هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران

خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت مورد صدمه واقع شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۴۲ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده اند. بر اساس این گزارش در یک هفته اخیر ۴۸ شکارچی و صیاد غیرمجاز بازداشت شدند، ۴ قاچاقچی چوب به مراجع قضائی معرفی شدند. مقامات محیط زیستی از کشف و ضبط ۳۱ تن چوب جنگلی و ۲ تن ذغال قاچاق در استان های مازندران، کهگیلویه و بویراحمد و آذربایجان غربی خبر دادند. در همین ایام در سایه فقدان تجهیزات اطفای حریق و بی توجهی مسئولان بیش از ۱۱۱۶ هکتار از مراتع و جنگل‌های استان‌های خوزستان، چهارمحال و بختیاری، قزوین، هرمزگان، فارس، یزد، مازندران، سیستان و بلوچستان، قزوین، گیلان، آذربایجان غربی، کردستان و اردبیل طعمه حریق شد. در حوزه تولید پسماند، برای شهرداری شهرستان شهریار‌ اخطاریه صادر شد. یک واحد صنفی متخلف در شهرستان مبارکه، با تشکیل پرونده قضایی به دادگاه معرفی شد و دو واحد تولیدی آلاینده در پاکدشت و شهریار اخطاریه قانونی پلمب دریافت کردند. همچنین از دیگر اخبار محیط زیستی این هفته میتوان به عدم تصفیه ۷۰ درصد فاضلاب تولیدی مشهد، مرگ دسته‌جمعی ماهیان دریاچه «زریوار» مریوان به دلیل ورود فاضلاب به دریاچه، اشاره کرد.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از سویی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید حجم آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیست

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی هفته‌ای که گذشت، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۴۸ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۱۴ گزارش منابع رسمی است، در استان های چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، فارس، خوزستان، کرمانشاه، مازندران، اصفهان، خراسان رضوی، زنجان، لرستان، اردبیل، سمنان، خوزستان و اذربایجان غربی بازداشت، و به مراجع قضایی ارجاع داده شدند.

بر اساس گزارشات منابع رسمی ۳ نفر در چهارمحال و بختیاری و ۱ نفر در آذربایجان شرقی، که از متخلفان قطع و قاچاق چوب بودند با تلاش جنگل بانان بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

از سوی دیگر در هفته ای که سپری شد، ۳۱ تن چوب جنگلی و ۲ تن ذغال قاچاق در استانهای مازندران، کهگیلویه و بویراحمد و آذربایجان غربی کشف و ضبط شده است.

در ضمن، بهروز نجاتی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شوشتر اظهار کرد:” مأموران یگان حفاظت محیط زیست این شهرستان یک گروه شکارچی غیرمجاز را در حین شکار ۱۵ قطعه پرنده وحشی شناسایی و دستگیر کردند”.

همچنین مسعود مستقیم، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی گفت: “۱۳۹ نفر از شکارچیان غیر مجاز و متخلفین زیست محیطی از ابتدای سال جاری تا کنون در مناطق مرزی خراسان‌جنوبی دستگیر شده‌اند”.

به علاوه اسماعیل قلی زاده، فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست استان اعلام کرد:” ۶ صیاد ماهی، طی یک ماه اخیر از سوی محیط بانان شهرستان‌های ماهنشان و ابهر دستگیر شدند”.

در همین راستا فتح‌الله ابوعلی، مدیرکل شیلات استان خوزستان خاطر نشان کرد” در پنج ماه و نیم ابتدای سال جاری ۷۰۰ مورد تخلف صید ماهی توسط یگان حفاظت شناسایی شده است”.

افرون بر این، علی بخش نجاتی، رییس اداره حفاظت محیط زیست اقلید بیان کرد: “۱۶ شکارچی متخلف در نیمه اول شهریورماه توسط یگان اداره حفاظت محیط زیست این شهرستان دستگیر شده اند”.

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو می‌بایست مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.

در هفته ای که گذشت منابع رسمی اعلام کردند که ۱۱۱۶ هکتار از جنگل‌ها و منابع طبیعی کشور در  استانهای خوزستان، چهارمحال و بختیاری، قزوین، هرمزگان، فارس، یزد، مازندران، سیستان و بلوچستان، قزوین، گیلان، آذربایجان غربی، کردستان و اردبیل طعمه آتش شد. آتشی که در فقدان تجهیزات اطفای حریق حتی به مناطق حفاظت ‌شده نیز گسترش پیدا کرده و فعالان زیست‌محیطی بارها از بی‌توجهی مقام‌های دولتی انتقاد کرده‌اند.

در این راستا، منصور شیشه فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان گفت: “از ابتدای سال تاکنون ۸۲ مورد حریق در ۲۵۴ هکتار از مراتع و عرصه های زیست محیطی به وقوع پیوسته است. ۴۰ درصد این حریق‌ها در غرب استان، ۵۵ درصد در مناطق جنوب استان و ۵ درصد هم در مناطق دیگر استان اصفهان اعم از شهرستان‌های کاشان و لنجان گزارش شد که نسبت به سال گذشته با ۴۰ درصد افزایش حریق مواجه بودیم.

