هِلِل نیومن: توافق میان اسرائیل و امارات متحده عربی «برای ثبات در سراسر خاورمیانه اهمیت چشمگیری» دارد

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، تایید کرده است که به دعوت پرزیدنت ترامپ، هفته آینده برای شرکت در مراسم امضاء توافق صلح تاریخی میان اسرائیل و امارات متحده عربی به واشنگتن می‌آید. کاترین آن از بخش فارسی صدای آمریکا دیدگاه هِلِل نیومن، سرکنسول اسرائیل در لس آنجلس، را در رابطه با اهمیت این توافق تاریخی برای خاورمیانه جویا شده است.  

مِئیر بِنشَبات، رئیس شورای امنیت ملی اسرائیل، اخیراً به امارات سفر کرد. اهمیت سفر این هیأت در چیست؟

سپاسگزارم. این توافق میان اسرائیل و امارات از اهمیت چشمگیری برخوردار است. من میدانم که برخی اصحاب رسانه سعی کرده‌اند آن را کوچک بشمارند و بی‌اهمیت جلوه دهند. اما این توافق از اهمیت ویژه‌ای برای ثبات در سراسر خاورمیانه برخوردار است و از جنبه‌های گوناگون نقطه عطفی در روابط میان اسرائیل و جهان عرب محسوب می‌شود. در آغاز این حقیقت را بیان کنیم که ما می‌توانیم عادی‌سازی روابط را انجام دهیم و دیگر به منزله گروگان‌ها، گرفتار مسئله فلسطینی‌ها نیستیم. من فکر می‌کنم که موضع فلسطینی‌ها در رد [برقراری رابطه با اسرائیل] همه را به شدت خسته کرده است. توافق‌های زیادی برای صلح میان اسرائیل و فلسطینی‌ها پیشنهاد داده شد. ما توافق اسلو را پشت سر گذاشتیم. اما از آن زمان تاکنون، ما مدام شاهد رد [فرصت] آشتی توسط فلسطینی‌ها بوده‌ایم. [بیل] کلینتون [رئيس جمهوری پیشین آمریکا]، [ایهود] باراک نخست‌وزیر [پیشین] اسرائیل، و نیز [ایهود] اولمرت نخست‌وزیر [پیشین] اسرائیل، همگی پیشنهادهایی را مطرح کردند و هیچ پاسخ یا پیشنهاد متقابلی دریافت نکردند. همچنین طی چند سال گذشته نتانیاهو، نخست‌وزیر [اسرائیل]، از ابومازن [محمود عباس] خواسته است: «بیایید صحبت کنیم. بیایید، چه در رام‌الله باشد و چه در اورشلیم، صحبت کنیم و به توافق برسیم.» [اما] این ابومازن است که از گفت‌وگو خودداری می‌کند. بنا بر این، ما با رویکرد رد پیشنهاد و طرد از طرف فلسطینیها روبه‌رو بوده‌ایم و آنها به جای گفت‌وگوهای مستقیم بین اسرائیل و فلسطینی‌ها، رویکرد فشار چندجانبه را برگزیده‌اند. اکنون در جهان عرب نوعی خستگی شدید وجود دارد. آنها به فلسطینی‌ها بسیار کمک کرده‌اند و حال میبینند که هیچ کاری پیش نمیرود. ما اینک شاهد دگرگونی شرایط در جهان عرب هستیم که آغازگر آن امارات متحده عربی بود. آنها درک می‌کنند که ما می‌توانیم عادی‌سازی روابط را انجام دهیم و احتمالا صلح با فلسطینی‌ها به دنبال آن حاصل خواهد شد. بنا بر این، دیدگاه کنونی درست نقطه مقابل برداشت‌های گذشته است. نکته مهم دوم این است که اسرائیل ناچار نشد برای این صلح هیچ هزینه‌ای بپردازد. این یک صلح برای صلح، و یک به رسمیت شناختن متقابل است. و موضوع به معضل اصلی درگیری یا تقابل میان اسرائیل و جهان عرب بازمی‌گردد. معضل اصلی همیشه عدم پذیرش اسرائیل در خاورمیانه بوده است. اسرائیل از زمان تاسیس خود در سال ۱۹۴۸ تاکنون همواره دست صلح و دوستی خود را به سوی تمام جهان عرب دراز کرده است. پاسخ جهان عرب، اتحادیه عرب، و بلوک اسلامی در سازمان ملل متحد آن چیزی است که ما آن را بیانیه «۳ نَه» خارطوم در رد اسرائیل مینامیم. هر کشوری که پا پیش بگذارد و آماده باشد که با موجودیت اسرائیل کنار بیاید، بلافاصله با صلح روبه‌رو خواهد شد. و این، شناسایی متقابل واقعی است و هر دو طرف باید مشروعیت یکدیگر را بپذیرند. این مسئله اصلی در خاورمیانه بوده است و اکنون که امارات متحده عربی قدم پیش گذاشته و گفته است: «ما آماده‌ایم که به طور رسمی اسرائیل را به رسمیت بشناسیم» ما بلافاصله شاهد برقراری صلح هستیم.

