قلعه پنهان بهرام، گنج پنهان در سرزمین آفتاب درخشان

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین استان سمنان   در این استان می توان به طور هم زمان چهار فصل را از نزدیک لمس و مشاهده کرد از جنگل ابر گرفته تا چشمه علی دامغان، از کویر شوراب و خوریان گرفته تا منطقه اوپرت و جنگل فینسک و رودبارک، از قصر بهرام گرفته تا غار نمک و...که البته این مکان ها به جز مناطق تاریخی وباستانی متعدد می باشد که بر زیبایی ها و خاص بودن استان سمنان افزوده است اما در اینجا می خواهیم شما را با یکی از جاذبه های بکر و منحصر بفرد استان سمنان در گرمسار و ارادان آشنا کنیم مکانی که باستانی نیست ولی توسط یک فرد نخبه و کاربلد به نام بهرام نیک اقبال ساخته شده است .
مکانی در زیر زمین مانند شهر زیرزمینی سامن در همدان و یا شهر زیرزمینی اویی در کاشان که با دست خالی کار بزرگ و ماندگار را از خود به یادگار گذاشته است با هماهنگی از قبل انجام شده به اتفاق علی زندی پور مدرس و مربی بزرگ رشته فوتسال از اهالی گرمسار و دکتر حسین زیاری داور لیگ برتر فوتبال به سوی قلعه پنهان بهرام حرکت کردیم و بعد از عبور چندین روستا که اخرین ان ده سلطان بود به این قلعه رسیده و مورد استقبال اقا بهرام قرار گرفتیم این منطقه در  ۱۲۰ کیلومتری تهران به سمت مشهد، پس از رسیدن به شهر آرادان، ۱۷کیلومتر به سمت جنوب رفته و پس از گذر از روستاهای حسین آباد کردها و ده سلطان در منطقه کویری چهار طاقی قرار دارد
بهرام نیک اقبال تحصیلات باستان شناسی را به مدت جهار سال در ابهر گذرانده ولی در نیمه راه رها کرده و در رشته جغرافیای مدرک کارشناسی گرفته است ولی وی یک دایره المعارف زنده می باشد جون تمام جزوات و کتاب ها و مقالات نمادشناسی را مطالعه کرده و اشرافیت کامل در باستان شناسی،زمین شناسی ،طب سنتی و..دارد وی متاهل بوده و دارای سه فرزند و متولد سال ۱۳۵۱ می باشد و خودش محلی انجا بوده و در روستای ده سلطان رشد کرده است اما با ایشان گفتگویی را درباره این پروژه انجام دادیم که امیدواریم مورد توجه شما مخاطبان قرار بگیرد
 چه شد که به فکر ساختن این قلعه افتادید؟
باید خدمت شما عرض کنم که ،" بنده بیش از  بیست سال کار پژوهش و تحقیقات در زمینه باستان شناسی  و بناهای تاریخی  و معماری ایران باستان داشته و به بیشتر نقاط کشور مسافرت نموده  و طراحی و معماری این سازه ها را از نزدیک دیده ام  قلعه ها و بناهایی که در صعب العبورترین  و مرتفع ترین و حتی دورافتاده ترین مناطقی که به جرات میتوان گفت گذر ادمی به انجا کمتر اتفاق می افتد بخصوص در مناطق کویری ایران  و راههایی که یک زمان پرترددترین راههای کشور بوده که با غافله و شتر تردد میشده ولی امروزه احدی از این مناطق عبور نمیکند بنابراین  در مسیر این راهها  قلعه ها و کاروانسراهها  و حوض انبارههایی وجود داشته  که هر کدام  معماری خاص خود را داشته  و حتی نحوه استحصال  اب در مناطق کویری و از همه مهمتر شیرین کردن اب در مناطق شور کویری که کاروانیان و رهگذران  بتوانند  در دل کویر  از اب شرب شیرین استفاده نمایند   در اخر باید بگویم که  با کوله باری از تجربه و دانش و اندوخته ای که در این راه کسب کردم  من را بر ان داشت  تا در عصر فعلی که همه