ریتم را به صورت شماتیک بیاموزید

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «آموزش ریتم به صورت شماتیک: از مبتدی تا پیشرفته» نوشته اردشیر بزرگ نیا با شمارگان هزار نسخه، ۲۰۴ صفحه و بهای ۱۶,۵۰۰ تومان توسط انتشارات هنر و فرهنگ منتشر شده است. نویسنده، شاعر و موسیقی شناس است و در این کتاب ریتم را آموزش می‌دهد.

برای یادگیری ریتم و نگاه داشتن تقسیمات زمانی، شیوه‌های مختلفی وجود دارد؛ روش‌های حسی، پا کوبیدن، شمارش کردن، واژه گفتارهای سنتی و مدرن و… همگی از یک زمان‌بندی مشخص بطور مشترک سخن می‌گویند که انتقال اطلاعات در بسیاری از این روش‌ها با مشکلات فراوانی مواجه است. دیده شده که آموزش دهندگان ازهجاهای لفظی هم‌وزن برای نگهداری زمان دو نت غیر هم‌وزن مثل چنگ و دولا چنگ استفاده می‌کنند، مثلاً «تِ» برای دولاچنگ و «تَ» (با کشیدگی بیشتر در گویش خود) برای چنگ. این مشکل، زمانی به اوج می‌رسد که این‌گونه شیوه‌ها به نگارش نیز در می‌آیند و این فاصله گویشی در نگارش گنجانده نمی‌شود. در حال حاضر مرسوم‌ترین روش آموزش ریتم، پا کوبیدن است که در آن یک رفت و برگشت پا را معادل یک ضرب سیاه می‌گیرند و نیمی از آن نیز معادل چنگ محاسبه می‌شود. در این روش هم برای یادگیری تقسیماتی همچون دولاچنگ‌ها و سه‌لاچنگ‌ها و ترکیب آن‌ها در میان نت‌های بزرگ‌تر، مشکلاتی به وجود می‌آید.

در این مجموعه یک نت دولاچنگ معادل یک هجای کوتاه مانند «تَ» یا «۱» گرفته شده و نت‌های چنگ و سیاه نیز برابر با دو و چهار هجای کوتاه مانند «تَنَ »«1o»«1،2» و «تَنَنَنَ »«1oو َ o»«1،2،3،4 با تلفظ کوتاه ۴» محاسبه شده است. این روش که از روش تقطیع عروضی شعر کلاسیک فارسی برگرفته شده و در «ت ن» ها تا حدودی شبیه به روش «تن تن» ها در نگهداری ایقاعات است، کمترین چالش را در یاد دادن تقسیمات زمانی و ریتم شناسی به مخاطبان داشته است. در بسیاری از مواقع نیز معادل سازی تقسیمات زمانی با تصاویر (طرح‌واره‌ها یا شماتیک‌ها) به هنرجویان کمک می‌کند تا با دیدن، زمان برخی از فیگورهای ریتمیک را سریع‌تر و آسان‌تر درک کنند تا چالش‌های یادگیری به حداقل برسد. همچنین در این مجموعه به ریتم خوانی در اعمال سه‌لاچنگ‌ها و چهارلاچنگ‌ها و سکوت‌ها، شناخت ریتم‌های هم‌خانواده، شناخت حالت‌های خاصی همچون سه بر دوها و یا دو بر سه‌ها و همچنین ریتم شناسی ریتم‌های مختلط هشت ضربی، نه ضربی، ده ضربی، یازده ضربی و دوازده ضربی اشاره شده است.