 

لطفا جزئیات بیشتری را درباره توافق اسرائیل و امارات در زمینه گسترش فعالیت‌های دوجانبه تجاری دو کشور بیان کنید.

مطمئنا اگر بخواهیم درباره صلح صحبت کنیم، این [صلح میان اسرائیل و امارات] یکی از گرمترین [توافق‌های] صلح خواهد بود. ما با اردن و مصر هم صلح داشته‌ایم، اما متأسفانه [آن صلح‌ها] تا حدی سرد بوده است و صلحی نبوده که به میان مردم عادی جامعه مصر نیز راه یافته باشد. اما احساس ما در مورد توافق صلح با امارات متحده عربی این است که این یک دوستی واقعی و یک صلح گرم خواهد بود. درست پس از اعلام خبر این توافق برای نخستین بار یک پرواز بی‌سابقه مستقیم از اسرائیل به مقصد امارات و منقش به پرچم اسرائیل از آسمان عربستان سعودی عبور کرد. این اولین بار در تاریخ بود. این پرواز حامل چندین کمیته، مدیرعاملان وزارتخانه‌های ما، مقامات بسیار بلندپایه، از جمله مِئیر بن شَبات - که شما به او اشاره کردید - بود و آنها برای ملاقات با همتایانشان به امارات متحده عربی رفتند. در این پرواز تیم‌های مختلف در زمینه‌های گوناگون فعالیت می‌کردند و من میتوانم این را به شما بگویم که تا همین حالا بیش از ۱۷۰ پیشنویس توافقنامه مختلف در همه زمینه‌هایی که ممکن است به فکرتان برسد – از جمله نوآوری، دانش، فرهنگ، صدور روادید، روابط دیپلماتیک و غیره – تهیه شده است. ما داریم از گشایش دفاتر دیپلماتیک، هم در امارات و هم در اسرائیل، برای هر دو کشور صحبت می‌کنیم. پس ما داریم با سرعتی زیاد رو به جلو حرکت می‌کنیم. ما امیدواریم که ظرف چند هفته و یا چند ماه شاهد ایجاد روابط دیپلماتیک کامل همراه با هیئت‌های دیپلماتیک باشیم و تمرکز اصلی بر عرصه‌های نوآوری، اقتصاد، همکاری علمی، و حتی همکاری‌های فضایی خواهد بود.

 

امارات نزدیک به ۸۰ درصد از مواد غذایی خود را وارد می‌کند. چشم‌انداز همکاری امارات با اسرائیل در زمینه تولید مواد غذایی و منابع آبی چیست؟

هر دو طرف می‌توانند از این رابطه به میزان چشمگیری بهره‌مند شوند. و این همان چیزی است که اسرائیل به اتحادیه عرب، جهان عرب، و جهان اسلام گفته و تأکید کرده است که هر دو طرف، و در واقع همه طرف‌ها، میتوانند از این همکاری بهره‌مند شوند. هیچ دلیلی برای رویارویی [و مقابله با یکدیگر] وجود ندارد. هیچ دلیلی وجود ندارد که یک طرف، طرف دیگر را رد کند. این امر در مورد فلسطینی‌ها نیز صدق می‌کند. ما دست دوستی دراز کردیم و گفتیم که هر دو طرف میتوانند از همکاری با یکدیگر بسیار بهره‌مند شوند. ما در چنین جهانی زندگی می‌کنیم و ویروس کرونا بزرگترین یادآور این موضوع است. بیماری کووید-۱۹ به ما یادآوری می‌کند که ما یک جامعه جهانی کوچک هستیم و هر اتفاقی که در هر نقطه از کره زمین روی دهد، میتواند بر تمام جهان تأثیر بگذارد و همه ما باید با هم به عنوان نوع بشر، با یکدیگر همکاری کنیم. این همان چیزی است که ما به جهان عرب نیز می‌گوییم. ما میتوانیم با امارات متحده عربی در زمینه‌های مختلف پیش برویم. امارات متحده عربی یک کشور بسیار موفق و دارای کارگران ماهر است و با بهره‌گیری از نوآوری میتواند از این هم بسیار موفق‌تر شود. آنها ثروت دارند، اما به نظر من اسرائیل می‌تواند از لحاظ نوآوری و تولید مکمل کار آنها باشد. ما میتوانیم در پروژه‌های آب با هم همکاری کنیم. شما به موضوع آب اشاره کردید. البته که ما می‌توانیم در زمینه آب با هم کار کنیم. اسرائیل در زمینه آب تجربه بسیار زیادی دارد. برای نمونه، ما مشکل آب را در منطقه خودمان حل کرده‌ایم. معضل آب در گذشته یکی از موضوعات مورد اختلاف بین اسرائیل و اردن و نیز اسرائیل و فلسطینی‌ها بود. اما ما با احداث تأسیسات نمک‌زدایی - ما سه کارخانه نمک‌زدایی [آب شیرین‌کنی] داریم که حجم عظیمی آب آشامیدنی تولید می‌کنند - اکنون به اردن و فلسطینیها آب می‌دهیم. بنا بر این، ما یک مورد اختلاف را با استفاده از فناوری حل کرده‌ایم. ما بر این باوریم که میتوانیم با استفاده از فناوری همه مشکلاتی که فرارویمان است را حل کنیم. این موضوع مسئله آب با امارات متحده عربی را نیز در بر میگیرد. ما بالاترین درصد بازیافت پساب، بازیافت آب، و پالایش آب را داریم. بنا بر این، من فکر می‌کنم که همه اینها مواردی هستند که امارات متحده عربی میتواند از آنها بهره‌مند شود و ما نیز میتوانیم در بسیاری از زمینه‌ها از امارات متحده عربی سود ببریم.