چیز  تغییر کرده   بیایم و تاریخ و تمدن و معماری که فراموش شده و مربوط به نیاکان ما هست  رو  در حد توان و دانش خودم باز سازی نمایم  تا حداقل  دینی از گردن خود ادا  کرده و به مردمان هم عهد و نسلهای اینده بگویم که مردمان ما در گذشته به چه سبکی زندگی میکردند و در برابر عوامل طبیعی (گرما و سرما )  خود را چگونه حفظ میکردند  بنابراین  تصمیم گرفتم   که در شهر خودم و زادگاه خودم  و در مرتع چهار طاقی که  در اصل مرتع زمستانه دام  مربوط به پدر و اجدادی من بوده  و در همین مکان قلعه فعلی  محل اسکان  انها هم بوده است  بنایی را بنام قلعه پنهان بهرام  بسازم
برای ساخت این مجموعه چگونه و چقدر هزینه کردید؟
پس از کلی نظر سنجی و مشورت با اساتید خودم و صاحب نظران   و تاکید همه انها  بر عدم توانایی در ساخت این مجموعه  در عصر حاضر و عدم توانایی نیروهای انسانی  در نهایت با تصمیم قطعی که گرفته بودم  شروع  کار این مجموعه در تاریخ ۹۶/۱۰/۱۵ و پایان کار در تاریخ ۹۷/۸/۱۵ و معادل ده ماه  و با تعداد ۴۳۱۲ نفر نیروی انسانی  با روزانه بیش از دوازده ساعت کار ساخته شد  و هزینه ساخت این مجموعه بالغ بر یک میلیارد تومان بوده  که تماما شخصی بوده و هیچگونه تسهیلاتی هم دریافت نکردم
 کمی درباره مشخصات قلعه برایمان بگویید؟
علاوه بر ۱۰ اتاق و امکانات رفاهی و بهداشتی و پذیرایی معمول این نوع اقامتگاهها، محوطه زیرزمینی با ۱۳ اتاق و الگو گرفتن از پناهگاه ها و عمارت های قدیمی و باستانی ۱۰متر زیر زمین ساخته شده است تا گردشگران داخلی و خارجی تجربه تازه ای از گشت و گذار کویری داشته باشند.
دارای ۲مسیر ورودی با ۲۳و۲۹ پله و چند راه خروج اضطراری برای دسترسی به این قلعه زیرزمینی در نظر گرفته شده است و برای استحکام بنا، تا ۲ونیم متر از سطح زمین زیرسازی صورت گرفته است.
طراح این عمارت طبیعت گردی با بهره گیری از تجربه گذشتگان، تمام مراحل حفر این تونل ها و اتاق ها بصورت دستی انجام شده و کف تمام محوطه با ۵سانتی متر ملات ساروج و بلوک های خشتی ساخته شده است و برای پوشش دیواره ها نیز از کاهگل و املاح طبیعی برای جلوگیری از نفوذ رطوبت استفاده شده است.
در طول بازدید ۴۰دقیقه ای از این جاذبه جدید، از ۴۵۰متر تونل با ۷ سه راهی شبیه هم گذر می کنند گفت:علاوه بر ۱۳ اتاق اسکان شبانه، اتاق های نمک و کاهگل درمانی، دالان انعکاس صدا، اتاق نگهداری مواد فاسد شدنی(یخچال طبیعی)، چشمه زیر زمینی، سالن اجتماعات و پذیرایی و نمایشگاه زندگی حاکمان باستانی از جمله قسمت های قلعه پنهان است.
از طراحی و اجرای سامانه تهویه هوای طبیعی این اقامتگاه زیرزمینی بدون استفاده از دمنده و مکنده های برقیاستفاده شده است  هوا بوسیله ۲۷بادگیر خاص مناطق کویری از ارتفاع ۱۰متری سطح زمین به داخل تونل ها هدایت شده و پس از برخورد به سطح آب چشمه زیرزمینی با زوایای خاص اتاقها و اختلاف سطح دالان ها به گردش درآمده و پس از ورود به اتاق ها از طریق مسیرهای خروجی ساخته شده در هر اتاق خارج می شود.
در راهروها که رد تیشه های دستی مشخص است، حفره هایی برای گذاشتن صنایع دستی و پی سوز و چراغ ایجاد شده است. در این اقامتگاه یک راه مخفی یا خروجی اضطراری نیز وجود دارد که از آن فقط مالک خبر دارد و معمار این شهر.

