دست آمریکا خالی است

این نتیجه قابل پیش بینی بود و اعضای برجام و مقامات سازمان ملل بارها گفته بودند که واشنگتن به لحاظ قانونی و قوانین بین المللی هیچ گونه حقی برای استفاده از مکانیسم ماشه ندارد. آمریکا به دلیل خروج از توافق هسته ای به هیچ وجه نمی تواند مکانیسم ماشه را فعال کند و جامعه جهانی در این زمینه اجماع دارند. شکست های اخیر آمریکا در شورای امنیت و کمیسیون مشترک برجام هم گواه بر همین موضوع است.

صرفنظر از قانونی بودن اجماع اعضای کمیسیون برجام، یک واقعیت پنهان هم این است که کشورهای دنیا از جمله سیزده کشوری که به قطعنامه آمریکا در شورای امنیت رای منفی و ممتنع دادند، در بقای ترامپ مردد هستند. آنها در مقطع فعلی تمایلی برای بازی در زمین ترامپ ندارند؛ چرا که احتمال می دهند در صورت باخت ترامپ در انتخابات، باید با جو بایدن کار کنند و نمی خواهند  ریسک کرده و به خواسته ترامپ تن در دهند. حتی روزنامه صهیونیستی هاآرتص اخیرا در یادداشتی به بنیامین نتانیاهو پیشنهاد کرد تا با " جو بایدن" همکاری کند. البته پیش بینی نتیجه انتخابات سوم نوامبر در آمریکا دشوار است اما کشورها چنین مسائلی را در محاسبات خود با آمریکا در نظر می گیرند.

با توجه به این وضعیت، در زمانی که آمریکا بیش از پیش منزوی و تنها شده است ، تلاش هایش برای فعال سازی مکانیسم ماشه علیه ایران  راه به جایی نخواهد برد و می توان پیش بین کرد که در زمان مقرر، تحریم های تسلیحاتی ایران به پایان برسد.

در این بین مقام های آمریکا به استدلال های مختلفی متوسل شده اند. اخیرا برایان هوک نماینده مستعفی امور ایران در وزارت خارجه آمریکا مدعی شده که برجام یک قرارداد سیاسی است و از لحاظ حقوقی الزام آور نیست. البته حرف های هوک مبنای حقوقی ندارد چون برجام  یک توافق یا پیمان بین‌المللی است و کشورهای امضا کننده متعهد به انجام اقداماتی شده اند و حقوقی نسبت به یکدیگر دارند. این پیمان مشمول حقوق بین‌الملل است و یک پیمان حقوقی تلقی می شود. بنابراین تلقی آن به عنوان یک پیمان سیاسی یک اقدام غیرکارشناسی و به دور از واقعیات موجود است. طرح چنین استدلال های بی پایه  و اساس به منظور محق جلوه دادن آمریکا برای فعال سازی اسنپ بک است.  همه اعضای برجام به حقوقی بودن این توافق باور دارند؛ همانطور که این توافق، تعهداتی را برای همه طرفین آن مشخص کرده است.
 
گاهی این سئوال مطرح می شود که قبل از اعلام آرای اعضای شورای امنیت در خصوص پیش نویس قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران، واشنگتن از نتیجه رأی گیری آگاه بود؛ پس چه عاملی سبب شد تا آمریکا با علم به شکست، دست به چنین ریسکی زد؟. واقعیت این است که چنین رویه ای به دلیل وجود مشاوران و کارشناسان بی اطلاع یا کم اطلاع در کاخ سفید و انگیزه های سیاسی رئیس جمهور آمریکا، مسبوق به سابقه است.

سلسله ای از تصمیمات زنجیره ای در دوران ریاست جمهوری ترامپ  اتخاذ شده که شکست آنها قابل پیش بینی بوده است. برای مثال در موضوع انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس،  شاهد بودیم که کشورهای جهان حتی متحدان قبلی آمریکا از این اقدام حمایت نکردند. تصمیم اشتباه دیگر، طرح معامله بزرگ قرن با هدف الحاق کرانه باختری به سرزمین های اشغالی بود که با مخالفت جامعه جهانی حتی کشورهای اروپائی و سازمان ملل متحد روبرو شد. در خصوص تصمیم آمریکا مبنی بر الحاق بلندی های جولان به رژیم اشغالگر نیز، مخالفت جهانی قابل پیش بینی بود. در داستان خروج آمریکا از برجام هم اکثریت کشورهای دنیا، اقدام آمریکا را نوعی عهدشکنی و مغایر با موازین بین المللی دانستند.

این تحلیل در خصوص مکانیسم ماشه نیز صدق می کند. به دلیل یکجانبه گرایی و روحیه استکباری، برای آمریکا نقض قوانین و مقررات بین المللی اقدامی عادی شده است؛ اما جهان از تصمیمات بدون پشتوانه کارشناسی آمریکا حمایت نمی کند. در مجموع می توان گفت که غیرمعمول و عجیب نیست که آمریکا با علم به شکست،  باز هم پیشنهادات غیرعملی خود را مطرح می کند.

ادعای پمپئو مبنی بر اینکه تحریم های یکجانبه را از ۳۰ شهریور احیا می شوند، نیز یک حرف بی پشتوانه است. اگر منظور پمپئو، تحریم های یکجانبه آمریکاست که وجود داشته و کشورها ملزم به تبعیت از آن نیستند. اگر هم منظور وی تحریم های بین المللی است که در این زمینه، اجماع جهانی وجود ندارد و مورد حمایت کشورهای جهان واقع نخواهد شد.

در سفر اخیر رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران نیز بیانیه ای سازنده و امیدوارکننده صادر شد که نشان از اراده طرفین برای همکاری دارد. گروسی از نتایج سفر به ایران راضی بود و طرف های ذیربط از جمله روسیه، چین و کشورهای اروپایی از این توافق ابراز خرسندی کردند.

در ایران همیشه اراده برای تداوم همکاری با آژانس وجود داشته و اینکه گروسی اعلام کرد که آژانس به صورت مستقلانه عمل خواهد کرد ، موضع خوبی بود و آینده روابط تهران و آژانس را روشن ساخت. کشورهای دنیا به خوبی می دانند که ایران به دنبال استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای است و در این بین فرافکنی و طرح بحث های حاشیه ای از سوی آمریکا، نمی تواند خللی در این روند ایجاد کند.

اشکال آمریکا این است که نمی خواهد انزوای خود را قبول کند و برای حاکمیت ملی کشورها و استقلال نهادهای بین المللی، ارزش قائل شود.

ایالات متحده آمریکا تا کنون هر آنچه در توان داشته علیه ایران به کار بسته است؛ دست واشنگتن در قبال  اقدام علیه ایران خالی است و به نظر نمی رسد در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ، اقدامات احتمالی واشنگتن به نتیجه برسد.

در حال حاضر کشورهای ۱+۴ علیرغم اختلافات موجود برای تحقق هدف مشترک خود که حفظ و تداوم برجام است، متفق القول هستند. البته اگر هریک از اعضای برجام بخواهند اقداماتی خلاف این توافق انجام دهند و یا مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کنند، در آن صورت دست ایران خالی نخواهد بود و تصمیم لازم را اتخاذ خواهد کرد.