 

درباره تقویت گردشگری میان اسرائیل و امارات توضیح دهید. آیا برنامه‌ای برای این کار در دست است؟

گردشگران بسیاری از اسرائیل به امارات متحده عربی خواهند آمد و میتوانم این را به شما بگویم که تمایل بسیار زیادی در اسرائیل [نسبت به این موضوع] وجود دارد. در واقع، بسیاری از اسرائیلی‌ها با من این جا در لس‌آنجلس تماس گرفته‌اند و گفته‌اند که بسیار مایلند به امارات متحده عربی بروند و می‌خواهند بدانند که چگونه میتوانند این کار را بکنند. البته ما باید معضل مقررات روادیدی را حل کنیم. تاکنون شرایط صدور روادید این بود که یک شهروند اسرائیل برای رفتن به امارات می‌بایست از یک شخص ساکن امارات دعوتنامه دریافت کند. ما میخواهیم این شرایط را بسیار آسانتر و کم دردسرتر کنیم. من مطمئنم که وقتی این تسهیلات انجام شود، شاهد ورود سیل گردشگران از اسرائیل به امارات متحده عربی خواهیم بود. به باور من، اماراتی‌ها نیز به اسرائیل سفر خواهند کرد. تمایل مذهبی بسیار نیرومندی برای رفتن به مسجدالاقصی - که ما آن را کوه معبد میخوانیم - وجود دارد. من فکر میکنم که علاقه و کنجکاوی وجود دارد مبنی بر این که «اسرائیل چیست؟ این کشوری که همیشه در اخبار نامش شنیده می‌شود و آمیخته‌ای از [جهان] باستان و امروز است، چیست؟» بنا بر این، من فکر میکنم که کنجکاوی شدیدی، چه از لحاظ مذهبی و چه از لحاظ گردشگری، وجود دارد و اسرائیل دیدنیهای بسیار زیادی دارد. من مطمئنم که افراد زیادی از امارات خواهند آمد، اما بسیاری از اسرائیلی‌ها هم مایلند به امارات بروند. ما داریم تلاش می‌کنیم که مقررات روادیدی را تسهیل کنیم.

 

آیا میتوان گفت که عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و امارات بیانگر تغییر مهمی در نگرش کشورهای خلیج فارس نسبت به اسرائیل است؟

