مقصد نهایی پرندگان مهاجر؛ از بشقاب «فسنجان خوتکا» تا باغ‌ پرندگان

به گزارش خبرنگار مهر، هر سال از اوایل آبان تا اوایل اسفندماه، یک بازار غیرقانونی با گردش مالی باورنکردنی در شمال کشور شکل می‌گیرد. بازاری که با کشتار میلیونی پرندگان که از منطقه ازباران، سرخرود و فریدون‌کنار در استان مازندران آغاز شده و حالا به سراسر خطه شمال کشور تسری پیدا کرده است.
مزه این پول باد آورده آنچنان زیر دندان سود جویان مزه کرده است که دیگر حتی یک نقطه امن در استان پهناور مازندران برای این مسافران بخت برگشته عرض‌های شمالی جهان باقی نگذاشته‌اند و همه آسمان سرزمین‌های شمالی کشور به‌خصوص آسمان مازندران تبدیل به شکارگاه شده است از میانکاله گرفته تا تالاب هاو آبندان های محلی آن‌هم به دلیل وجود یک غده وخیم سرطانی به نام «بازار فریدون‌کنار».

گردش میلیاردی خرید و فروش پرندگان مهاجر در بازار پرندگان فریدون‌کنار آنچنان زیر دندان متخلفان مزه کرده است که در تمام آسمان نوار شمالی کشور گسترش یافته است

فرزاد علیزاده فعال محیط زیست در این‌باره به مهر می‌گوید: با اینکه نیروهای یگان حفاظت محیط زیست تقریباً هر شب در منطقه عملیات انجام می‌دهند اما حجم شکار به قدری بالاست که امکان جلوگیری وجود ندارد، و بازهم در تضادی آشکار می‌توان دید، هر روز اول صبح جلوی بازار ماهی فروشان فریدون‌کنار شکارچیانی که شب قبل شناسایی اما دستگیر نشده‌اند پیروزمندانه و بی هیچ واهمه‌ای ماحصل شکار شب قبل را برای فروش به سماک شناخته شده می‌سپارند.
وی ادامه می‌دهد: سماکی که سرکرده مافیای کشتار پرندگان مهاجر است، پس از چوب زدن لاشه‌های بی‌جان پرنده‌ها را قیمت‌گذاری می‌کند؛ و سر و کله خرده فروشان در بازارچه‌های محلی پیدا می‌شود و آنها از مرغابی‌ها و خوتکاها تا باکلان‌های حرام گوشت را برای فروش به مشتریان محلی و رستوران داران وارد میدان می‌شوند.
گستاخی برخی از عرضه کنندگان محصول این صید غیرقانونی تا آنجا پیش رفته است که در سلف سرویس یکی از هتل رستوران‌های بزرگ منطقه، کاملاً علنی «فسنجان خوتکا» عرضه می‌شود.

اما داستان پرندگان فریدون‌کنار تنها به بشقاب جویندگان طعم‌های متفاوت ختم نمی‌شود، شاید به همین دلیل هم تا به حال سرسختانه با آن برخورد نشده است، این بازار متقاضی دست به نقد و همیشگی دیگری هم دارد که در ظاهر دوستدار محیط زیست است؛ این مشتری خوشنام باغ‌های پرندگانی هستند که در سال‌های گذشته با اوج گیری شکار پرندگان در آسمان شمال کشور به شکل قارچ گونه‌ای رشد کرده‌اند.

هزینه چند صد میلیاردی برای ساخت باغ پرندگانی که قتلگاه پرندگان مهاجر است اما می‌توانست یک تالاب طبیعی باشد

محمد علی یکتا نیک کارشناس و فعال محیط زیست که بیش از دو دهه سال است بر روی تخلفات صید و شکار این حوزه کار کرده است؛ درباره توسعه باغ‌های پرندگان، باغ پرندگان تهران را مثال می‌زند که شاید بتوان آن‌را مُعظم‌ترین باغ پرندگان کشور برشمرد، او می‌گوید: مسئولان این باغ برای ساخت فاز دوم باغ پرندگان که با تازگی هم مورد بهره برداری قرار گرفت، ۳۵۰ میلیارد تومان هزینه صرف کرده‌اند، تا یک قفس بزرگ با ۱۲ پایه در ۶ هکتار زمین نصب شود در حالی که با یک پنجاهم این پول، می‌توانستند این مکان را تبدیل به تالاب طبیعی دست‌ساز کنند و همه آن پرندگانی که با پول و قاچاق به باغ آورده‌اند، خودشان با بال‌های خودشان، هر سال به این تالاب مهاجرت کنند، درست همان کاری که امارات متحده عربی در وسط شنزارهایش انجام داده است. اما این پروژه ضد محیط زیستی با هدایت برخی از افرادی که خودشان را پیشکسوت پرنده شناسی می‌دانند، تا به حال با هزینه چیزی حدود ۳ میلیاردی، هزاران پرنده را برای نمایش در این قفس چند هکتاری از صیادان و قاچاقچیان حیات وحش خریده است که با توجه به شرایط صید و زیست نامتعارف از این میان این پرنده‌ها تنها نیمی شأن زنده مانده‌اند.