 جناب نیک اقبال در اوج گرما در این پایین هوا بسیار خنک می باشد ،لطفا توضیح بیشتری بدهید؟
این یکی از ویژگی های معماری خاص این مجموعه می باشد که با بیست و هفت هواکشی که طراحی شده در اوج گرمای تابستان زمانی که دمای محیط بیرون گاهی تا به پنجاه درجه می رسد دمای اتاق ها ی قلعه بین پانزده تا هیجده درجه می باشد  و در فصل سرما کافی است که چهار تا از بیست و هفت هواکش بسته شود دما را می توان بین بیست و پنج تا بیست و هفت درجه ثابت نگه داشت  همان گونه که مشاهده کردید یک اتاق به عنوان یخچال استفاده می شود

چه امکانات دیگری برای این مجموعه در نظر گرفته اید؟
میهمانان این عمارت با وعده های غذایی صبحانه و نهار و شام کاملا سنتی از لبنیات دام و دیزی و دیگی و آبگوشت و ته چین محلی و میان وعده های نظیر آب کشک، میرزاقاسمی و املت پذیرایی می شوند که در طبخ آن از روش قدیمی هیزمی استفاده می شود.
وی خاطرنشان کرد: این اقامتگاه با پذیرش بصورت رزرو تلفنی، امکان حضور گروه های رصد ستارگان، گروه های آفرود، گردش شتر سواری و کویر گردی را نیز برای تورها فراهم کرده است.
علاقمندان می توانند در ۱۲۰ کیلومتری تهران به سمت مشهد، پس از رسیدن به شهر آرادان، ۱۷کیلومتر به سمت جنوب رفته و پس از گذر از روستاهای حسین آباد کردها و ده سلطان در منطقه کویری چهار طاقی از این اقامتگاه بازدید کنند.
گذشتن از زمین های کشاورزی و رسیدن به دروازه قلعه ای که با ورود هر گردشگر آتش های دو طرف آن روشن می شود، به هر فردی یادآوری می کنند که وارد دنیای جدیدی شده است. دنیای بهرام فارغ از هیاهوی جهان. اینجا موبایل کمتر آنتن می دهد تا جایی که هر کسی ترجیح می دهد آن را کنار بگذارد. ساختمانهایی کم و بیش پراکنده که هر کدام نماد چیزی هستند مثل اتاقکی که به شکل قلعه های ساسانی ساخته شده است و یا استخر بزرگی که دور تا دورش پوشیده است.
یکی از بناهای قدیمی باقی مانده در این مرتع ساختمانی است که صد سال قدمت دارد که آن را به رستورانی تبدیل کرده که چند اجاق و تنور دارد چون قرار نیست گردشگران غذایی که روی گاز پخته شده،  بخورند. آنها  در این رستوران سنتی روی نمد می نشینند به همان سبک مردم قدیمی شهرستان آرادان. اصلا قرار است که نیک اقبال فرهنگ خودشان را به گردشگران نشان دهد به همین دلیل ........
در این شهر یا قلعه قرار است که چند شتر جای بگیرند تا مسافران سوارش شده و مسیری را که پیش بینی شده را طی کنند. مسافران تا ۱۲ شب در بارانداز می نشینند و چای آتشی می خورند و با شتر به اقامتگاه زیرزمینی خود برمی گردند. غیر از این برنامه های دیگری نیز در دست اجرا داریم و می خواهیم  با اسب به استقبال مسافران برویم  و آنها را با دیدنی های اطراف این شهر زیرزمینی آشنا کنیم  در نزدیکی این شهر زیرزمینی رودخانه های نمکی وجود دارد. رودخانه لات ورگی فصلی است و هر چند وقت یک بار بلورهای نمکی کنار این رودخانه رنگی ایجاد می شوند و جلوه ای زیبا به این منطقه از بیابان های استان سمنان می دهند.
چرا نام این مجموعه را قصر پنهان بهرام گذاشتید؟
این شهرزیرزمینی را  به سبک یک قلعه ساخته شده قلعه پنهان بهرام گذاشتم  تا شبیه به نام قصر بهرام باشد. از بالای یک تپه بلند می توان قصر بهرام را در دوردست دید که در سیاه کوه واقع شده است. درواقع این جا شبیه به یک اکوکمپ بیابانی خواهد بود چون قرار است همه مواد غذایی آن هم ارگانیک باشد و از گاز و مواد شوینده نیز استفاده نشود. نیک اقبال و خانواده اش از همه مسئولان استان دعوت کرده اند تا کارشان را از نزدیک ببینند. اداره کل محیط زیست، بهداشت ، میراث فرهنگی استان سمنان و سایر نهادها از این مکان بازدید و این اقدام را تایید کرده اند.
