چرا عقب ماندیم؟!

چکیده :سئوالی ذهن را درگیر می کند؛ ماکه از سرمایه های عظیمی از جهت "دینی" که اسلام است که پویاست، وجهت "مذهبی" که تشیع است که زنده است ،و از جهت "ملی" که ایران است که غرور آفرین است ، چرا قادر به پیشرفت و حل مسائل پیرامون مان نیستیم ؟ درحالیکه مکاتب فاقدچنان پیشینه ای ؛ چندین برابر از نظر کمی و کیفی و پیشرفت علمی در دنیا در حال پیشرفت...

هادی سروش

سئوالی ذهن را درگیر می کند؛ ماکه از سرمایه های عظیمی از جهت “دینی” که اسلام است که پویاست، وجهت “مذهبی” که تشیع است که زنده است ،و از جهت “ملی” که ایران است که غرور آفرین است ،  چرا قادر به پیشرفت و حل مسائل پیرامون مان نیستیم ؟
درحالیکه مکاتب فاقدچنان پیشینه ای ؛ چندین برابر از نظر کمی و کیفی و پیشرفت علمی در دنیا در حال پیشرفت هستند!

️این پرسش قرن هاست ذهن مسلمین و غیر آن ها را بخود مشغول ساخته است و پاسخ و پژوهش های متعددی هم عرضه شده .
البته در آثار استاد مطهری دیده میشود که ایشان با یک آه و سوزی این موضوع را دنبال نموده .

اصل مهمی داریم که آن اصل ، مومن و کافر نمیشناسد و   هرکجا باشد کارائی خود را دارد و آن قانون “علیت” است .
یعنی ؛ هر کجا علت باشد معلول هم هست و بالعکس.

امام صادق (ع) فرمود :
“خداوند امورات را براساس اسباب وجود اسباب آنها قرار میدهد و هر چیزی در این عالم‌ سببی دارد و هر سببی دارای شرح و بیان و دانش خود را ..
“أبَى اللّه ُ أن یُجرِیَ الأشیاءَ إلاّ بِأسبابٍ ، فَجَعَلَ لِکُلِّ شَیءٍ سَبَبا و جَعَلَ لِکُلِّ سَبَبٍ شَرْحا ، و جَعَلَ لِکُلِّ شَرْحٍ عِلما ..” (اصول کافی)

کافر وقتی به عوامل رشد اجتماعی چنگ زند موفق میشود و مسلمان هم همین طور است. مسلمان اگر به اسباب خوشبختی پشت پا زند، مقهور عقب ماندگی میشود کافر هم همینطور است کمااینکه در قرون وسطا آنان چنین بودند.

️با توجه به این مقدمه ؛ ما مسلمین گرفتار چندنقیصه و جنگ هستیم و تا امروز مشکلات زیادی را تجربه کردیم:

از آیات قرآن  میتوانیم چهار درد مهم و مزمن درونی جوامع اسلامی را شناسائی کنیم :

اول؛
مفاسد اجتماعی مانند تبعیض ، که ریشه های جامعه را آفت زده کرده. ( رجوع کنید به سوره قصص/ ۴)

دوم‌؛
نزاع های داخلی و ایجاد سستی که ازآن تولیدمیشود.(ر.ک: انفال /۴۶)
نزاع های جناح ها و نزاع های کشورهای اسلامی باهم که امروز به وفور دیده میشود.

سوم؛
بی خیالی در رابطه منکرهای بزرگ‌ و حکومتی و یا دولتی (ر.ک: مائده/۷۹)
باید دید ؛ اختلاس با کشورهای اسلامی و کشورما چه کرده و ما و دست اندکاران چقدر حساسیت داریم و با مفسدان‌ چگونه مواجه شده ایم‌؟

چهارم‌؛
مغرور شدیم که ؛ “ما برتریم” !
ودرنتیجه دیگران رابحساب نیاوردیم!

این تفکر؛ از افکار یهودونصاراست که قران برآن قلم بطلان کشیده ؛ ”
لَیْسَ بِأَمَانِیِّکُمْ وَلَا أَمَانِیِّ أَهْلِ الْکِتَابِ ۗ مَنْ یَعْمَلْ سُوءًا یُجْزَ بِهِ وَلَا یَجِدْ لَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِیًّا وَلَا نَصِیرًا؛ کار به آمال و آرزوی شما و آرزوی اهل کتاب (یهود و نصاری) درست نشود؛ هر آن که کار بد کند کیفر آن را خواهد دید..

در حالیکه ملاک آیه ۱۲۵ سوره نسا است که “تسلیم حق بودن” را محور قرار داد و فرمود :
“وَمَنْ أَحْسَنُ دِینًا مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ وَاتَّبَعَ مِلَّهَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا ۗ وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا”
و دین چه کسی بهتر است از آنکه همه وجودش را تسلیم خدا کرده و نیکوکار است، و از آیین ابراهیم یکتاپرست حق گرا…”

بی اعتنایی به اقتضائات زمان

اضافه بر آن چهار چالش ،  مشکل دیگری هم گرفتار شدیم و آن  این است که “روح زمان” را نادیده گرفتیم !
بی اعتنایی به متقضیات زمان باعث عقب افتادمان از قافله تمدن شده و بیشتر هم خواهد شد .
واین رنجی است که گاهی به دلیل دگم اندیشی های تئوری پردازان بوده و گاهی به خاطر تحجر افراد بظاهر دیندار بوده و گاهی هم بخاطر قدرت طلبی حاکمان بوده !
روزی از آمدن قطار در کشور جلوگیری میشود،  روزی دیگر از امدن دوش در حمام و روزی از اینترنت و..

محرومیت از آموزه های انبیاء

ازتمام ظرفیت انبیاء بهرمند نشدیم
عقل باهمه افتخارآفرینی اش،نمیتواند تمام ریزه کاریهای سعادت بشر راروشن کندچون دربرخی جزییات وفرآیند آن که ازدسترس آدمی بیرون است،ورود نمیکند.
اینجاست که تعالیم انبیاء بسیار مهم است.
هرجامعه ای به”وارثت” ویا به”سرایت”از آن تعالیم بزرگ که بوسیله انبیاء آمده ، بهره برده ،موفق بوده.

غرب تاقبل ازجنگ های صلیبی در توحش بودنداما بعدازآن بااسلام مرتبط شدندوچیزهایی راازاسلام گرفته وپیاده کردندوتوفیقاتی بدست آوردند که نمونه کوچک آن “توجه به حقوق” و “نظم و نظارت”بود،ولی ما عقب ماندیم چون به آن آموزه ها بخوبی عمل نکرده ایم!

به این مهم‌، علامه طباطبایی در آثار خود اشارات گران بهایی دارد که نمونه آن در جلد دوم المیزان آمده است.

دشمنی دشمن

در راز و رمز عقب ماندگی؛ نمیتوان دشمنی دشمنان را ندید گرفت .
آنان از طرفی؛
ایجاد ممانعت ازبهرمندی کشورهای اسلامی ازمنابع طبیعی وانسانی کرده و میکنندوخواهند کرد.
وازسوی دیگرایجاداختلاف بین ما مسلمین کرده ومیکنند.

اینهاست که رازورمزعقب ماندگی ماست!