فرمانده انتظامی شهرستان نهاوند نیز از کشف ۱۰ تن چوب قاچاق و فاقد مجوز توسط مأموران پلیس آگاهی این شهرستان خبر داد و اعلام کرد یک متهم در این خصوص با تشکیل پرونده به مرجع قضائی معرفی شد.

افزون بر این موارد احد سیفی، مدیر منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان نظرآباد گفت: “پیرو پیگیری های به عمل آمده این اداره با همکاری دادستان و قاضی شعبه اول بازپرسی شهرستان، راننده خودرو سمندی که به طور مستمر اقدام به قطع و سرقت چوب‌های جنگلی تاغ شهرستان های نظرآباد و اشتهارد می‌کرد شناسایی و جلب شد”.

وی افزود: “این قاچاقچی با هویت «م.ز» دارای سابقه قبلی در زمینه قاچاق چوب است و در اکثر پرونده های قاچاق این شهرستان ردی از این متهم دیده می شود”.

بحران پسماند و آلاینده های زیست محیطی

از گزارشاتی که در این راستا طی یک هفته گذشته منتشر شد می‌توان به صدور و ابلاغ اخطاریه محیط زیستی برای هشت بیمارستان و مرکز درمانی قزوین به دلیل عدم توجه و رعایت قوانین و مقررات محیط زیست و پروتکل‌های بهداشتی در خصوص مدیریت و کنترل پسماند بیمارستانی اشاره کرد.

طی روزهای گذشته حسن پسندیده، مدیر کل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست با بحرانی اعلام کردن اوضاع پسماند در استان‌های شمالی کشور گفت: “روزانه حدود ۶۰۰۰ تن پسماند در استان‌های ساحلی شمالی با سرانه هر نفر بیش از ۹۰۰ گرم در روز تولید می‌شود”.

وی در ادامه با اشاره به اینکه با بازیافت می‌توان میزان آلودگی‌ها در محیط به حداقل رساند، بیان کرد: “روزانه ۵۸ هزار تن پسماند شهری در کشور ما تولید می‌شود که میزان آن سالانه به ۲۱ میلیون تن می‌رسد”.

به گفته این مقام مسئول در محیط زیست، در مجموع ۳۵ درصد پسماند خشک هستند که قابلیت بازیافت دارند، اما از این مقدار تنها ۹ درصد بازیافت می‌شوند که بسیار کم است.

از خوزستان نیز گزاش شده است که طبیعت زیبای تنگوان اندیمشک در شمال این استان به دلیل دفع غیر اصولی زباله و دود ناشی از آتش زدن این زباله‌ها، علاوه بر تخریب محیط زیست، مشکلاتی نظیر در معرض خطر قرار دادن سلامت و بهداشت ساکنان منطقه و آلودگی هوا ناشی از سوختن زباله‌ها را به دنبال داشته است.

اعظم باقری، رئیس شبکه بهداشت و درمان شهرستان آران و بیدگل نیز با اشاره به مشکلات سایت پسماند کاشان از نحوه انتقال زباله‌ها به این سایت انتقاد و اعلام کرد که متاسفانه زباله‌های بیمارستانی در بخش‌های خصوصی به صورت اصولی بی‌خطرسازی و دفع نمی‌شود.

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

در هفته گذشته هوای شهرهای مشهد و تهران و ۹ شهر از استان خوزستان برای گروه‌های حساس (بیماران قلبی و ریوی، زنان باردار و کودکان) و در برخی نقاط این شهرها برای عموم ناسالم اعلام شد.

به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو می‌بایست مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.

در هفته‌ای که گذشت قریب به ۱۲ منطقه از جنگل‌ها و منابع طبیعی کشور در استانهای کرمانشاه، گیلان، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان شمالی، آذربایجان غربی، کرمان، تهران، خوزستان و لرستان دچار حریق شدند. از این میان فقط آمار خسارت وارده به تعداد کمی از این مناطق اعلام شده است؛ که بیش از ۵۰۰ هکتار از جنگل‌ها و منابع طبیعی کشور را شامل می‌شود.

 

از دیگر اخبار محیط زیستی این هفته می توان به گزارشاتی مبنی بر به بحران رسیدن وضعیت فرونشست‌ زمین در برخی استانها اشاره کرد.

علی بیت‌اللهی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، میزان فرونشست زمین را در استان‌ها و شهرهای کشور بر اساس آخرین مطالعاتی که انجام شده، تشریح و اعلام کرد که ۵۶ میلیون نفر در ۱۸ استان کشور در معرض فرونشست زمین هستند. به گفته‌ی او استان اصفهان با ۳۱ شهر واقع بر پهنه‌های باخطر بالای فرونشست زمین در ردیف اول از نظر سکونتگاه‌های شهری است و بعد از آن استان‌های تهران با ۳۰ شهر، کرمان با ۲۵ و خراسان‌رضوی با ۲۴ شهر رتبه‌های بعدی را از منظر این مخاطره به خود اختصاص داده‌اند.

سازمان جنگل‌ها نیز نسبت به بیایانی شدن ۳۰ میلیون هکتار از اراضی کشور هشدار داده است که از این مقدار ۱۴ میلیون هکتار به عنوان مناطق بحرانی بیابانی هستند. در میان اراضی بیابانی، کویرها ۱۷.۹ درصد و اراضی بدون پوشش ۵۳.۳ درصد را شامل می‌شود.

در خبری دیگر رضا شهبازی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان از کاهش سالانه ۱۳ سانتی‌متری سطح سفره‌های آب زیرزمینی در این استان خبر داد. به گفته‌ی کارشناسان، آب‌کشی غیرمجاز از تالاب‌ها و ورود فاضلاب به آنها در کنار گرمای هوا نگرانی‌ها را نسبت به آلودگی تالاب‌ها و خشکسالی در استان مازندان افزایش داده است.

همچنین جعفر بیات، معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان از فرسایش سالانه ۱۳ تن در هکتار خاک در این استان خبر داده است. وی همچنین اعلام کرده است که قریب به ۸۰۰ هزار هکتار از مساحت استان زنجان تحت فرسایش شدید آبی قرار دارد.

طی روزهای گذشته حمید ظهرابی، مدیرکل محیط زیست استان فارس با ارائه گزارشی از عملکرد امسال محیط زیست در استان فارس اعلام کرد: “در حوزه پایش و نظارت و مراقبت از صنایع، ۴۱۰ مورد اخطار رفع آلودگی در ۵ ماه امسال صادر شده که این آمار در مقایسه با سال گذشته ۶۵۸ مورد، بیانگر رشد قابل توجه است”.

وی افزود: “در این مدت ۳ مورد از واحدهای آلوده‌کننده محیط زیست تعطیل شدند و ۱۲ مورد نیز ما ناچار به پیگیری قضائی شدیم که برخی موارد اصلاح شده و واحدهای صنعتی به شرایط استاندارد برگشتند”.

همزمان اللهیار دولتخواه، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کاشان ضمن اشاره به پایش واحدهای تولیدی شهرستان کاشان ابراز داشت: “در طول پنج ماه اخیر ۲۶۹ واحد تولیدی در شهرستان کاشان مورد پایش قرار گرفتند که ۱۳ مورد از آنان به شکوائیه ختم شده است”.