این منطقه را شاخ دروازه گرمسار یا انتهای کویر مرکزی ایران می نامند. به همین دلیل جاذبه های گردشگری زیادی در این اطراف وجود دارد. رشته کوه البرز نزدیک است. می توان مسافران را چند ساعته با اقلیم متفاوت سمنان آشنا کرد. در عرض چند ساعت از کویر گرم سمنان به بیابان های گرمسار رفت و از آنجا به دامنه های سرد البرز رسید. کویر جندق هم در نزدیکی همین جاست نیک اقبال یک بار کویر مرکزی را از همین جا با ماشین و موتور به عنوان اولین گروه طی کرده و به جندق رسیده است. در این صورت با کمتر از ۵ ساعت می توان وارد بهترین رمل های ماسه ای شد.

 چرا به آرادان  گفته می شود شاخ کویر؟
شهرستان ارادان رو به لحاظ جغرافیایی لقب ،" شاخ کویر یا دروازه شمال غربی ریگ جن  و یا انتهای کویر مرکزی ایران هم  گفته اند  و قلعه پنهان بهرام  دقیقادر فاصله  پنج کیلومتری این دروازه  و در کنار یکی از راههای اصلی مواصلاتی جنوب  به شمال کشور  قرار دارد   راه کاروان رویی که از مسیر شهر های جنوبی به شیراز و اصفهان  و کاشان  و در انتهای ضلع غربی کویر مرکزی ایران  بعد از کاشان به اران و بید گل  و سفید اب و ملک اباد  و لک اب   و چاه میش مست و چاه قرقره  رسیده و پس از عبور از رودخانه گلو   که محل تلاقی پساب های گردنه اهوان و سمنان  و مهدیشهر و نهایت رودبارک  که رودخانه سمنان را تشکیل داده  و حدود صد و پنج کیلومتر  رو به سمت جنوب غربی در حرکت بوده و از فاصله حدود بیست کیلومتری قلعه پنهان عبور کرده  و با پساب رودخانه حبله رود  با عنوان  لات سوداغلان  و پساب منطقه ایوانکی  با عنوان رودخانه سفید رود  و پساب تهران و  ورامین  که با عنوان رودخانه گلو   که صد و سی و پنج کیلومتر رو به جنوب شرقی  در جریان بوده و رودخانه لات چاشتخوران  که از دامنه سیاه کوه جاری میشود  و در نهایت در فاصله حدود بیست و پنج کیلومتری قلعه پنهان  همگی  در فاصله حدود یک کیلومتر بهم میرسند  و رودخانه اصلی گلو راتشکیل داده و حدود هشتاد کیلومتر دیگر ادامه مسیر داده  و  وارد کویر مرکزی ایران  و ریگ جن میشود ،:  در نهایت  این راه کاروان رو  در نقطه تلاقی این رودخانه ها  از نقطه ای  با پل اجری ساخته شده   معروف به سه پلی عبور کرده  و  وارد دشت  خوار (گرمسار )  میشده  و در منطقه دوگزی   که در دل کویر گرمسار  و منطقه ای باتلاقی  که شایان ذکر است که دارای چشمه اب شیرین هم بوده     سه راه میشده   و راهی بسمت شرق  به قومس یا سمنان فعلی در حاشیه  خاکه کوه   میرفته   و راهی دیگر  در حاشیه حبله رود به تبرستان  یا مازندران فعلی  و راهی دیگر  به چشمه  دواتن  و تپه غوال اباد  که درواقع یک قلعه ساسانی بوده  رفته  و وارد کوههای مکرش و قلعه مهر نگار شده  و به منطقه  ری می رفته است
 شعار شما چیست؟
شعار ما این است که همه با هم کار کنیم و همه با هم غذا بخوریم ما میخواهیم به مردم شهرهای دیگر و حتی گردشگران کشورهای دیگر یاد بدهیم که مهمانوازی و سبک زندگی ایرانی چیست و چگونه روستاییان با هم زندگی می کنند.

 صحبت پایانی؟
از تمام کسانی که در این مدت با ما همکاری کردند از جمله مسئولین استان و شهرستان به ویژه استاندار ،فرماندار شهرستان ارادان و اقای جمال مدیر کل اداره صنایع دستی،گردشگری و میراث فرهنگی که الحق و الانصاف خیلی زحمت کشید نهایت تقدیر و تشکر را دارم.