وی ادعای تکثیر در اسارت این پرندگان را که از سوی برخی عنوان شده است، نادرست می‌داند و می‌گوید: طبق قانون علمی، در روند صید از طبیعت نیمی از افراد صید شده در هنگام صید و جا به جایی تلف می‌شوند، و از باقیمانده‌ها هم حدود ۶۰ درصدشان در دو سال اول به دلیل عدم همخوانی با شرایط می‌میرند.بنابراین حتی یک جفت این پرنده‌ها مثل «سهره» امکان جوجه‌آوری در شرایط اسارت را ندارد چه برسد به اینکه صدها گونه پرنده اعلام شده و موجود در باغ‌های پرندگان، تکثیر در اسارت شده باشند.
به این ترتیب باغ‌های پرندگان که باید هر ساله برای جبران تلفات گونه‌های ارزشمندشان پول خرج کنند، عاملی برای تزریق پول به سیستم قاچاق حیات وحش شده‌اند که یکی از این بازارها، بازار پرنده فریدون‌کنار است.

بازاری با گردش مالی ۲ میلیاردی در هر ماه که به گفته مسئولان اداره محیط زیست مازندران در ۶ ماه فعالیت ۸۰۰ هزار پرنده مهاجر را در خود می‌بلعد. ارزان‌ترین پرنده در این بازار خوتکای کوچک با ۱۵۰ گرم وزن است و در سال گذشته حدود ۳۵ هزار تومان معامله می‌شده است؛ اما انواع مرغابی‌ها، غازها، حواصیل‌ها، فلامینگوها و حتی پلیکان‌ها هم با قیمت‌هایی از چند صد هزار تومان تا چند میلیون تومان قربانی این بازار بی سامان هستند.

سازمان محیط زیست برای برخورد وقت کشی می‌کند و با برخوردهای مقطعی در واقع کاری پیش نمی‌برد
یکتا نیک سازمان محیط زیست را به عنوان متولی اصلی طبیعت در ایران مقصر این فاجعه می‌داند و معتقد است: محیط زیست با وقت‌کشی و رفتارهای شعارگونه تنها کاری که انجام داده است، جمع کردن تورهای شکارچی‌ها است؛ در حالی که راه حل این معضل این روش نیست.
به گفته وی اینکه چند ده نفر مأمور محیط زیست با بودجه سنگین به زمین‌های شکار بروند و چند تور هوایی و دامگاه غیرقانونی را جمع کنند، آن‌هم جمع کردن چند ده تور از میان تورهایی که غیر قابل شمارش است و تمامی آسمان را تسخیر کرده است چاره کار نیست، چون جلوی فعالیت غیرقانونی بازار فروش گرفته نمی‌شود، اگر جلوی این بازار گرفته شود، متخلفان وقتی بازاری برای عرضه نداشته باشند با لاشه‌هایی که روی دستشان مانده چه می‌کنند؟ درحالیکه در حال حاضر شکارچیان پرندگان را امشب صید می‌کنند و فردا در بازار پول شکار بی زحمتشان را نقد می‌کنند.

بر طبق قانون مکانیسم صید با «تور هوایی» و «کرست» ممنوع است. متقاضیان شکار پرنده تنها می‌توانند مجوز شکار «دوما» که یک روش صید سنتی است را از سازمان محیط زیست، بگیرند. یکتا نیک می‌گوید: سازمان محیط زیست می‌تواند با توجه به این قانون، به دلیل شکار حتی یکی از گونه‌های در معرض انقراضی که بی‌مهابا هر ساله از سوی شکارچیان در این فصل سیاه کشته می‌شوند را مستمسک قرار دهند و بگوید، در این بازار تنها به کسانی که مجوز صید شکار دریافت کرده‌اند، اجازه فروش می‌دهیم و با نظارت بر کار فروشندگان هم عرصه را بر متخلفان تنگ کند.

فعالان محیط زیست سال گذشته از معاون دادستان کل کشور در حقوق عامه خواستند به موضوع کشتار پرندگان در فریدون‌کنار ورود کند، علیزاده می‌گوید: پیگیری‌های این فعالان تاکنون بی نتیجه مانده و این‌طور که به‌نظر می‌رسد که امسال نیز نه سازمان محیط زیست و نه دستگاه قضائی کشور قصد ندارد فکری به حال این آبروریزی ملی بکنند.