از سوی دیگر، ابراهیمی‌نامی، مدیرکل سازمان حفاظت از محیط‌زیست استان مازندران با اشاره به سوختن بیش از ۳۵۱ هکتار از اراضی میانکاله در آتش‌سوزی‌های امسال، گفت: “سال‌هاست می‌گوییم که ما به یک پایگاه متمرکز اطفای حریق با امکاناتی مثل بالگرد نیاز داریم. سازمان با کمبود منابع و تجهیزات مواجه است؛ این برای دیروز و امروز هم نیست، قبل از من هم این مشکلات بارها مطرح شده اما اتفاقی نمی‌افتد. برای خاموش‌کردن آخرین آتشی که در میانکاله افتاد، دستگاه لودر از منطقه ویژه اقتصادی گرفتیم. چرا محیط‌زیست نباید لودر داشته باشد؟”

در ضمن، قدرت الله مهدیخانی، مدیر کل مدیریت بحران استانداری قزوین با بیان اینکه از ابتدای سال جاری تاکنون هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی ملی، مراتع و مزارع استان قزوین دچار آتش سوزی شده‌اند، گفت: “عامل وقوع ۹۵ درصد آنها انسانی بوده است”.

بحران پسماند

از گزارشاتی که در این راستا طی یک هفته گذشته منتشر شده می‌توان به تخلیه فاضلاب شهری به رودخانه شاوور واقع در ۱۸ کیلومتری شمال غرب شهرستان شوش اشاره کرد. تخلیه فاضلاب شهری از چندین نقطه و دخل و تصرف در حریم رودخانه باعث آلودگی و مشکلات زیست محیطی شده است. عدم لایروبی، ورود پسماند کشاورزی و ریختن نخاله ساختمانی جهت احداث پارک، موجب بازگشت فاضلاب از رودخانه به ساحل شده است که این امر باعث بوجود آمدن مشکلات بهداشتی و بوی نامطبوع برای ساکنین کنار رودخانه شاوور شده است. روستاهای پائین دست از آب رودخانه جهت مصارف کشاورزی، دامداری و شست و شو استفاده می‌کنند که همین کار باعث بیماری‌های زیادی برای دام‌ها و ساکنین روستاها شده است.

از سوی دیگر پژوهشگران بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی مازندران در مطالعه‌ای کیفیت آب سواحل شنای شهرستان محمودآباد استان مازندران را بررسی و اعلام کردند: “آب این سواحل کیفیت مناسبی ندارد. حضور باکتری‌های روده‌ای در نمونه آب‌ها نشان‌دهنده ورود فاضلاب به این سواحل است.”

در خبری دیگر، شیدا اکار، رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان شهریار از بازدید و پایش مراکز دپوی موقت زباله این شهرستان و برخورد با عدول کنندگان قانون مدیریت پسماند خبر داد و گفت: “کارشناسان این اداره به منظور نظارت بر اجرای موارد ابلاغی در خصوص رفع نواقص موجود در ایستگاه های انتقال  زباله دوباره از این مراکز بازدید کردند. متاسفانه هنوز در برخی از مراکز ملاحظات زیست محیطی بطور کامل رعایت نشده و بر همین اساس اخطاریه مجدد برای شهرداری‌ها صادر شد.”

در این حوزه رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان مبارکه نیز از جلوگیری از فعالیت یک واحد صنفی آلوده کننده محیط زیست خبر داد و گفت: “یک واحد تولید پودر پی وی سی از ضایعات لوله‌های پولیکا در شهرستان مبارکه که به دلیل فیلتراسیون نداشتن مناسب و مجاورت با اماکن مسکونی–آموزشی، موجب آلودگی هوا و نارضایتی ساکنان منطقه شده بود، شناسایی و پس از پیگیری این واحد، به مراجع قضایی معرفی شد”.

همچنین بر اساس اعلام اداره کل محیط زیست استان تهران دو واحد تولیدی آلاینده در پاکدشت و شهریار با اقدام سازمان محیط زیست و ابلاغ اخطاریه قانونی پلمب و ۱۸ واحد غیر مجاز تفکیک پسماند در اسلامشهر شناسایی شدند.

رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به ورود فاضلاب به رودخانه کارون، گفت: “نقاطی که فاضلاب به کارون می‌ریزد، شناسایی شده و قرار است هفته آینده در کمیسیون عمران راهکارهایی برای جلوگیری از ورود فاضلاب به کارون ارائه کنیم؛ قرار است تا یک ماه آینده این بحث تعیین تکلیف و از ورود فاضلاب به کارون جلوگیری شود”.

از دیگر اخبار محیطی زیستی این هفته می‌توان به عدم تصفیه ۷۰ درصد فاضلاب تولیدی مشهد، مرگ دسته‌جمعی ماهیان دریاچه «زریوار» مریوان به دلیل ورود فاضلاب به دریاچه، اشاره کرد.