به نظر من بزرگترین تغییر در برداشت، درک این موضوع است که اسرائیل نه یک دشمن، که یک همپیمان است. سال‌ها طول کشید تا آنها به این نتیجه برسند. همان طور که گفتم، ما در اسرائیل از زمان تأسیس کشورمان در سال ۱۹۴۸ دست دوستی و صلح دراز کردیم. اما تا اندازه‌ای شک و تردید، مقداری سیاسی کردن اسلام، و سیاسی کردن مشکلات، وجود داشت. من به مدت پنج سال به عنوان سفیر اسرائیل در ازبکستان، که یک کشور اسلامی است، خدمت کردم. اولین شوکی که در زمان ورودم [به ازبکستان] به من وارد شد، این بود که [دیدم] یک اسلام سیاسی‌نشده نیز وجود دارد. اسلامی وجود دارد که نسبت به یهودیان رفتاری دوستانه دارد، و اسلامی است که همه ما را به عنوان بخشی از خاندان ابراهیمی - که از ابراهیم، اسحاق، یعقوب، و اسماعیل به وجود آمده است - میبیند و همه ما را به عنوان عموزادگانی با نوعی خویشاوندی فرهنگی می‌انگارد. [بنابراین] یک اسلام بسیار دوستانه هم وجود دارد. در واقع یهودیان در دوره‌هایی از تاریخ تحت حکومت اسلام از پناهگاه‌های ایمنی برخوردار شده بودند. بنا بر این، یک اسلام شگفت‌انگیز وجود دارد که میتواند با یهودیان و با اسرائیل در صلح و هماهنگی زندگی کند. مشکل، اسلام سیاسی‌شده است که ما در نقاط مختلف خاورمیانه میبینیم. ما بسیار به اسلام سیاسی‌شده، این اسلام رادیکال آکنده از کینه، عادت کرده‌ایم و باید آن را کنار بگذاریم و به سوی اسلام دوستانه حرکت کنیم. کشورهای بسیاری در آسیای میانه و خلیج‌فارس هستند که از همین اسلام معقول و میانه‌رو برخوردارند؛ اسلامی که همه ما میتوانیم آن را ارج بنهیم و حتی دوست بداریم. من فکر می‌کنم که این همان تغییری است که اینجا شاهد هستیم و میبینیم که این اسلام، یعنی اسلام سیاسی‌نشده (غیرسیاسی)، جلوه‌گر می‌شود. آنها شهامت پیدا می‌کنند تا گام پیش بگذارند و دیدگاهشان را بیان کنند. ما همواره صدای اسلام رادیکال را شنیده‌ایم؛ اسلامی که مانند یک اتمسفر سیاسی‌شده، [به دیگران] دیکته شده است. اکنون زمان آن است که دیدگاه‌های میانه‌رو بیان شوند. همچنین موضوع همراستایی و تقارن نیز وجود دارد. شما به تغییرات اشاره کردید. اکنون نوعی همراستایی نیروهای میانه‌رو علیه نیروهای رادیکال نیز وجود دارد و نبرد واقعی در خاورمیانه میان نیروهای رادیکال و نیروهای میانه‌رو است. در آن نبرد، اسرائیل یک همپیمان صدیق برای کشورهای خلیج‌فارس است؛ همان کشورهایی که تهدید موجود از جانب اسلام رادیکال‌تر، تهدید ایران، و تهدید رژیم‌هایی را که حتی می‌خواهند حکومت [کشورهای اسلام میانه‌رو] را سرنگون کنند، درک می‌کنند. آنها درک می‌کنند که در این جنگ، اسرائیل یک همپیمان است.

 

جامعه‌ای بزرگ و ارزشمند از یهودیان آمریکایی ایرانی‌تبار در لس‌آنجلس زندگی می‌کنند. واکنش آنها نسبت به توافق اسرائیل و امارات چیست؟ شما چه چیزهایی [در این مورد] شنیده‌اید؟

من مدام با فدراسیون یهودیان ایرانی و جامعه یهودیان ایرانی در تماس هستم. آنها جامعه‌ای بسیار نیرومند و وفادار به ایالات متحده و ارزش‌هایی که به آن باور داریم، هستند. واقعا یک جامعه شگفت‌انگیز است! در واقع، من در نخستین تعطیلی خودم در اینجا با قصد قبلی به دیدار یکی از جوامع ایرانی رفتم. ما، هم با جامعه ایرانیان یهودی و هم با فدراسیونهای دیگر ایرانیان غیریهودی، [یعنی] فدراسیونهای ایرانیان تبعیدی، در ارتباط نزدیک هستیم. من فکر میکنم که آنها از توافق میان اسرائیل و امارات متحده عربی بسیار هیجان زده‌اند. آنها پتانسیل بسیار چشمگیری را برای ثبات و صلح در منطقه میبینند. من همچنین فکر می‌کنم که باور نهفته دیگری نیز وجود دارد که [میگوید] شاید رژیم ایران نیز سیاست خود را تغییر دهد و همین مسیر را دنبال کند. هرچند این موضوع اکنون کمی دور از ذهن است؛ زیرا متأسفانه رژیم راه دیگری را در پیش گرفته است. رژیم از زمان انقلاب ۱۹۷۹ میلادی (سال ۱۳۵۷ خورشیدی) مسیر خود را تغییر داده است. اسرائیل در زمان شاه روابط فوق‌العاده‌ای با ایران داشت. ما برخی از زیرساخت‌های ایران را احداث کردیم و شرکتهای اسرائیلی در ایران فعال بودند. اما رژیم مسیر دیگری را در پیش گرفت و اسرائیل را دشمن خود اعلام کرد. ما امیدواریم که رژیم روزی مسیر خود را تغییر دهد، سیاست خود را عوض کند، و همه ما بتوانیم در صلح و هماهنگی زندگی کنیم. ما با به رسمیت شناختن ایران و کار کردن با ایران ضمن برخورداری از روابط صلح‌آمیز هیچ مشکلی نداریم. این واقعا به ایران بستگی دارد و [ایران است که باید] سیاست خود را تغییر دهد.